Όσο ο ενθουσιασμός για την «εθνική επιτυχία», όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται, της υπογραφής της συμφωνίας για τους υδρογονάνθρακες στο Ιόνιο υποχωρεί, τόσο η πραγματικότητα κερδίζει έδαφος.
Και μοιραία η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το «αντίτιμο» των υπογραφών και πόσο θα μας «κοστίσει» πολιτικά και γεωστρατηγικά η χθεσινή φιέστα στο Ζάππειο Μέγαρο.
Οι προβληματισμοί που συνοδεύουν τη συγκεκριμένη συμφωνία είναι πολλοί. Για παράδειγμα η κυβέρνηση την παρουσιάζει ως απόδειξη ότι «η Ελλάδα επέστρεψε» στην ενεργειακή σκακιέρα. Ωστόσο η γεώτρηση αναμένεται όχι άμεσα αλλά το 2026-2027, δηλαδή σε 1,5 με 2 χρόνια. Επίσης, αν δεν βρεθεί οικονομικά εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα, η «επένδυση» θα μείνει… υπόσχεση.
Παράλληλα, η έμφαση που δίνεται στην ταχύτητα των εξορύξεων φαίνεται να υπερβαίνει κάθε σοβαρή τεχνική και περιβαλλοντική προετοιμασία, χώρια που οι διεθνείς τάσεις έχουν στραφεί προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Με λίγα λόγια η κυβέρνηση πανηγυρίζει, όμως είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να χάσουμε χρόνο και χρήμα σε μια επένδυση που μπορεί να μην αποδώσει τίποτα απολύτως.
Ποιος κερδίζει τελικά;
Η συμφωνία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία μιας αμερικανικής πολυεθνικής και στο μήνυμα ότι η Ουάσιγκτον δίνει «ψήφο εμπιστοσύνης» στην Ελλάδα. Όμως: Η ExxonMobil παίρνει το 60 % της κοινοπραξίας, δηλαδή ο έλεγχος περνά σημαντικά σε ξένα χέρια. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά (Energean, HELLENiQ) περιορίζεται σημαντικά και κατ’ επέκταση σε πιθανή ανακάλυψη κοιτάσματος, η διαχείριση θα ανατεθεί στην ExxonMobil. Άρα το «μερίδιο» της χώρας μας δεν είναι άμεσα σαφές. Πόσα από τα έσοδα θα μείνουν στην Ελλάδα; Πότε; Με ποιο φορολογικό, ρυθμιστικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο; Είναι ορισμένα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα.
Το περιβάλλον, το ρίσκο και το μέλλον
Ένα άλλο σημείο αναφοράς είναι ότι η κυβερνητική αφήγηση βασίζεται στο τρίπτυχο «ενέργεια, ανάπτυξη, αξιοποίηση». Όμως, ζώντας σε μια εποχή όπου ο κόσμος μετακινείται προς την απολιγνιτοποίηση και τις ΑΠΕ, η επένδυση στον συμβατικό υδρογονάνθρακα μπορεί να έχει ως συνέπεια η απόσβεση να είναι μακροχρόνια ή να μείνει ανεκπλήρωτη. Με λίγα λόγια, οι πιθανότητες αποτυχίας, είτε λόγω τεχνικών προβλημάτων είτε εξαιτίας μεγάλης καθυστέρησης, δεν αποκλείονται.
Συνοψίζοντας, η συμφωνία δεν σημαίνει «εξόρυξη αύριο». Ούτε «άμεσο όφελος». Υπό μια έννοια η κυβέρνηση μεταφέρει το ρίσκο στους επόμενους, υποσχόμενη ότι «η επένδυση θα αποδώσει», χωρίς να μπορεί να οριοθετηθεί το πώς και το πότε. Μιλάμε, δηλαδή, επί της ουσίας, για μια επικοινωνιακή «νίκη» που στο τέλος μπορεί να αποδειχθεί άνευ σημασίας.
