Με την απονομή των βραβείων της κριτικής επιτροπής άνοιξε σήμερα κι επίσημα η 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία, που τη φετινή διοργάνωση της, με τον γενικό τίτλο «Νοητό, Φυσικό Συλλογικό» (Ιntelligens Natural Collective), επιμελήθηκε ο αρχιτέκτονας και μέλος του Senseable City Lab του ΜΙΤ.
Ο Χρυσός Λέοντας απονεμήθηκε στο Περίπτερο του Μπαχρέιν για τη συμμετοχή του με τίτλο «Κύμα καύσωνα» που εύγλωττα χαρακτηρίζει τη μεγάλη πρόκληση που θέτει η κλιματική κρίση απέναντι στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, η οποία πρέπει να αντιπαρέλθει τον συνδυασμό κατασκευών και σχεδιασμού με αντοχή και αειφορία.
Οι δύο εύφημες μνείες απονεμήθηκαν στη συμμετοχή του Βατικανού με τίτλο «Ανοικτό Έργο», που παραπέμποντας στο ομώνυμο έργο του Ουμπέρτο Έκο ευαγγελίζεται έναν χώρο ανοιχτό στην επικοινωνία και την παραγωγή μηνύματος στις νέες προκλήσεις της φύσης, των προβλημάτων της συλλογικότητας και της νέας πρόκλησης για την ανθρώπινη ζωή που φέρνει η Τεχνητή Νοημοσύνη. Η δεύτερη μνεία πάει στο Βρετανικό Περίπτερο (GBR: Geology of Brittanic Repair, Γεωλογία των Βρετανικών Αποζημιώσεων), που αντιμετωπίζει την παραγωγή ανισοτήτων και την περιβαλλοντική υποβάθμιση μέσω των αρχιτεκτονικών επιλογών και επιχειρεί μια αποκατάστασή τους.
Στη συλλογικότητα Canal Cafe των Diller Scofidio +Renfro, Natural Systems Utilities, SODAI, Aaron Betsky, Davide Oldani, απονεμήθηκε Χρυσός Λέων για την καλύτερη συμμετοχή και Αργυρός Λέων για πιο ελπιδοφόρα συμμετοχή στο έργο των Κέιτ Κρόφορντ και Βλάνταν Τζόκερ «Υπολογίζοντας τις Αυτοκρατίες: μια γενεαλογία Τεχνολογίας και Δύναμης από το 1500» (Calculating Empires: A Genealogy of Technology and Power Since 1500).
Επιπλέον Χρυσός Λέων απονεμήθηκε για το σύνολο του έργου τους στην πρωτοπόρα Αμερικανίδα φιλόσοφο της τεχνολογίας Ντόρα Χάραγουεϊ και στον Ιταλό αρχιτέκτονα και σχεδιαστή Ίταλο Ρότα.
Ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στη φετινή Μπιενάλε είχαν τα Περίπτερα της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, των ΗΠΑ και της Αυστρίας, που το καθένα με τον δικό του διάτορο τόνο θίγει ένα από τα προκλητικά ζητήματα που απασχολεί τη σύγχρονη αρχιτεκτονική και τα θέματα της φύσης, της συλλογικότητας και της επίνοιας, που έθεσε ο επιμελητής. Η δημιουργία ενός χαλαρωτικού περιβάλλοντος στο αμερικανικό Περίπτερο έρχεται να συναντήσει τις δυσοίωνες εικόνες της κλιματικής κρίσης και των κοινωνικών ζητημάτων που αντιμετωπίζει το γαλλικό, με τις αδυσώπητες προβλέψεις για την υπερθέρμανση που το γερμανικό επισημαίνει και τη χρήση των χοϊκών υλικών και της πολιτικής άποψης.
Η πολιτική, άλλωστε, για άλλον έναν χρόνο έκανε την εμφάνισή της. Κλειστά παρέμειναν τα εθνικά περίπτερα της αποκλεισμένης Ρωσίας και του Ισραήλ, που επέλεξε να μην εκπροσωπηθεί, καθώς πέρυσι με ηχηρό τρόπο οι διαδηλωτές ενάντια στην επιχείρηση στη Γάζα εμπόδισαν το άνοιγμα του Περιπτέρου του στην Μπιενάλε Εικαστικών. Πολιτική είναι στη βάση της κι η θεωρητική θέση του αυστριακού Περιπτέρου, που πραγματεύεται το πρόβλημα στέγης στη Ρώμη και τη Βιέννη και τις αυτοδιαχειριζόμενες λύσεις.
Η γενική εικόνα της Μπιενάλε μας κάνει να σκεφθούμε πως η πλειονότητα των προτάσεων, η εγκατάσταση και ο χαρακτήρας τους δύσκολα θα μπορούσαν να θεωρηθούν απλές διακοσμητικές λεπτομέρειες. Η αλλαγή του κλίματος και οι άλλες οικολογικές προκλήσεις επηρεάζουν άμεσα τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των έργων, δημιουργώντας νέες απαιτήσεις.
Σήμερα, όμως, οι περιβαλλοντικές και κλιματικές ανάγκες, η ραγδαία αύξηση της πληθυσμιακής συγκέντρωσης στις μεγαλουπόλεις, η εισαγωγή της τεχνολογίας αιχμής κι ιδίως της Τεχνητής Νοημοσύνης στον χώρο του σχεδιασμού, θέτουν νέα ζητήματα και πραγματικές προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες. Η ανάγκη για διεύρυνση του οικιστικού χώρου έχει οδηγήσει πολλούς αρχιτέκτονες να αλλάξουν τη θεωρητική κι ιδεολογική προσέγγισή τους απέναντι στο ίδιο το περιεχόμενο της αρχιτεκτονικής επιστήμης, χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερο ανακυκλώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά.
Σε μια τέτοια λογική εντάσσεται και η ελληνική συμμετοχή, με την πρόταση για την ανάπλαση των βενετσιάνικων Νεωρίων στα Χανιά και το Ηράκλειο.
Η 19η διοργάνωση της Μπιενάλε επιβεβαιώνει σαφώς αυτές τις νέες τάσεις. Ιδίως στην κεντρική έκθεση του Αρσενάλε, οι κατασκευές από οικολογικά υλικά, οι θόλοι και τα «κουκούλια» απαντούν σε προκλήσεις όπως η υπερθέρμανση και η ανάγκη για βιώσιμες λύσεις.
Η 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας εγκαινιάζεται σήμερα, 10 Μαΐου, και θα διαρκέσει έως τις 23 Νοεμβρίου 2025.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
