Μια γλώσσα ζωντανή, αλλά εύθραυστη. Η ρομανί γλώσσα είναι μία προφορική γλώσσα που μεταδίδεται από γενιά σε γενιά. Λόγω της προφορικότητάς της, η διατήρησή της αποτελεί μία πρόκληση, όπως σημειώνει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η δικηγόρος Ρομά Αλεξάνδρα Καραγιάννη, με αφορμή την 5η Νοεμβρίου, παγκόσμια ημέρα της ρομανί γλώσσας για την ευαισθητοποίηση και την προώθηση της διατήρησής της.
Όπως η ίδια εξηγεί, κάθε νέα γενιά των Ρομά μιλάει τη γλώσσα όλο και λιγότερο. Λέξεις χάνονται με το πέρασμα των χρόνων, όπως συμβαίνει και με κάθε άλλη προφορική γλώσσα, και αντικαθίστανται από ελληνικές. Η ρομανί, δεν είναι μία ενιαία γλώσσα, αλλά περιλαμβάνει διάφορα ιδιώματα καθώς οι κοινότητες των Ρομά δεν αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο, αλλά ένα μωσαϊκό με διαφορετικά χαρακτηριστικά, διαφορετικό βαθμό ένταξης και διαφορετική ιστορική προέλευση, τονίζει. Παρ’ όλα αυτά, η ρομανί είναι μία παγκόσμια γλώσσα, καθώς τη μιλούν οι Ρομά σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν.
Για την Αλεξάνδρα Καραγιάννη, που έχει σπουδάσει νομική, η γλώσσα αυτή δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, αλλά ισχυρό πολιτισμικό στοιχείο και έκφραση της ατομικής και συλλογικής ταυτότητας των Ρομά. Η ρομανί γλώσσα αναγνωρίστηκε επίσημα ως η γλώσσα των Ρομά στο πρώτο παγκόσμιο συνέδριο στο Λονδίνο το 1971. Έκτοτε, διεθνείς οργανισμοί, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης και η UNESCO, έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για την προώθησή της. Πριν από μόλις δέκα χρόνια, το 2015, η UNESCO ανακήρυξε την παγκόσμια ημέρα της ρομανί γλώσσας για την ευαισθητοποίηση και την προώθηση της διατήρησής της.
Παρόλα αυτά, επισημαίνει ότι «ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες έχει υπογραφεί από 16 κράτη μέλη, ανάμεσα στα οποία δεν βρίσκεται η Ελλάδα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη εκπαιδευτικών πόρων που θα μπορούσαν να προσφέρουν στους Ρομά παραμύθια, παιδικά τραγούδια, βιβλία ή κινούμενα σχέδια στη ρομανί, καθιστά τη μετάδοση της γλώσσας στις νεότερες γενιές ακόμη πιο δύσκολη.»
Η Αλεξάνδρα Καραγιάννη τονίζει ότι «χωρίς γραπτή παράδοση και χωρίς στήριξη από το εκπαιδευτικό σύστημα, η γλώσσα μας κινδυνεύει να σβήσει».
Αναφερόμενη στα στερεότυπα που ακολουθούν τους Ρομά, η κ. Καραγιάννη αναγνωρίζει ότι «ιδίως στην Ελλάδα, όταν μιλάμε για Ρομά, έχουμε στο μυαλό μας το κοινωνικό πρόβλημα, φτώχεια, περιθωριοποίηση, καταυλισμό, παραβατικότητα. Όμως, οι Ρομά δεν είναι μόνο αυτό. Υπάρχει και μία άλλη πλευρά των Ρομά που στον δημόσιο λόγο παραμένει αόρατη, αυτή της πολιτισμικής μας ταυτότητας, που περιλαμβάνει τη γλώσσα, την ιστορία, τις τέχνες και τη συμβολή μας στη διαμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού.»
Η κ. Καραγιάννη αναγνωρίζει ότι τα παιδιά Ρομά εξακολουθούν να έχουν περιορισμένες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, υπογραμμίζοντας ότι «το σύστημα εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν είναι συμπεριληπτικό.»
Αν και η ίδια έχει ξεπεράσει πολλές δυσκολίες, αναφέρει ότι οι Ρομά «έχουν μία πολύ θετική πλευρά που παραμένει αόρατη στην κοινωνία. Έχουν μία υπέροχη γλώσσα, ιστορία, πολιτισμικές παραδόσεις, παράδοση στις τέχνες και τόσα άλλα στοιχεία που κάποια στιγμή θα πρέπει να αρχίσουν να προβάλλονται.»
Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, παρατηρεί ότι «η διαφορετικότητά μου δεν είναι εμπόδιο, τα στερεότυπα είναι.»
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
