Θεμελιωτής του κινηματογράφου, πρωτοπόρος και πραγματικά εμπνευσμένος σκηνοθέτης, ο Ντέιβιντ Γουόρκ Γκρίφιθ θα συμβάλλει τα μέγιστα στην 7η Τέχνη. Είναι ο άνθρωπος που θα πάρει την κίνηση των εικόνων και θα τις πάει πολλά βήματα πιο μπροστά, με τις πρωτόγνωρες τεχνικές και δημιουργικές του σκηνοθετικές παρεμβάσεις. Τεχνικές που ακόμη και σήμερα αποτελούν το αλφάβητο της κινηματογραφικής αφήγησης και χρησιμοποιούνται απαραίτητα για την ανάπτυξη μιας ταινίας.
Ο Γκρίφιθ, που γεννήθηκε 20 χρόνια πριν οι εφευρέτες του κινηματογράφου αδελφοί Λιμιέρ προβάλλουν το 1895 το πρώτο φιλμάκι τους διάρκειας 46 δευτερολέπτων, θεωρείται ο πατριάρχης του αφηγηματικού σινεμά, αν και αμφιλεγόμενος λόγω της αριστοτεχνικής, πρώτης μεγάλου μήκους, επικής ταινίας του «Η Γέννηση Ενός Έθνους», ένα ρατσιστικό φιλμ που υμνεί την Κου Κλουξ Κλαν και προκάλεσε αναταραχές στην εποχή της.
Ωστόσο, οι ταινίες του θα αποτελέσουν κινηματογραφικό εγχειρίδιο ακόμη και για τεράστιους μετέπειτα σκηνοθέτες, με τον Τσάρλι Τσάπλιν να τον αποκαλεί «δάσκαλο όλων μας», ενώ δημιουργοί όπως οι Ρενουάρ, Χίτσκοκ, Κινγκ Βίντορ, Ντράγιερ και Κιούμπρικ θα τον επαινέσουν για την προσφορά του στον κινηματογράφο.
Φέτος, συμπληρώθηκαν 150 χρόνια από τη γέννησή του και 110 χρόνια από την ταινία σταθμό για τον κινηματογράφο «Η Γέννηση Ενός Έθνους», διπλή επέτειος για όλους τους σινεφίλ και μια ευκαιρία να γνωρίσουμε την τεράστια συνεισφορά τού Ντέιβιντ Γουόρκ Γκρίφιθ στην 7η Τέχνη, αλλά και τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής του.
Ο νεαρός Γκρίφιθ και οι περιοδεύοντες θίασοι
Ο Γκρίφιθ θα γεννηθεί στις 22 Ιανουαρίου 1875, σε ένα αγρόκτημα στην κομητεία Όλνταμ του Κεντάκι, γιος ενός συνταγματάρχη του Συνομοσπονδιακού Στρατού στον αμερικάνικο εμφύλιο, που εξελέγη πολιτειακός νομοθέτης. Ο πατέρας του θα πεθάνει όταν ο Γκρίφιθ ήταν δέκα ετών και η οικογένειά του θα μείνει στην ψάθα, με τη μητέρα του Μαίρη να μετακομίζει στη Λούισβιλ του Κεντάκι, για να ανοίξει ένα οικοτροφείο, που όμως δεν πήγε καλά. Ο νεαρός Γκρίφιθ θα εγκαταλείψει το σχολείο για να βοηθήσει την οικογένειά του, δουλεύοντας εδώ και εκεί, ενώ στον χώρο του θεάματος θα μπει ως ηθοποιός σε περιοδεύοντες θίασους.
Μπαίνοντας στον κινηματογράφο
Στον κινηματογράφο θα μπει ως κομπάρσος το 1908, ενώ αμέσως μετά η τύχη θα τον φέρει να αντικαθιστά τον ΜακΚάτσιον και στη συνέχεια να γυρίζει 48 ταινίες μικρού μήκους σε μια χρονιά, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Ακόμη και σε αυτές τις ταινίες, με πιο γνωστή τη διασκευή του έργου του Κάρολου Ντίκενς «The Cricket on the Hearth», ο Γκρίφιθ θα αρχίσει να παρουσιάζει καινούργιες τεχνικές, με πιο χαρακτηριστική αυτή της διασταυρούμενης τομής, όπου δυο ιστορίες «τρέχουν» η μία παράλληλα με την άλλη.
Το χωριό που έγινε η Μέκκα του Κινηματογράφου
Έπειτα από πέντε χρόνια πολλών ταινιών μικρού μήκους, ο Γκρίφιθ, ήδη αναγνωρισμένος σκηνοθέτης, μετακομίζει στην Καλιφόρνια και, αλλάζοντας συνεχώς εταιρίες παραγωγής, θα βρεθεί σε ένα τότε χωριό, που ονομαζόταν Χόλιγουντ. Και είναι αυτός που θα το κάνει Μέκκα του κινηματογράφου, όταν το 1915 θα παρουσιάσει την «Γέννηση Ενός Έθνους», μίας επικής ταινίας, απαράμιλλης σκηνοθετικής δεξιοτεχνίας, διάρκειας τριών ωρών.
Πρωτόγνωρες τεχνικές και έμπνευση
Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν το 1914, με πρωταγωνίστρια την Λίλιαν Γκις, μεγάλη μορφή του βωβού κινηματογράφου και μούσα του Γκρίφιθ, ενώ το υψηλό κόστος ξέφυγε για να καταστεί μία υπερπαραγωγή της εποχής. Η ιστορία αφορά δυο οικογένειες στον εμφύλιο πόλεμο, η μία των Βόρειων και η άλλη των Νοτίων, ενώ αναφέρεται και στη δολοφονία του Λίνκολν και τη δημιουργία της Κου Κλουξ Κλαν. Η ταινία επικρίθηκε δριμύτατα για τα ρατσιστικά μηνύματά της, την υπεροχή της λευκής φυλής και τους ύμνους για την Κλαν. Μερικές μόνο από τις πρωτόγνωρες τεχνικές που εφάρμοσε ο Γκρίφιθ ήταν οι πανοραμικές μακρινές λήψεις, τα γκρο πλαν, τα νυχτερινά και το κοφτερό μοντάζ.
Το επικό αριστούργημα της «Μισαλλοδοξίας»
Τον επόμενο χρόνο, το 1916, ο Γκρίφιθ θα παρουσιάσει το αριστούργημά του, τη «Μισαλλοδοξία», μία ανυπέρβλητη υπερπαραγωγή 3,5 ωρών, με την οποία θα απαντήσει ο ιδιοφυής σκηνοθέτης στους επικριτές του. Ένα μοναδικό επικό ταξίδι σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα, που αναδεικνύουν την αδυναμία της ανθρώπινης φύσης και της μισαλλοδοξίας. Το κόστος της υπερφιλόδοξης και μεγαλομανούς παραγωγής είναι άγνωστο σε ποιο ύψος έφτασε, καθώς χρησιμοποιήθηκαν χιλιάδες κομπάρσοι, ενώ το περίφημο σκηνικό της Βαβυλωνίας ήταν ύψους κοντά 100 μέτρων.
Η οικονομική καταστροφή και εταιρεία των θρύλων
Η εισπρακτική αποτυχία της «Μισαλλοδοξίας» θα καταστρέψει οικονομικά τον Γκρίφιθ, ενώ θα αρχίσουν να ματαιώνονται τα σχέδιά του από τα μεγάλα στούντιο. Έτσι, θα ιδρύσει, μαζί με τον Τσάρλι Τσάπλιν και τους θρύλους της εποχής Μαίρη Πίκφορντ και Ντάγκλας Φέρμπανκς, την περίφημη ανεξάρτητη εταιρεία παραγωγής United Artists.
Ο Γκρίφιθ, ενώ είναι πλέον ξεχασμένος από φίλους και συνεργάτες, θα τιμηθεί με το Ειδικό Όσκαρ, για την προσφορά του στον κινηματογράφο και δυο χρόνια μετά θα πεθάνει, στις 23 Ιουλίου του 1948, μόνος στο λόμπι ενός ξενοδοχείου στο Λος Άντζελες. Η «κατάρα» της «Γέννησης Ενός Έθνους» τον ακολούθησε ακόμη και μετά θάνατον. Ο Γκρίφιθ, θα τιμηθεί ουσιαστικά πολύ περισσότερο μετά θάνατο, με κορυφαία τιμή αυτή της καθιέρωσης του Βραβείου Ντ. Γ. Γκρίφιθ, ως ύψιστη τιμητική διάκριση στην αμερικάνικη κινηματογραφία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
