Η χθεσινή ανάδειξη του νέου Πάπα σηματοδότησε μια ιστορική καμπή για τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς για πρώτη φορά στα χρονικά της Αγίας Έδρας εκλέγεται Ποντίφικας αμερικανικής καταγωγής.
Ο 69χρονος Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, γεννημένος στο Σικάγο, αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της θητείας του στην υπηρεσία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στο Περού, γεγονός που προκάλεσε κύματα ενθουσιασμού τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Λατινική Αμερική με την ανακοίνωση της εκλογής του.
Ο λευκός καπνός που κάλυψε τον ουρανό της Πλατείας του Αγίου Πέτρου χθες το απόγευμα έγινε αντικείμενο εκτενούς κάλυψης από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης – ανεξαρτήτως πολιτικής κατεύθυνσης. Παρ’ όλα αυτά, αρκετοί αναλυτές υποστηρίζουν πως η επιλογή αυτή είχε έντονη γεωπολιτική διάσταση. Αν και ο Ρόμπερτ Πρέβοστ δεν συγκαταλεγόταν στα φαβορί, η εκλογή του φαίνεται να επιβεβαιώνει την παροιμιώδη φράση «Chi entra papa al conclave, esce cardinale – Αυτός που εισέρχεται στο κονκλάβιο ως Πάπας, φεύγει ως καρδινάλιος», ενώ μεγάλος μέρος του ευρωπαϊκού Τύπου χαρακτήρισε την ανάδειξή του «απρόσμενη».
Παρά τις αρχικές προβλέψεις, ούτε ο ισχυρός γραμματέας του Βατικανού, Πιέτρο Παρόλιν, ούτε ο δημοφιλής καρδινάλιος Λουίς Αντόνιο Τάγκλε κατάφεραν να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία, ενώ διαψεύστηκαν και τα σενάρια περί Πάπα από την Αφρική ή την Ασία — κάτι που θα εξέφραζε την πρόθεση διεύρυνσης του Ρωμαιοκαθολικισμού προς τις αναδυόμενες δυνάμεις του πλανήτη. Αντίθετα, η επιλογή ενός Αμερικανού Πάπα επισφράγισε την επικράτηση μιας πιο δυτικοκεντρικής, ίσως και συντηρητικής, εκδοχής της πίστης. Όπως σημειώνει το Euronews, η εκλογή αυτή ήρθε «αν και όχι χωρίς πιθανές εντάσεις στην εποχή Τραμπ».
Για κάποιους πολιτικούς αναλυτές, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας των 133 καρδιναλίων από 70 χώρες δεν ήταν απλώς έκπληξη, αλλά και ένα ενδεχόμενο μήνυμα κατευνασμού προς τον Αμερικανό Πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ — ή ακόμη και μια σιωπηρή αποδοχή του ρόλου των ΗΠΑ στο παγκόσμιο σκηνικό. Η ταχύτητα της διαδικασίας, η οποία ολοκληρώθηκε εντός δύο ημερών και μόλις τεσσάρων γύρων ψηφοφορίας, είναι από τις ταχύτερες στην πρόσφατη ιστορία του κονκλαβίου και ίσως φανερώνει την αποφασιστικότητα του εκλεκτορικού σώματος να προσαρμοστεί στις νέες παγκόσμιες ισορροπίες και να συντονιστεί με μια πιο συντηρητική Δύση.
Καταρρίπτεται, έτσι, και το επίμονο επιχείρημα ότι οι καρδινάλιοι θα απέκλειαν υποψήφιο από τις ΗΠΑ λόγω της ήδη υπερβολικά ισχυρής επιρροής της χώρας. Αντιθέτως, συνέβη μάλλον το αντίθετο. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Τραμπ έσπευσε να πανηγυρίσει μέσω των κοινωνικών δικτύων: «συγχαρητήρια στον Καρδινάλιο Ρόμπερτ Φράνσις Πρέβοστ, ο οποίος μόλις χρίστηκε Πάπας». «Είναι μεγάλη τιμή να συνειδητοποιούμε ότι είναι ο πρώτος Αμερικανός Πάπας. Τι ενθουσιασμός και τι μεγάλη τιμή για τη χώρα μας. Ανυπομονώ να συναντήσω τον Πάπα Λέοντα ΙΔ’. Θα είναι μια πολύ σημαντική στιγμή!», κατέληξε ο «Πλανητάρχης».\
Congratulations to Cardinal Robert Francis Prevost, who was just named Pope. It is such an honor to realize that he is the first American Pope. What excitement, and what a Great Honor for our Country. I look forward to meeting Pope Leo XIV. It will be a very meaningful moment!…
— Donald J. Trump Posts From His Truth Social (@TrumpDailyPosts) May 8, 2025
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με ανταπόκριση της Washington Post, το αποτέλεσμα της εκλογής κατέδειξε πως «ορισμένοι επικριτές του (Πάπα) Φραγκίσκου — ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη — επιθυμούν κάτι εντελώς διαφορετικό: έναν Πάπα που θα ευθυγραμμίσει την εκκλησία με τη δεξιά πολιτική στη Δύση». Παράλληλα, όπως συνεχίζει το ίδιο ρεπορτάζ, «ορισμένες φωνές στην αριστερά παρουσιάζουν την πιθανή επιλογή ενός υποστηρικτή του Φραγκίσκου ως πλήγμα κατά του MAGA», ιδίως από τη στιγμή που λογαριασμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με το όνομα του νέου Ποντίφικα φέρεται να έχει σχολιάσει αρνητικά δηλώσεις του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, αναφέροντας ότι σφάλλει. «Ο Ιησούς δεν μας ζητά να αξιολογήσουμε την αγάπη μας για τους άλλους», φέρεται να είχε δηλώσει ο Πάπας Λέων ΙΔ’.
Ανταπόκριση του CNN, από την πλευρά του, αποκαλύπτει ότι ο νέος Πάπας είχε συμμετάσχει στις προκριματικές εκλογικές διαδικασίες των Ρεπουμπλικανών στο Ιλινόις τα έτη 2012, 2014 και 2016, βάσει στοιχείων από το εκλογικό μητρώο, γεγονός που τον φέρνει ακόμη πιο κοντά στις πολιτικές αντιλήψεις της σημερινής αμερικανικής ηγεσίας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, έχει επίσης ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα τέσσερις φορές σε γενικές εκλογές, η πιο πρόσφατη εκ των οποίων πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο μέσω επιστολικής ψήφου.
Pope Leo XIV, while serving as Bishop of Chiclayo in Peru, walked through the city streets with the Blessed Sacrament during the COVID-19 lockdown, offering a profound gesture of faith and consolation to the people.
— Sachin Jose (@Sachinettiyil) May 9, 2025
Info: Canal N pic.twitter.com/KQsrotoi1z
Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας έγινε δεκτό με ενθουσιασμό και συγκίνηση από τον αμερικανικό Τύπο, το μεγαλύτερο μέρος των πρώην Αμερικανών Προέδρων, κυβερνητικούς αξιωματούχους αλλά και εκπροσώπους της Κοινωνίας των Πολιτών — ειδικά αν ληφθεί υπόψη πως, έως σήμερα, οι Πάπες προέρχονταν σε ποσοστό 252 περιπτώσεων από την Ευρώπη και 8 φορές από τη Μέση Ανατολή.
Η συγκυρία είναι ακόμη πιο ιστορική, καθώς ο Λέων ΙΔ’ είναι ο πρώτος Πάπας αμερικανικής καταγωγής που αναλαμβάνει την πνευματική ηγεσία της Καθολικής Εκκλησίας, με το ποίμνιο της να αριθμεί περίπου 1,4 δισεκατομμύρια πιστούς ανά τον κόσμο. «Αλλά η δύναμή του θα ξεπεράσει τη θρησκευτική κοινότητα, καθώς ο Λέων αναλαμβάνει έναν ρόλο με τεράστια διπλωματική και κοινωνική επιρροή», επισημαίνουν εκ των υστέρων αρκετοί αναλυτές, παρότι αρχικά θεωρούσαν πως οι πιθανότητες να εκλεγεί Πάπας από τις ΗΠΑ ήταν ελάχιστες.
TIME's new cover: An American Pope https://t.co/C9H8rVBT4P pic.twitter.com/7ko18k5QBP
— TIME (@TIME) May 8, 2025
Από την πλευρά του, το Bloomberg υπογραμμίζει πως «ένας Πάπας που προέρχεται από τις ΗΠΑ, κάνει να φαίνεται ότι ο εμπορικός του πόλεμος παράγει απτά αποτελέσματα», δίνοντας έμφαση στη γεωπολιτική διάσταση της εκλογής. Καθοριστικό ρόλο, άλλωστε, στην ανάδειξη του νέου Ποντίφικα έπαιξε η σύνθεση του κονκλάβιου, σύμφωνα με το Atlantic Council. Φέτος, περίπου το 32% των καρδιναλίων που συμμετείχαν στην εκλογική διαδικασία προέρχονταν από χώρες που βρίσκονται στο κατώτερο μισό της παγκόσμιας κατάταξης κατά κεφαλήν ΑΕΠ — μια εντυπωσιακή άνοδος σε σχέση με το 22% που καταγράφηκε το 2013.
Κατά τη διάρκεια της παπικής θητείας του Φραγκίσκου, το δημογραφικό προφίλ του μέσου εκλέκτορα-καρδιναλίου μετατοπίστηκε προς κράτη με χαμηλότερο εισόδημα κατά κεφαλήν, σημειώνοντας αύξηση 12 ποσοστιαίων μονάδων. Ωστόσο, η πλειοψηφία των εκλεκτόρων προερχόταν από χώρες μεσαίου εισοδήματος, εντός του κατώτερου ευρωπαϊκού οικονομικού επιπέδου, γεγονός που αντανακλά και τη γεωγραφική κατανομή των Καθολικών παγκοσμίως.
Pope Leo XIV embraces each of the Cardinal electors just after he accepts his election to become the 267th Pope. pic.twitter.com/0cP28r7mam
— Vatican News (@VaticanNews) May 8, 2025
«Αυτή η μετατόπιση μεταξύ των καρδινάλιων εκλεκτόρων αντικατοπτρίζει την ευρύτερη τάση: η ανάπτυξη της Καθολικής Εκκλησίας, και επομένως το μέλλον της, βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στις αναδυόμενες οικονομίες», τονίζει το Atlantic Council, καταλήγοντας πως «ο Πάπας Λέων ΙΔ’ θα πρέπει να συνεχίσει να προσαρμόζεται στη νέα δημογραφική πραγματικότητα της Εκκλησίας».
