Στην «καρδιά» του Δέλτα του ποταμού Γιανγκτσέ και στα ανατολικά της Κίνας εκτείνεται η Ναντσίνγκ, μία από τις σημαντικότερες μητροπόλεις της χώρας, με πληθυσμό 12 εκατομμυρίων κατοίκων. Δεν είναι μόνο ένας οικονομικός και τεχνολογικός κόμβος, αλλά και μια πόλη με βαθύ ιστορικό και πολιτιστικό αποτύπωμα. Στη Ναντσίνγκ, άλλοτε πρωτεύουσα αυτοκρατοριών και σήμερα ζωντανή μητρόπολη του πολιτισμού, υπάρχει ένα μουσείο διαφορετικό από όλα τα άλλα. Λιτό, διακριτικό, με κάθε ίνα του εμποτισμένη με άρωμα μιας ιστορίας που χάνεται στα βάθη των αιώνων, το Nanjing Yunjin Brocade Museum είναι αφιερωμένο σε μια τέχνη σχεδόν αιθέρια: την ύφανση Yunjin. Ενσαρκώνει τη «μπροκάρ από σύννεφα», όπως αποδίδεται κυριολεκτικά ο όρος που περιγράφει αυτήν την εκλεπτυσμένη τεχνική.
Περιδιαβαίνοντας στους διαδρόμους με τα εκθέματα, συνειδητοποιείς γρήγορα πως εδώ δεν εκτίθενται απλώς υφάσματα, αλλά μια ολόκληρη φιλοσοφία, ένα χνάρι από την εποχή των αυτοκρατόρων. Τα αυτοκρατορικά ρούχα των δυναστειών Ming και Qing ήταν διακοσμημένα με δράκους, λωτούς και μυθικούς φοίνικες, όλα φτιαγμένα στο χέρι — κόμπος τον κόμπο, νήμα το νήμα.
Η λέξη Yunjin (云锦) σημαίνει «μπροκάρ από σύννεφα», και αυτό κάθε άλλο παρά υπερβολή είναι, καθώς αυτά τα μεταξωτά, χρυσοκέντητα, περίτεχνα υφάσματα έχουν κάτι από ουράνια ομορφιά. Μοιάζουν περισσότερο με ζωγραφική σε μετάξι, παρά με ύφασμα. Οι απαρχές της τέχνης εντοπίζονται στον 4ο αιώνα μ.Χ., επί Ανατολικής Δυναστείας Τζιν, όταν η αυτοκρατορική αυλή ίδρυσε υφαντήρια στο Nanjing. Η τεχνική εξελίχθηκε, άνθησε επί δυναστειών Yuan, Ming και Qing και σταδιακά κατέστη σύμβολο πλούτου, ιεραρχίας και θρησκευτικής ευλάβειας.
Στην αποκορύφωσή της, κατά την εποχή των Qing, η τέχνη Yunjin απασχολούσε περισσότερους από 300.000 τεχνίτες σε 30.000 αργαλειούς μόνο στην περιοχή της Ναντσίνγκ.
Η δημιουργία ενός κομματιού Yunjin δεν είναι μια απλή διαδικασία, αλλά ολόκληρη τελετουργία. Ένας παραδοσιακός ξύλινος αργαλειός –τύπου drawloom με «πύργο σχεδίου»– δεσπόζει στο κέντρο. Για να λειτουργήσει χρειάζεται δύο πολύπειρους τεχνίτες: έναν στο πάνω και έναν στο κάτω μέρος. Ο μεταξύ τους συντονισμός είναι σημαντικός, καθώς η παραμικρή απόκλιση μπορεί να αποβεί μοιραία και ώρες ή ημέρες δουλειάς να πάνε χαμένες.
Η διαδικασία απαιτεί περισσότερα από 100 στάδια: σχεδιασμό, μεταφορά μοτίβου, προετοιμασία του αργαλειού και εξαιρετικά λεπτομερή ύφανση με χρυσά ή ασημένια νήματα, ακόμα και φτερά παγωνιού. Το αποτέλεσμα είναι μια λεπτοδουλεμένη επιφάνεια, όπου τα μοτίβα αναδύονται σχεδόν τρισδιάστατα.
Η πρόοδος είναι αργή και επίπονη, καθώς σε μια μέρα μπορεί να παραχθούν μόλις λίγα εκατοστά υφάσματος. Χρειάζονται έως και πέντε χρόνια για την ολοκλήρωση ενός έργου με τη συγκεκριμένη τεχνική. Γι’ αυτό και οι παλιοί λένε: «κάθε εκατοστό είναι χρυσάφι».
Το Nanjing Yunjin Brocade Museum δεν είναι απλώς ένας εκθεσιακός χώρος. Είναι σχολή, εργαστήριο, αρχείο και κέντρο καινοτομίας. Στους τοίχους του κρέμονται αυθεντικά κομμάτια Yunjin που δημιουργήθηκαν για αυτοκράτορες, ενώ σε άλλες προθήκες μπορεί κανείς να θαυμάσει σύγχρονες δημιουργίες, ρούχα υψηλής ραπτικής και έργα τέχνης που ενσωματώνουν την τεχνική σε νέα εκφραστικά μέσα.
Επισκέπτες από διάφορες γωνιές του πλανήτη μπορούν να παρακολουθήσουν ζωντανές επιδείξεις και να συμμετάσχουν σε βιωματικά εργαστήρια, δοκιμάζοντας την τέχνη με τα ίδια τους τα χέρια.
Πίσω από κάθε εκατοστό μπροκάρ βρίσκονται άνθρωποι με βαθιά γνώση και αφοσίωση σε αυτή την τέχνη. Σε πολλές περιπτώσεις, η γνώση περνά από γενιά σε γενιά μέσα στην ίδια οικογένεια. «Η ύφανση σε διδάσκει χαρακτήρα. Δεν είναι μόνο ό,τι φτιάχνεις, αλλά το πώς αλλάζεις μέσα απ’ αυτό», εξηγούν όσοι έχουν «βουτήξει» βαθιά στα νερά της.
Ωστόσο, όπως πολλές μορφές παραδοσιακής τέχνης, το Yunjin βρέθηκε στο χείλος της εξαφάνισης καθώς η βιομηχανοποίηση και η στροφή σε άλλες, πιο εύκολες τεχνικές, απειλούσαν να κόψουν το νήμα της παράδοσης. Το 2006, η τέχνη εντάχθηκε στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κίνας και το 2009 στον αντίστοιχο κατάλογο της UNESCO, «σφραγίζοντας» με τον πιο επίσημο τρόπο την αδιαμφισβήτητη ποιότητα και αξία της.
Σήμερα, το Yunjin είναι παρόν σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής -από εκθέσεις τέχνης έως και πασαρέλες. Είχε παρουσιαστεί σε εκδηλώσεις μόδας στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη. Το 2024, η Μπριζίτ Μακρόν απέκτησε το έργο «Golden Python of Prosperity», το οποίο έχει παρουσία στο μουσείο.
Επιπλέον, το Yunjin έχει κάνει το ντεμπούτο του σε βιντεοπαιχνίδι, προσπαθώντας να προσελκύσει νεότερα κοινά και να δείξει ότι η παράδοση μπορεί να ζήσει και στον ψηφιακό κόσμο.
Το Nanjing Yunjin Brocade Museum δεν είναι απλώς ένα μουσείο αλλά ένας ζωντανός οργανισμός όπου το παρελθόν συνυπάρχει αρμονικά με το παρόν, γεφυρώνοντας την παράδοση με τη σύγχρονη αισθητική και την πολιτιστική μνήμη με την καινοτομία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
