Πόσοι εργαζόμενοι στην Ευρώπη χρησιμοποιούν κάποιο εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης στη δουλειά τους; Όπως δείχνουν οι έρευνες, περίπου ένας στους τέσσερις ενήλικες στην ΕΕ χρησιμοποιεί ήδη κάποιο εργαλείο ΤΝ στον εργασιακό του χώρο. Πόσο πιθανό είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) να μπει στη ζωή των Ευρωπαίων με τρόπο που θα αυξήσει τα χάσματα σε επίπεδο γεωγραφικό, φύλου και ηλικίας; Πληρώνονται καλύτερα οι άνθρωποι που έχουν ειδικές γνώσεις γύρω από την ΤΝ και κατά πόσο χρησιμοποιούνται οι αλγόριθμοι για την ψηφιακή επιτήρηση των εργαζομένων από τους εργοδότες;
Μπορεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (Cedefop), αποκεντρωμένος οργανισμός της ΕΕ με έδρα τη Θεσσαλονίκη, να έχει μικρό μέγεθος και χαμηλότερη αναγνωρισιμότητα σε σχέση με φορείς όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), όμως οι έρευνες που πραγματοποιεί τα τελευταία χρόνια γύρω από την ΤΝ και την πιθανή επίδρασή της στην αγορά εργασίας, αποτυπώνουν την πραγματική εικόνα του τι συμβαίνει στην πράξη.
Στοιχεία αυτών των μελετών και ιδίως της Έρευνας Δεξιοτήτων γύρω από την ΤΝ (AI Skills Survey), που κατέγραψε τις απόψεις 5.342 εργαζομένων, ηλικίας 16 έως 64 ετών, σε 11 κράτη μέλη της ΕΕ, παρουσίασε ο εμπειρογνώμονας του Cedefop, Κωνσταντίνος Πουλιάκας, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης Εβδομάδας Μάθησης (Learning Week) του Κέντρου, στη Θεσσαλονίκη. Όπως διευκρίνισε, το να καταγραφεί η απάντηση στο ερώτημα «χρησιμοποίησες κάποιο εργαλείο ΤΝ;» μπορεί να μοιάζει εύκολο, αλλά δεν είναι. Κι αυτό διότι κάποιοι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι χρησιμοποιούν ΤΝ (σ.σ. το ίδιο το Google είναι μια τεράστια μηχανή ΤΝ, αλλά συχνά δεν το σκεφτόμαστε έτσι). Στο ερώτημα «εξ όσων γνωρίζεις, χρησιμοποιείς κάποιο εργαλείο ή τεχνολογία ΤΝ στον εργασιακό σου χώρο, εσύ ή οι συνάδελφοί σου;», το 28% των ερωτηθέντων απάντησαν καταφατικά. Το ποσοστό αυτό δεν είναι ασήμαντο, ενώ συγκλίνει με εκείνο που προκύπτει από έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (άνοιξη 2024), σύμφωνα με την οποία το 25% των ενήλικων εργαζομένων στην ΕΕ χρησιμοποιούσαν κάποιο εργαλείο ΤΝ (σ.σ. όπως το ChatGPT, το DALL-E ή το Mistral). Πόσο συχνά χρησιμοποιούνται αυτά τα εργαλεία; Παρότι είναι αρκετά υψηλά τα ποσοστά όσων τα χρησιμοποιούν κάποιες φορές ή όχι συχνά, ένα 15% των εργαζομένων δηλώνει ότι προστρέχει σ’ αυτά τακτικά.
Τελικά, σε ποιον βαθμό μας αντικαθιστά πράγματι η ΤΝ; Το 2013 είχε κυκλοφορήσει μεγάλη έρευνα (σ.σ. των Carl Benedikt Frey και Michael A. Osborne), βάσει της οποίας πάνω από το 50% των θέσεων εργασίας στις προηγμένες οικονομίες της ΕΕ επρόκειτο να χαθεί λόγω της ΤΝ στα επόμενα δέκα-είκοσι χρόνια. Όμως, πάνω από δέκα χρόνια μετά, το 2025, όχι απλά δεν έχουν χαθεί οι μισές θέσεις εργασίας, αλλά βιώσαμε τη δεκαετία με την ταχύτερη ανάπτυξη απασχόλησης που έχουμε δει. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι αν υπάρχουν οι αναγκαίες πολιτικές και άλλες συνθήκες, θα έχουμε πολλές νέες θέσεις εργασίας παρά την ΤΝ.
Για αυτό άλλωστε οι ειδικότητες που σχετίζονται με την ΤΝ είναι περιζήτητες και όσοι τις κατέχουν πληρώνονται καλύτερα. Σύμφωνα με έρευνα, οι μισθοί που προσφέρονται στους ειδικούς της ΤΝ είναι κατά μέσο όρο 20% υψηλότεροι σε σχέση με εκείνους άλλων πτυχιούχων πανεπιστημίων. Επιπλέον, οι μισθοί τους είναι κατά 4%-6% υψηλότεροι σε σχέση με άλλους προγραμματιστές του τομέα Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).
Η χρήση της ΤΝ στην αγορά εργασίας αποτελεί γρίφο, καθώς οι κίνδυνοι να «βαθύνουν» τα χάσματα του σημερινού κόσμου αυξάνονται με τη χρήση της. Ένα ποσοστό 46% των εργαζομένων πιστεύουν ότι θα παρακολουθούνται περισσότερο στη δουλειά τους. Οι εργοδότες χρησιμοποιούν την ΤΝ για στενότερη παρακολούθηση και επιτήρηση των εργαζομένων, γεγονός που προκαλεί ανησυχία σχετικά με την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των εργαζομένων.
Οι έρευνες του Cedefop έδειξαν ότι ένα όχι αμελητέο ποσοστό εργαζομένων φοβούνται πως θα χάσουν τη δουλειά τους εξαιτίας της ΤΝ στην επόμενη πενταετία. Το 15% των εργαζομένων θεωρούν ότι η θέση εργασίας τους είναι πιθανό να απειληθεί από την ΤΝ, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Πολωνία και η Σλοβακία. Είναι ενδιαφέρον ότι οι χώρες με τον μεγαλύτερο φόβο για απώλεια θέσεων εργασίας είναι επίσης αυτές με το χαμηλότερο ποσοστό εργαζομένων που χρησιμοποιούν ΤΝ.
Αυτές οι εξελίξεις εγείρουν ερωτήματα για το μέλλον της εργασίας και των σχέσεων στην αγορά. Πρέπει οι πολιτικές να προσαρμοστούν ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι θα είναι σε θέση να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες και να μην γίνουν θύματα μιας αναπτυσσόμενης ψηφιακής ανισότητας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
