Το κοινωνικό στίγμα που «αποτυπώνεται» σε ΜΜΕ, απέναντι στις μειονότητες και ειδικότερα στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τους πρόσφυγες και σε όσους αντιμετωπίζουν θέματα ψυχικής υγείας, εξετάστηκε σε έρευνα που παρουσιάστηκε σε ημερίδα που διοργανώθηκε το πρωί από το Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Τα ευρήματα παρουσιάστηκαν από τις Νάγια Καλφέλη, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΑΠΘ και Χριστίνα Αγγελή, υποψήφια διδακτόρισσα και ερευνήτρια του ΑΠΘ, οι οποίες μελέτησαν περισσότερα από 1300 δημοσιεύματα σε 5 εφημερίδες ευρείας κυκλοφορίας με στόχο τη διερεύνηση των αναπαραστάσεων των τριών μειονοτικών ομάδων.
«Διερευνήσαμε αν υπάρχει χώρος για υπεύθυνη και συμπεριληπτική δημοσιογραφία μελετώντας τις δυσκολίες και τις προκλήσεις των δημοσιογράφων. Συνδετικός κρίκος ήταν το στίγμα, μια μορφή δηλαδή κοινωνικής κηλίδας που αλλοιώνει στα μάτια των άλλων την ταυτότητα του ατόμου» ανέφεραν.
Μελετώντας το πολύνεκρο ναυάγιο στην Πύλο και το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, διαπίστωσαν έμφαση στις επίσημες πηγές και απουσία της φωνής των μειονοτήτων. «Στην Πύλο η φωνή των μειονοτήτων απουσιάζει κατά 82,3%, η γλώσσα είναι φορτισμένη με έντονο συναισθηματικό φορτίο και οι πρόσφυγες αναπαριστώνται ως αριθμοί – ποσοστό 85% – και όχι με ανθρώπινες ιστορίες. Οι δε λύσεις που προτείνονται είναι ελέγχου και επιβολής σε ποσοστό 61,3%». Οι ερευνήτριες διαπίστωσαν ότι, αν και κάποια χαρακτηριστικά διαφοροποιούνται σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει ο αντιμεταναστευτικός λόγος που συμβάλλει στην υιοθέτηση πολιτικών αποκλεισμών και στερεοτύπων.
Όσον αφορά τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών, η φωνή τους αποτυπώνεται μόλις στο 8,7% των δημοσιευμάτων, με τη γλώσσα τους να είναι φορτισμένη και μη συμπεριληπτική κατά 70,7%.
«Η κάλυψη εστιάζει στην πολιτική διάσταση του ζητήματος και όχι στο πραγματικό περιεχόμενο και διαμορφώνεται κυρίως μέσα από πλαίσιο πόλωσης, χωρίς τα ΜΜΕ να αναδεικνύουν τα βαθύτερα προβλήματα» συμπλήρωσαν.
Για την ψυχική υγεία, τα μοτίβα στερεοτυπικής αναπαράστασης επαναλαμβάνονται, καθώς χρησιμοποιείται φορτισμένη γλώσσα, απουσιάζουν οι πηγές, η επιστημονική τεκμηρίωση και προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που κατάφεραν να υπερβούν μια αυτοκτονική κρίση, ενώ γίνεται σύνδεση της παραβατικότητας με την ψυχική υγεία.
Σύμφωνα πάντως με τις ερευνήτριες, υπάρχει χώρος για υπεύθυνη και συμπεριληπτική δημοσιογραφία, όχι εύκολα, αλλά με ευθύνη και καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης με πηγές.
Το ερευνητικό έργο «Στίγμα στα ΜΜΕ: Διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των δημοσιογράφων απέναντι στην ετερότητα και ανάπτυξη μιας παρέμβασης κατά του στίγματος» χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), στο πλαίσιο της Υποδράσης 2 της Προκήρυξης «Χρηματοδότηση της Βασικής Έρευνας (Οριζόντια υποστήριξη όλων των Επιστημών), Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0)».
Μιλώντας εκ μέρους της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην ημερίδα, το Λίο Εμμανουήλ τόνισε ότι «τα ΜΜΕ δεν είναι ουδέτερα και ακόμη και η σιωπή είναι πολιτική θέση. Το θέμα δεν είναι ο γάμος στα ομόφυλα ζευγάρια αλλά τα παιδιά μας, καθώς δεν αναγνωρίζονται με δύο γονείς όπως θα έπρεπε». Συμπλήρωσε δε ότι η κάλυψη του θέματος έγινε με τρόπο «lifestyle», ωστόσο η σιωπή δεν είναι επιλογή, είναι θάνατος, είναι, όπως είπε, «η ντουλάπα που ζήσαμε πολλά χρόνια και δεν θα επιτρέψουμε κανέναν να μας ξαναβάλει εκεί».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
