Τον Ιούλιο, ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, απέδωσε στη Μαρίζα Κωχ το Μετάλλιο Εξαίρετης Προσφοράς, αναγνωρίζοντας πως υπήρξε πρωτοστάτης στην προσπάθεια για διεθνοποίηση του Κυπριακού. Η Μαρίζα Κωχ, δύο χρόνια μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Eurovision με ένα μοιρολόι για την Κύπρο, το «Παναγιά Μου, Παναγιά Μου», μια ιδέα του Μάνου Χατζηδάκη. Η ίδια, εκφράζοντας τη συγκίνησή της, είχε μιλήσει για το σταθερό δεσμό της ζωής της με την Κύπρο, «κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει ούτε με τα χρόνια ούτε με το μεγάλωμα το δικό μου».
Η Μαρίζα Κωχ είναι μια από τις εμβληματικές φωνές που μετουσίωσαν την ελληνική παράδοση σε σύγχρονη τέχνη, κρατώντας ζωντανό τον πολιτισμό και τη μνήμη σε εποχές πολιτικής έντασης και κοινωνικών αλλαγών. Μέσα από έργα όπως «Η Γοργόνα ταξιδεύει τον μικρό Αλέξανδρο», προώθησε κυρίως στα παιδιά, την ιδέα της Ελλάδας ως ενιαίου πολιτισμικού χώρου.
Την συναντήσαμε στην Καρδαμύλη της Μάνης όπου περνά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της, λίγες μέρες μετά την παράσταση για παιδιά που είχε ανεβάσει στην «Ελιά της Μαρίζας». Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, προαναγγέλλει τη νέα της δουλειά στην «Ελένη» του Σεφέρη, που ολοκλήρωσε τον προηγούμενο μήνα, και χάρισε, κατά τη βράβευσή της, την πρώτη ηχογράφηση, στον κ. Χριστοδουλίδη, περιγράφοντας τους σταθμούς του δεσμού της με την Κύπρο, μνήμες που δεν ξεθωριάζουν.
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης της Μαρίζας Κωχ στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων:
Ερ.: Τι ήταν για σας αυτή η βράβευση;
Απ.: Ήταν ένα ξάφνιασμα. Δεν το περίμενα. Μέσα στον ίδιο μήνα, ηχογράφησα την καινούργια μου δουλειά τη μελοποίηση της «Ελένης» του Σεφέρη. Ο δεσμός μου με την Κύπρο έχει ξεκινήσει από το 1964, όταν ήμουν σε πολύ νεαρή ηλικία. Θυμάμαι μια πολύ όμορφη εκδρομή στην Κύπρο με φίλους που ανάμεσά τους ήταν και Κυπριοτόπουλα. Το πρώτο που είδα ήταν το λιμάνι της Κυρήνειας, έπειτα γυρίσαμε πολλά μέρη του νησιού.
Η ιστορία που το συνοδεύει είναι εντυπωσιακή. Λέγεται πως όταν πέρασε από το νησί η Αγία Ελένη, πηγαίνοντας προς τους Αγίους Τόπους, το βρήκε ρημαγμένο από τα φίδια. Όταν επέστρεψε, πήγε ένα καράβι γάτες. Εκεί που τις άφησε, χτίστηκε μετά Μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Η δικτατορία με βρήκε να τραγουδάω στη μπουάτ «Τζάκι». Εκεί με είχε ανακαλύψει ο Μίκης Θεοδωράκης. Όταν, μετά το τέλος της παράστασης, ετοιμαζόμαστε για να φύγουμε, ξαφνικά ο Μίκης μας ζητά να σιωπήσουμε και μας λέει: «Αυτό που ακούω από μακριά, είναι ερπύστριες». Σκορπίσαμε.
Η Κύπρος έχει μια σταθερή θέση στη ζωή μου και στο έργο μου.
Ερ.: … και φθάνουμε στη Eurovision, το 1976. Η συμμετοχή της Ελλάδας είχε καθαρά πολιτικό και συμβολικό χαρακτήρα.
Απ.: Όταν ο Χατζηδάκης με κάλεσε να γράψω τη μουσική του τραγουδιού για τη Eurovision, το έγραψα μέσα σε μια νύχτα. Ήταν ένα μοιρολόι για την Κύπρο, για την προσφυγιά της Κύπρου.
Ερ.: Εμφανιστήκατε μόνη στη σκηνή, ντυμένη στα μαύρα. Υπήρξαν προειδοποιήσεις για κίνδυνο της ζωής σας…
Απ.: Λίγο πριν να βγω στη σκηνή, ήρθαν κάποιοι από την ασφάλεια του θεάτρου και προσπάθησαν να με κρατήσουν πίσω. Δεν φοβήθηκα. Αισθανόμουν χαρισμένη σε αυτό που έκανα.
Ερ.: Επισκεφτήκατε ξανά την Κύπρο;
Απ.: Ξαναπήγα άλλες τρεις φορές για περιοδείες. Αυτή την παράσταση με τη σκηνοθεσία του Νίκου Κούνδουρου την ανεβάσαμε και στο Ηρώδειο για τα σχολεία της Αττικής.
Έχω αφιερώσει μεγάλο μέρος της καλλιτεχνικής μου ζωής στην παιδική ψυχαγωγία. Όλο αυτό το υλικό του «Κέντρου Βιωματικής Μουσικής Μαρίζα Κωχ» βρίσκεται στο αποθετήριο του Ιονίου Πανεπιστημίου για μελέτη και επιστημονική έρευνα.
Απ.: Τώρα, μετά την πανδημία, ήρθε η στιγμή να μελοποιήσω ποιήματα του Σεφέρη.
ΦΩΤΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ/Νικήτας Κώτσιαρης
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
