Αν μέχρι πριν από κάποιες δεκαετίες η φράση «τεχνολογία φτιαγμένη στην Ελλάδα» ακουγόταν σε πολλές αγορές του εξωτερικού σαν σύντομο ανέκδοτο, αυτό πλέον έχει αλλάξει, καθώς το τεχνολογικό brand της χώρας μας έχει ενισχυθεί σημαντικά εκτός των συνόρων. Πώς συνέβη αυτό; «Η διεθνής παρουσία Ελλήνων μηχανικών, developers και στελεχών πληροφορικής, η ποιότητα της ελληνικής εκπαίδευσης στις θετικές επιστήμες και η επιτυχής διείσδυση ελληνικών εταιρειών σε αγορές του εξωτερικού ενισχύουν διαρκώς το τεχνολογικό μας brand. Το technology made in Greece δεν αντιμετωπίζεται πια με επιφυλακτικότητα» λέει, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο νέος πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Τεχνολογίας Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΤΠΕ), Αναστάσιος Μάνος.
Προσθέτει, δε, ότι το ζητούμενο είναι τώρα να ενισχυθούν οι εγχώριοι παραγωγοί τεχνολογίας, ώστε να μη μετατρέπεται το ελληνικό ταλέντο μόνον σε εξαγώγιμο αγαθό. «Πρέπει να γίνουμε ανταγωνιστικοί με διάρκεια και ποιοτικά προϊόντα. Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο» τονίζει.
Η έλλειψη ανθρώπινου ταλέντου στον κλάδο της πληροφορικής είναι «αγκάθι» όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη και τον κόσμο. Κατά ορισμένους, η έλευση των μεγάλων εταιρειών στη Θεσσαλονίκη είχε ως αποτέλεσμα την απίσχνανση των μικρών από ανθρώπινο ταλέντο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν προσκόμματα στην ανάπτυξή τους. Συμφωνεί; Κατά τον κ. Μάνο, η εγκατάσταση μεγάλων επενδυτών πληροφορικής στη Θεσσαλονίκη προσφέρει στην πόλη κύρος. Ταυτόχρονα, όμως, διαμορφώνει πιεστικές συνθήκες ανισορροπίας για μικρότερες εταιρείες, οι οποίες χάνουν ανθρώπινο δυναμικό: «Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν τις παροχές και τους μισθούς των πολυεθνικών, με αποτέλεσμα την αποψίλωση των στελεχών τους. Ο ΣΕΤΠΕ το έχει θέσει επανειλημμένα αυτό ως ζήτημα εθνικής σημασίας και προτείνει σαφείς λύσεις, ώστε να γίνουν οι ΜμΕ ακαδημίες τεχνολογίας, όχι απλώς προθάλαμοι νέων στελεχών. Η ενίσχυση των ίδιων των εταιρειών, ώστε να προσφέρουν υπηρεσίες ανάπτυξης ή υποστήριξης λογισμικού σε πολυεθνικούς ομίλους, είναι μονόδρομος» υποστηρίζει.
Συμπληρώνει ότι, για να μετριαστεί το πρόβλημα της έλλειψης ανθρώπινου ταλέντου στον κλάδο της πληροφορικής «απαιτούνται προγράμματα επανακατάρτισης (reskilling/upskilling), προσαρμογή των σπουδών πληροφορικής στις ανάγκες της αγοράς, θέσπιση εταιρικής τεχνολογικής βίζας για εξειδικευμένους επαγγελματίες γειτονικών χωρών και υποστήριξη των ΜμΕ για προσλήψεις μέσω θεσμοθέτησης κινήτρων. «Η ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου αποτελεί αποφασιστικό βήμα, για να μη χαθεί η τεχνολογική ευκαιρία της χώρας» τονίζει.
Υπό ποιες συνθήκες θα μείνει ημιτελές το οικοσύστημα καινοτόμου επιχειρηματικότητας της Θεσσαλονίκης
Συνθήκες εντεινόμενου ανταγωνισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά το ανθρώπινο κεφάλαιο, αντιμετωπίζει συνολικά το οικοσύστημα καινοτόμου επιχειρηματικότητας της Θεσσαλονίκης, στο οποίο εντοπίζονται, κατά τον κ. Μάνο, ανισότητες. «Η Θεσσαλονίκη έχει αναδειχθεί σε τεχνολογικό κόμβο, με ισχυρή πανεπιστημιακή βάση, πολυεθνικούς ομίλους, σημαντικές επενδύσεις και πυρήνες καινοτομίας. Ωστόσο, το οικοσύστημα παραμένει άνισο: υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα εξαιρετικών startups (νεοφυών επιχειρήσεων) και scaleups (επιχειρήσεων σε φάση ταχείας ανάπτυξης και κλιμάκωσης), αλλά και ΜμΕ που δυσκολεύονται να επιβιώσουν. Η εγκατάσταση διεθνών κολοσσών προσφέρει σημαντική αναπτυξιακή ώθηση, αλλά ταυτόχρονα διαμορφώνει συνθήκες εντεινόμενου ανταγωνισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Εάν δεν επιταχυνθούν κρίσιμα έργα υποδομής, όπως το (τεχνολογικό πάρκο τέταρτης γενιάς) ThessINTEC, και δεν ενδυναμωθούν οι τοπικοί παραγωγοί τεχνολογίας, το οικοσύστημα θα παραμείνει ημιτελές και σίγουρα μη ανταγωνιστικό. Είμαστε αισιόδοξοι, αλλά πιστεύουμε ότι χρειαζόμαστε στρατηγική με συνέχεια, βάθος και ουσιαστικές συνέργειες» επισημαίνει και προσθέτει πως στόχος θα πρέπει να είναι, επίσης, η διεκδίκηση μεριδίου από την παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας outsourcing ανάπτυξης λογισμικού προς τους μεγάλους διεθνείς παίκτες.
Μεταβατική χρονιά το 2025
Πώς αναμένεται να κλείσει το 2025 για τις βορειοελλαδικές επιχειρήσεις πληροφορικής; «Το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά μεταβατική, με δυναμικές εξελίξεις και διαρθρωτικά εμπόδια για τον κλάδο της τεχνολογίας και των εταιρειών παραγωγής λογισμικού. Από τη μια πλευρά, είναι υψηλή η ζήτηση για ψηφιακές λύσεις και εντείνονται τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Από την άλλη, αρκετές επιχειρήσεις -ειδικώς μικρομεσαίες- εξακολουθούν να κινούνται σε περιβάλλον προκλήσεων. Στη Βόρεια Ελλάδα, οι εταιρείες παραγωγής λογισμικού έχουν ισχυρή δυναμική, με επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας, εξαγωγικό προσανατολισμό και στρατηγικές συνεργασίες με την ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα. Διατηρούν υψηλούς δείκτες ανάπτυξης και συμμετέχουν ενεργά στο εγχείρημα του ψηφιακού μετασχηματισμού. Ωστόσο, το μέσο μέγεθος των επιχειρήσεων παραμένει μικρό και απαιτείται περαιτέρω στρατηγική ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, ώστε να προσεγγίσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε όρους παραγωγικότητας και εξωστρέφειας» σημειώνει ο κ. Μάνος και υπενθυμίζει ότι ο ΣΕΤΠΕ έχει εθνική εμβέλεια κι εκπροσωπεί τη φωνή των επιχειρήσεων παραγωγής λογισμικού σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Πόσο εξωστρεφείς είναι οι ελληνικές εταιρείες πληροφορικής σήμερα; Η εξωστρέφεια, σημειώνει ο κ. Μάνος, είναι προϋπόθεση επιβίωσης. Οι ελληνικές επιχειρήσεις -ιδίως οι πιο δυναμικές- αυξάνουν σταθερά το ποσοστό εξαγωγών τους και δραστηριοποιούνται σε αγορές του εξωτερικού, κυρίως με λογισμικό, εξειδικευμένες υπηρεσίες και καινοτόμες πλατφόρμες.
Υπάρχει εξάρτηση από δημόσια έργα;
«Στις επιχειρήσεις του ΣΕΤΠΕ η εξάρτηση από δημόσια έργα είναι πολύ μικρή. Εξακολουθεί να υφίσταται, όμως, σε επιχειρήσεις της Αθήνας. Τα τελευταία χρόνια πάντως έχουν διαφοροποιηθεί οι πηγές εσόδων, με περισσότερες εταιρείες να αναζητούν ιδιωτικά έργα ή να αναπτύσσουν εξαγώγιμα προϊόντα, ενώ το ποσοστό του κύκλου εργασιών που προέρχεται απευθείας ή αποκλειστικά από τον δημόσιο τομέα δεν είναι υψηλό. Με δεδομένο ότι πλέον απαιτούνται υψηλές προδιαγραφές και συνεργασίες για απευθείας συμμετοχή σε διαγωνιστικές διαδικασίες, είναι επιτακτική η ανάγκη για συμμετοχή των ελληνικών ΜμΕ σε clusters, συμπράξεις και κοινοπραξίες. Ο ΣΕΤΠΕ επιδιώκει θεσμικά την ενίσχυση της συμμετοχής των μελών του σε δημόσια έργα με δίκαιους όρους, αλλά και τη στροφή σε έργα εξαγώγιμου χαρακτήρα, ώστε να μειωθεί η μονομερής εξάρτηση» επισημαίνει.
Σε ερώτημα αν οι ελληνικές επιχειρήσεις πληροφορικής έχουν τα προαπαιτούμενα, για να επιβιβαστούν στο τρένο της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και να αναπτύξουν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, απαντά πως η Ελλάδα βραδυπορεί ακόμη στην υιοθέτηση σχετικών λύσεων. Μόλις το 4% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει ενσωματώσει τεχνολογίες ΤΝ, έναντι 8% του μέσου όρου της Ε.Ε., άρα «βρισκόμαστε πολύ μακριά από τον φιλόδοξο ευρωπαϊκό στόχο για 70%-75% έως το 2030. Το χάσμα αυτό μπορεί να γεφυρωθεί μόνο με εστιασμένες πρωτοβουλίες. Οι ελληνικές εταιρίες πληροφορικής διαθέτουν δημιουργικότητα, αλλά πρέπει να αποκτήσουν και γνώση. Χρειάζεται μεγαλύτερη στόχευση στην εκπαίδευση και σε πιστοποιήσεις του ανθρώπινου κεφαλαίου, όπως και διαρκείς επενδύσεις για νέα προϊόντα διεθνώς εμπορεύσιμα» υπογραμμίζει.
Όχι υπεργολάβοι, αλλά πρωταγωνιστές
Έχοντας μόλις εκκινήσει τη θητεία του, μετά τις αρχαιρεσίες της 30ής Ιουνίου, ο κ. Μάνος θέτει τρεις προτεραιότητες για τα επόμενα χρόνια: πρώτον, να ενισχυθεί θεσμικά η θέση των ΜμΕ παραγωγής τεχνολογίας, ώστε να έχουν ενεργή συμμετοχή στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. «Θέλουμε να σταματήσουν να λειτουργούν ως υπεργολάβοι και να γίνουν πρωταγωνιστές, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις προσφέρουν την υπεραξία των προϊόντων τους σε μεγάλα σχήματα» σημειώνει. Δεύτερον, στόχος είναι να δημιουργηθεί εθνικό πλαίσιο για την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού, με νέες δράσεις για ενίσχυση δεξιοτήτων και διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας. Και, τρίτον, θα επιδιωχθεί η ανάδειξη της ελληνικής τεχνολογίας στις αγορές, καθώς ο ΣΕΤΠΕ «θέλει να αποτελέσει πλατφόρμα εξωστρέφειας και προώθησης και στρατηγικών συνεργειών για τις εταιρίες-μέλη του».
Ο κ. Μάνος υπήρξε στέλεχος εταιριών πληροφορικής για χρόνια, πριν εκκινήσει το δικό του επιχειρηματικό εγχείρημα προ 15ετίας. Τι ήταν αυτό που τον ώθησε στο επιχειρείν; «Διαχειριζόμενος σύνθετα έργα σε Ελλάδα και εξωτερικό, διαπίστωσα ότι υπήρχε σημαντικό κενό στην αγορά: η ανάγκη για ελληνικές εταιρείες που θα σχεδιάζουν, εφαρμόζουν και υποστηρίζουν end-to-end λύσεις τεχνολογίας με διεθνείς προδιαγραφές σε μικρούς και μεγάλους οργανισμούς. Αυτό το όραμα με ώθησε στο επιχειρείν. Ανέκαθεν ήθελα να μπορώ να προτείνω λύσεις με ουσιαστική προστιθέμενη αξία, μεγαλύτερη ευελιξία και σαφές κοινωνικό αποτύπωμα, αλλά κυρίως με απόλυτο στόχο την εξυπηρέτηση των διαφορετικών αναγκών οργανισμών της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης. Βεβαίως, ο κλάδος παραγωγής λογισμικού έχει αλλάξει θεαματικά. Από αγορά εσωστρεφή και περιορισμένη εξελίχθηκε σε οικοσύστημα ικανό να κοιτάξει διεθνώς, να εξαγάγει προϊόντα, να προσελκύσει επενδύσεις και να ενσωματώσει τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις. Ωστόσο, τα θεμέλια αυτής της ανάπτυξης δεν είναι δεδομένα. Χρειάζεται σχέδιο, συνέργειες, υπομονή, επιμονή και τόλμη. Κυρίως χρειάζεται η Πολιτεία να εμπιστευθεί τους Έλληνες παραγωγούς τεχνολογίας και να τους δώσει τον χώρο να αναπτυχθούν ισότιμα» καταλήγει ο κ. Μάνος, που είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας DOTSOFT ΑΕ, εισηγμένης στην εναλλακτική αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών._
*Τη φωτογραφία παραχώρησε ο ΣΕΤΠΕ
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
