«Οι Άθλιοι» (1862) του Βίκτωρα Ουγκό είναι ένα έργο που έχει μεταμορφωθεί σε μυθιστόρημα, κινηματογράφο, θέατρο και μιούζικαλ, ελκύοντας εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως για περισσότερο από ενάμιση αιώνα. Το βιβλίο κυκλοφορεί τώρα στα ελληνικά σε δυο ογκώδεις, αλλά καθόλου αποκαρδιωτικούς τόμους από τη Σύγχρονη Εποχή, σε μετάφραση του Γιώργου Κοτζιούλα και με επιμέλεια και εισαγωγικό σημείωμα του Βασίλη Καλαμαρά. Η μετάφραση του Κοτζιούλα, που δημοσιεύτηκε πρώτη φορά το 1955, συνδυάζει την ανθρωπιστική προσέγγιση του Ουγκό με τις κοινωνικοπολιτικές αναζητήσεις της εποχής του. Ο Κοτζιούλας βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση, και ο αγώνας του να μεταφράσει αυτό το έργο αναδεικνύει όχι μόνο τη προσωπική του ιστορία, αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζαν οι διανοούμενοι την εποχή εκείνη.
Η πρώτη ελληνική μετάφραση των «Αθλίων» έγινε από τον Ιωάννη Ισιδωρίδη-Σκυλίτση το 1863. Από τις πολλές μεταφράσεις που ακολούθησαν, αυτή του Μάρκου Αυγέρη κατά τα έτη 1923-1925 είναι επίσης ευρέως γνωστή.
Στις «Σημειώσεις στο περιθώριο» της μετάφρασής του, ο Κοτζιούλας επισημαίνει τον κοινωνικό χαρακτήρα του έργου, επιβεβαιώνοντας την αξία του Ουγκό ως εκπρόσωπο των κοινωνικών ανησυχιών της εποχής του. Πρόκειται για ένα πολύτροπο και πολύμορφο έργο που συνδυάζει στοιχεία κοινωνικοπολιτικού, ιστορικού και αστυνομικού μυθιστορήματος, διαπνέεται από τη γνώση των ποικίλων πτυχών της Παρίσι, αποτυπώνοντας με μοναδικό τρόπο την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του.
Ο Καλαμαράς, στην έκδοση της Σύγχρονης Εποχής, αναφέρει ότι ο Ουγκό ξεκινά από πολιτικές ιδέες ενός βασιλόφρονα και καταλήγει σε ριζοσπαστικές σοσιαλιστικές πεποιθήσεις, τονίζοντας ότι οι «Άθλιοι» αντλούν έμπνευση από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789. Μάλιστα, ο Παλαμάς αναγνώρισε το έργο ως ένα ευαγγέλιο κατά των παθημάτων που προκάλεσαν οι αστοί στην κοινωνία.
Η νέα έκδοση των «Αθλίων» καλύπτει πολλές ανάγκες. Προσφέρει στον αναγνώστη τη δυνατότητα να γνωρίσει ένα κλασικό έργο της γαλλικής λογοτεχνίας και να εξοικειωθεί με μια μετάφραση και έναν μεταφραστή που διατηρούν τη φρεσκάδα τους.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
