Οι εμφύλιοι πόλεμοι συγκλόνισαν κατ’ επανάληψη την Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα με την ένταση και με τη σφοδρότητά τους, πολλώ δε μάλλον που αποδείχθηκαν συχνά οδυνηρότεροι και πιο τραυματικοί από όσο οι πόλεμοι μεταξύ εθνών. Πώς, όμως, έχει αντιμετωπίσει ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος το ζήτημα των εμφυλίων και τι είδους συμπεράσματα έχουν βγάλει οι ταινίες του; Σε αυτό το ερώτημα απαντά το βιβλίο υπό τον τίτλο «Οι ευρωπαϊκοί εμφύλιοι πόλεμοι στον κινηματογράφο. Μνήμη, σύγκρουση και νοσταλγία», που κυκλοφορεί από τις Μωβ εκδόσεις σε μετάφραση Ραϋμόνδου Αλβανού, με επιστημονική επιμέλεια και εισαγωγή του Χρήστου Δερμεντζόπουλου και επίμετρο του Κωστή Κορνέτη.
Η Κοσμίδου βασίζεται στις έννοιες της συλλογικής και της πολιτισμικής μνήμης. Η πολιτισμική μνήμη εξαρτάται, σύμφωνα με τον Jan Assmann, από αλληγορίες και σύμβολα που σχετίζονται με τον πολιτισμό, αλλάζουν με βραδύτερους ρυθμούς από τη συλλογική μνήμη και είναι περισσότερο ευάλωτα στη δημόσια σφαίρα. Κρίσιμο ρόλο αναλαμβάνει εδώ η έννοια της μεταμνήμης, όπως την έχει θέσει η Marianne Hirsch, η οποία εστιάζει σε δευτερογενείς ανακλήσεις, ενεργοποιώντας τη φαντασία και την επινοητικότητα των μεταγενέστερων.
Το ερευνητικό πεδίο εξετάζει τέσσερις εμφύλιους: τον ισπανικό, τον ιρλανδικό, τον γιουγκοσλαβικό και τον ελληνικό. Οι ταινίες που έχουν καταγράψει αυτές τις συγκρούσεις περιλαμβάνουν σημαντικά έργα όπως οι «Belle Époque», «Butterfly’s Tongue», «Land and Freedom», και «Michael Collins». Οι Ισπανοί σκηνοθέτες χρησιμοποιούν παραστάσεις μεταμνήμης του παρελθόντος και υποστηρίζουν έμμεσα τους Δημοκρατικούς, ενώ ο Loach αναδεικνύει τις ιδεολογικές αντιθέσεις των δύο παρατάξεων και θρηνεί για την πολιτική αποδυνάμωση των αριστερών ιδεών.
Ένα βιβλίο που συνδυάζει την πολιτική ιστορία της νεότερης Ευρώπης με την κινηματογραφική ματιά για τους εμφυλίους, όπου η κοινωνική και πολιτισμική θεωρία αγκαλιάζει τη σκηνοθετική κουλτούρα και το βλέμμα της κάμερας, φέρνοντας στο προσκήνιο την κινηματογραφική τεχνική, τη μνήμη και την πολιτισμική κληρονομιά.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
