Αναλύουμε πώς οι ΗΠΑ αντιλήφθηκαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τις επιπτώσεις για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την ελληνική χούντα είναι πλέον ευρέως γνωστές και τεκμηριωμένες. Η αμερικανική κυβέρνηση είχε εκφράσει συγνώμη μέσω του προεδρικού γραφείου του Μπιλ Κλίντον κατά την επίσκεψή του το 1999, σχετικά με την υποστήριξή της προς τη χούντα. Παρόλα αυτά, ενδιαφέρον παρουσιάζει το πώς η Ουάσινγκτον αντέδρασε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αναγνωρίζοντας ότι οι συνταγματάρχες βρίσκονταν σε αποδρομή. Η κατάσταση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, τη στιγμή που οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να επανακαθορίσουν τη στρατηγική τους, περιγράφεται μέσα από τις μαρτυρίες Αμερικανών διπλωματών που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα κατά την κρίσιμη αυτή περίοδο.
Η αγωνία των Αμερικανών είχε να κάνει με την πιθανότητα διεξαγωγής εκλογών που θα μπορούσαν να φέρουν τον Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία, ειδικά μετά την πολιτική κρίση του 1965 και την άνοδο των αριστερών δυνάμεων. Παρά την εκτίμηση που απολάμβανε στις ΗΠΑ, τόσο η CIA όσο και άλλοι πολιτικοί κύκλοι ανησυχούσαν ότι η εκλογή του Παπανδρέου θα άνοιγε τον δρόμο για την άνοδο του κομμουνισμού στην Ελλάδα.
Ο στρατός των ΗΠΑ και οι περισσότεροι συντηρητικοί πολιτικοί είδαν τη χούντα ως ευκαιρία για στρατηγικές συμφωνίες. Η συνεργασία με τη Χούντα παρείχε σημαντικά οφέλη, όπως η χρήση του Πειραιά ως ναυτικής βάσης για τον 6ο Αμερικανικό Στόλο, επηρεάζοντας άμεσα την παρουσία των ΗΠΑ στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Η μαρτυρία του Ντάνιελ Ζάκαρυ αποκαλύπτει ότι οι ΗΠΑ δεν έδωσαν προτεραιότητα στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, καθώς επικέντρωναν την προσοχή τους στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και στην κατάσταση στην Κύπρο. Μόλις μετά την εκκαθάριση του Πολυτεχνείου, η CIA συνέταξε μόνο ένα έγγραφο για τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου, το οποίο στάλθηκε στον Αμερικανό πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον.
Η σύγκρουση στο Πολυτεχνείο δεν απασχόλησε σοβαρά τους Αμερικανούς διπλωμάτες, ενώ οι μάρτυρες εκείνης της εποχής φάνηκαν να έχουν περιορισμένη κατανόηση της κατάστασης. Οι αντιδράσεις τους, όπως της Ελίζαμπεθ Αν Μπράουν, επιβεβαίωσαν ότι οι φοιτητικές ταραχές συνδέονταν με την πολιτική ατμόσφαιρα της εποχής και ότι υπήρχε πραγματική ανησυχία για τη συνέχεια της διακυβέρνησης της χούντας.
Οι αμερικανικές διπλωματικές σχέσεις με την Ελλάδα επηρεάστηκαν μακροχρόνια από την πολιτική των ΗΠΑ, καθώς οι μάρτυρες εκείνης της περιόδου προσπαθούσαν να κατανοήσουν τα αίτια πίσω από τις διαμαρτυρίες. Αν και κάποιες δηλώσεις από αξιωματούχους προκάλεσαν θυμό και απογοήτευση, ο πραγματικός αντίκτυπος του Πολυτεχνείου εκφράστηκε με μια συνεχόμενη διαμαρτυρία κατά της αμερικανικής πολιτικής στην περιοχή, που επιδρά μέχρι σήμερα.
Πηγή περιεχομένου: in.gr
