Η έγκριση από το τελευταίο Ecofin της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες ανοίγει ένα παράθυρο ευελιξίας για την Ελλάδα, όπως και για 16 κράτη-μέλη της ΕΕ. Αυτή η ρύθμιση επιτρέπει τη δημιουργία πρόσθετων εξοπλιστικών δαπανών έως 1,5% του ΑΕΠ, οι οποίες δεν θα επιβαρύνουν το έλλειμμα της χώρας. Ωστόσο, θα καταγράφονται στο δημόσιο χρέος.
Η πιο σημαντική πτυχή αφορά την αλλαγή του έτους βάσης για τις στρατιωτικές δαπάνες, το οποίο από το 2021 μεταφέρεται στο 2024. Αν διατηρούνταν το 2021 ως έτος βάσης, με τις ελληνικές αμυντικές δαπάνες να υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ, δεν θα υπήρχε περιθώριο ευελιξίας. Με τη νέα βάση, η αύξηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο περίπου 500 εκατ. ευρώ.
Αυτό το ποσό αναμένεται να ενισχύσει τον «κουμπαρά» των 1 δισ. ευρώ που έχει δημιουργηθεί από τη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών και τα πρόσθετα έσοδα από μέτρα κατά της φοροδιαφυγής. Έτσι, διαμορφώνεται ένα συνολικό «πακέτο» ελαφρύνσεων ύψους 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο θα παρουσιαστεί από τον πρωθυπουργό στη ΔΕΘ τον προσεχή Σεπτέμβριο.
Μετά την απόφαση του Ecofin, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έκανε λόγο για «μια στρατηγική νίκη για την Ελλάδα», υπογραμμίζοντας την ανάγκη της χώρας να έχει τα απαραίτητα εργαλεία για την προστασία των εξωτερικών της συνόρων και την υπεράσπισή της. Επιπλέον, ανέφερε ότι η Ελλάδα ήταν από τα κράτη-μέλη που ανέλαβαν πρωτοβουλία για την εξαίρεση μέρους των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες.
Η ρήτρα διαφυγής θα ισχύσει από το 2025 έως το 2028, με δυνατότητα παράτασης, και θα συνοδεύεται από ετήσιο έλεγχο εφαρμογής. Για την Ελλάδα, η πρόβλεψη σχετίζεται με το νέο 12ετές Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικού Εξοπλισμού (2025-2036), που περιλαμβάνει αύξηση των δαπανών από 2,2% του ΑΕΠ το 2024, σε 2,3% το 2025 και 2,5% το 2026.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η αξιοποίηση της ρήτρας διαφυγής θα έχει επίπτωση 1,2% του ΑΕΠ στο έλλειμμα και 1,8% στο χρέος έως το 2028. Επίσης, προτείνει στην Ελλάδα ετήσιες δημοσιονομικές παρεμβάσεις ύψους 0,2% του ΑΕΠ (500 εκατ. ευρώ) για τέσσερα χρόνια ή 0,1% για επτά χρόνια, ανάλογα με την επιλογή του χρονικού ορίζοντα στο επόμενο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Η αξιολόγηση των σχεδίων των κρατών-μελών έγινε σε δύο κύκλους: ο πρώτος αφορά στην ενεργοποίηση της ρήτρας και η προσωρινή χαλάρωση, ενώ ο δεύτερος από το 2029 εστιάζει στην αποκατάσταση των δημοσιονομικών ισορροπιών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί ότι η ρήτρα διαφυγής δεν συνιστά «λευκή επιταγή», και τονίζει τη σημασία της διατήρησης της δημοσιονομικής βιωσιμότητας για αποφυγή εκτροχιασμού ελλείμματος και χρέους μετά το 2029.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
