Η τρέχουσα κατάσταση δείχνει πως τα περιθώρια στενεύουν, ενώ η ανακοίνωση για εφαρμογή 30% δασμών από 1η Αυγούστου 2025 θέτει ουσιαστική πίεση. Η ΕΕ προσπαθεί να κερδίσει χρόνο για συμφωνία έως τις 31/7, καθώς σχεδιάζεται εξέταση των δικαστικών αποφάσεων για τους δασμούς IEEPA. Όλοι θέλουμε και ελπίζουμε ότι η ΕΕ θα επιτύχει τελικά μια επωφελή εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για το σύνολο των 27 χωρών.
Τα παραπάνω δήλωσε ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, Βασίλης Κορκίδης, σχετικά με τις επιπτώσεις από μια δυσμενή εξέλιξη του «δασμολογικού πολέμου» μεταξύ ΗΠΑ–ΕΕ.
Ειδικά σε ό,τι αφορά στις πιθανές επιπτώσεις των απειλούμενων δασμών 30% για το ελληνοαμερικανικό ισοζύγιο, γνωστοποίησε ότι, σύμφωνα με ανάλυση του ΕΒΕΠ, εφόσον οι ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ το 2024 κυμάνθηκαν περίπου στα 2,6 δισ. δολάρια και οι αμερικανικές εισαγωγές από Ελλάδα σε περίπου 2,4 δισ. δολάρια, με την Ελλάδα να έχει ήπιο πλεόνασμα 0,2 δισ. δολάρια στο εμπόριο αγαθών, αυτό σημαίνει ότι, με δασμό 30%, οι ελληνικές εξαγωγές σε τρόφιμα, ποτά, φάρμακα και βιομηχανικά προϊόντα θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κόστος. Πιθανώς, αυτό θα μειώσει τις εξαγωγές κατά 20-25% και θα οδηγήσει σε απώλειες τουλάχιστον 0,5 δισ. δολαρίων, με αποτέλεσμα το ελληνικό εμπορικό πλεόνασμα να μετατραπεί σε έλλειμμα, πλήττοντας τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες.
Πιο γενικά, στο πλαίσιο της προσπάθειας διατύπωσης εκτίμησης για την πιθανή εξέλιξη της παρούσας δασμολογικής διαμάχης, υπενθύμισε το σύγχρονο ιστορικό των εμπορικών πολέμων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ.
Η δημιουργία της ΕΟΚ ώθησε τις ΗΠΑ το 1962 να θεσπίσουν το Trade Expansion Act, δίνοντας στον Πρόεδρο τους εξουσία να διαπραγματευτεί περικοπές ή αυξήσεις δασμών έως 50%.
Ακολούθησε ο σπουδαίος γύρος διαπραγματεύσεων «Kennedy Round», με αποτέλεσμα τη μείωση δασμών σε βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα, χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις και καθυστερήσεις. Εντούτοις, δασμολογικές συγκρούσεις σημειώθηκαν και τις δεκαετίες του 1990 και 2010 μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ σε πεδία όπως πουλερικά, μπανάνες και οχήματα.
Οι σύγχρονες συγκρούσεις ξεκινούν στη πρώτη θητεία Τραμπ τον Απρίλιο του 2017 με την επιβολή δασμών 25% στο χάλυβα και 10% στο αλουμίνιο. Η ΕΕ απάντησε με αντίμετρα 3 δισ. ευρώ δασμών πάνω σε αμερικανικά προϊόντα και οι ΗΠΑ προειδοποίησαν με επιβολή δασμών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα έως 25%, αλλά τελικά έγινε μια ασθενής «ανακωχή» στις εκατέρωθεν εφαρμογές.
Τον Απρίλιο του 2025, ανακοινώνονται δασμοί από τις ΗΠΑ που επεκτείνονται σε μετάλλα, αυτοκίνητα, ψηφιακές υπηρεσίες, φάρμακα και ημιαγωγούς, χρησιμοποιώντας ευρεία νομικά εργαλεία (Section 232/301, ΙΕΕΡΑ) για να δικαιολογήσουν δασμούς και να πιέσουν στις διαπραγματεύσεις. Ο μέσος δασμός των ΗΠΑ ξεκινά με 27% και έως τον Ιούνιο μειώνεται στο 16%. Η ΕΕ αντέδρασε με αντίμετρα 21-26 δισ. ευρώ, μεταξύ άλλων για ουίσκι, αεροπορικά εξαρτήματα, γεωργικά και βιομηχανικά προϊόντα. Η συμφωνία για «παύση 90 ημερών» με προσωρινές μειώσεις δασμών από 20% σε 10% είχε σκοπό να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις. Τον Μάιο οι ΗΠΑ απειλούν με νέους δασμούς με προθεσμία την 9η Ιουλίου. Η ΕΕ, διατηρώντας την προσφορά «zero-zero» σε βιομηχανικά προϊόντα, επιδιώκει «mini‑deal» σε αυτοκινητοβιομηχανία, τεχνολογία, αγροτικά προϊόντα και LNG, χωρίς να θυσιάσει ρυθμιστικά πρότυπα, ενώ αντιμετωπίζει αντιπαραθέσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη.
Στις 12 Ιουλίου ο Τραμπ ανακοινώνει την επιβολή 30% δασμών σε εισαγωγές από την 1η Αυγούστου, ενώ η ΕΕ θεωρούσε ότι μετά τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις ήταν κοντά σε ένα πλαίσιο συμφωνίας, έχοντας μάλιστα εγκαταλείψει τα σχέδιά της για επιβολή ψηφιακού φόρου στους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς, Apple και Meta.
Στο σημερινό σενάριο της απειλής δασμών 30%, όπως εκτιμά το ΕΒΕΠ, το πρόσθετο κόστος για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές μπορεί να ξεπεράσει τα 150 δισ. ευρώ ετησίως, αν εφαρμοστούν καθολικά στα 532 δισ. ευρώ των εξαγωγών. Αυτό σημαίνει ότι αρκετές επιχειρήσεις θα μετακυλίσουν το κόστος στους καταναλωτές, ειδικά σε φάρμακα και μηχανήματα, ενώ άλλες, σε εξαγωγές οίνου, αγροτικών προϊόντων και αυτοκινήτων, μπορεί να χάσουν μερίδιο αγοράς λόγω αυξημένης τελικής τιμής. Μια εναλλακτική εκτίμηση, με την υπόθεση πτώσης της ζήτησης 15-25% λόγω δασμών, μειώνει τις πωλήσεις από 100 έως 130 δισ. ευρώ και προσθέτει δαπάνες από τις απώλειες του μεριδίου της αγοράς.
Σημειώνεται ότι το τρέχον ισοζύγιο πριν από τους δασμούς, σύμφωνα με ευρωπαϊκά στοιχεία, δείχνει την ΕΕ να εμφανίζει εμπορικό πλεόνασμα 198 δισ. ευρώ έναντι των ΗΠΑ, ενώ αμερικανικές πηγές υποδεικνύουν πλεόνασμα για την ΕΕ στα 236 δισ. δολάρια, μόνο σε αγαθά. Με την επιβολή δασμών 30%, το εμπορικό πλεόνασμα της ΕΕ θα συρρικνωθεί 67% λόγω της εκτιμώμενης πτώσης 25% των εξαγωγών. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ μπορεί να κερδίσουν έσοδα από τους δασμούς, αλλά θα πληγούν εξαγωγικά μέσω αντίμετρων, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο να καταστεί δυσμενές και για τις δύο πλευρές.
Το θετικό στη διαπραγμάτευση, σύμφωνα με το ΕΒΕΠ, είναι ότι αφενός ο Αμερικανός Πρόεδρος «φωτογραφίζει» τα ανταλλάγματα που ζητά, αφήνοντας περιθώρια προσαρμογής, και αφετέρου η ΕΕ δεν έχει επιβάλει αντίμετρα, αλλά έχει ανακοινώσει μόνο ότι μπορεί να ανταποδώσει με μέτρα ύψους 90-95 δισ. ευρώ σε εισαγωγές εμπορευμάτων, υπηρεσιών και τεχνολογίας από τις ΗΠΑ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
