Σε μια εποχή διαρκούς σύνδεσης, πολλοί έφηβοι προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ψεύτικη εικόνα του εαυτού τους για να κερδίσουν την αποδοχή.
Διανύουμε μια περίοδο, στην οποία το διαδίκτυο και οι υπηρεσίες του έχουν εισχωρήσει βαθιά στην καθημερινότητά μας. Το ίντερνετ, μαζί με τα κοινωνικά δίκτυα, αποτελoύν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, με τα νεαρότερα άτομα να είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένα με κάθε τους πτυχή.
Ωστόσο, για πολλούς εφήβους, αυτή η συνεχής ενασχόληση με τα social media συχνά οδηγεί σε έναν κόσμο πλασματικό, στον οποίο προσπαθούν να υιοθετήσουν μια ψεύτικη εικόνα του εαυτού τους. Στόχος τους: να φανούν αρεστοί, να ενταχθούν, να κερδίσουν την αποδοχή.
Η ψυχολόγος και ειδικός στη Γνωστική-Συμπεριφορική Θεραπεία, NLP Master Coach, κα. Φωστηρία Αμανατίδου, μιλάει στην Politic για τις αιτίες πίσω από αυτή τη συμπεριφορά, εξηγώντας πώς το διαδίκτυο μετατρέπεται σε μέσο φυγής από την πραγματικότητα και πώς διαμορφώνει μια αλλοιωμένη εικόνα του εφήβου – μια εικόνα που σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να οδηγήσει ακόμη και σε παραβατικότητα.
Με βάση την εμπειρία της, η κα. Αμανατίδου τονίζει: «οι έφηβοι, ανεξαρτήτως φύλου, επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η εφηβεία είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδος, κατά την οποία οι νέοι προσπαθούν να χτίσουν την ταυτότητά τους και να δημιουργήσουν μια εικόνα προς τα έξω.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι το προφίλ που διαμορφώνουν στα social media συχνά δεν αντικατοπτρίζει την αληθινή τους προσωπικότητα, αλλά αυτό που θεωρούν αποδεκτό από τους άλλους. Δηλαδή, την επίδειξη αρρενωπότητας, επιβλητικότητας και δύναμης», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.
Πολλές φορές, αυτή η επίδειξη μετατρέπεται σε συμπεριφορές που αγγίζουν τα όρια της επιβολής. «Όταν ένας έφηβος ταυτίζει την αρρενωπότητα με τη δύναμη, τον αυταρχισμό, την κυριαρχία και την επιβολή απέναντι στο άλλο φύλο, αυτό ενισχύει και αναπαράγει τη βία. Στην πραγματικότητα, απουσιάζει η ενσυναίσθηση, ένα στοιχείο που δυστυχώς αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο από την επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι εικόνες που προβάλλονται καθημερινά στα social media δίνουν έμφαση στην εξωτερική εικόνα και απορρίπτουν τη συναισθηματική ευαλωτότητα».
Συχνά, οι έφηβοι στρέφονται στο διαδίκτυο για να ξεφύγουν από τις πιέσεις της καθημερινότητας. Όπως εξηγεί η κα. Αμανατίδου:
«Στη σύγχρονη πραγματικότητα, οι γονείς λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων απουσιάζουν για πολλές ώρες και, συχνά, τα παιδιά στρέφονται στα κινητά, στα τάμπλετ και στο διαδίκτυο για συντροφιά και καθοδήγηση. Έτσι δημιουργείται ένα κενό. Και όταν αυτό το κενό συνδυάζεται με το περιβάλλον του σχολείου, όπου ο έφηβος προσπαθεί να ενταχθεί, συχνά μέσω επίδειξης δύναμης και αυταρχικής συμπεριφοράς, τότε η βία ενισχύεται».
Μέσα σε αυτή την προσπάθεια αποδοχής, οι έφηβοι καταφεύγουν σε τάσεις που εστιάζουν στην εξωτερική εικόνα και το επιφανειακό lifestyle. Όπως σημειώνει η ειδικός, «Αντίστοιχα, οι έφηβες συχνά επηρεάζονται έντονα από τα πρότυπα ομορφιάς που κυριαρχούν στα social media, στις διαφημίσεις και στα μέσα ενημέρωσης. Οι περισσότερες μιμούνται ό,τι “έχει πέραση”, αντιλαμβανόμενες ότι έτσι θα πετύχουν τον στόχο τους: την αποδοχή από την ομάδα των συνομηλίκων τους.»
Παρά τις προκλήσεις και τις σκοτεινές πτυχές της εφηβικής πραγματικότητας που ενισχύονται από την υπερέκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η κα. Αμανατίδου υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να βλέπουμε το φαινόμενο μονόπλευρα. Όπως εξηγεί:
«Δεν μπορούμε να γενικεύουμε. Υπάρχουν έφηβοι που επιλέγουν διαφορετικά πρότυπα και ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές, κάτι που σχετίζεται άμεσα και με το οικογενειακό περιβάλλον και τις αξίες που τους έχουν μεταδοθεί. Ο αξιακός χάρτης κάθε οικογένειας παίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς διαμορφώνονται οι πεποιθήσεις και οι επιλογές των εφήβων.»
«Παράλληλα, υπάρχουν νέοι που επιδιώκουν να αφήσουν το δικό τους, θετικό αποτύπωμα στον κόσμο. Εφηβικές ομάδες που προσανατολίζονται στα αθλητικά ιδεώδη, στον εθελοντισμό, στην καινοτομία, στην επιχειρηματικότητα, στο περιβάλλον και στην κοινωνική προσφορά. Υπάρχουν ακόμη και εκείνοι που αντιδρούν στα κακώς κείμενα της εποχής, εκφράζουν ενεργά τη διαφωνία τους απέναντι σε φαινόμενα βίας, ανισότητας, πολέμων και περιβαλλοντικής καταστροφής.»
«Η σύγχρονη εφηβική πραγματικότητα είναι σύνθετη και πολυδιάστατη, γι’ αυτό και χρειάζεται προσεκτική προσέγγιση, στήριξη και καθοδήγηση από την οικογένεια, το σχολείο και την κοινωνία.»
