της απεσταλμένης μας Βαρβάρας Καζαντζίδου
Με ένα ταξίδι που ξεπέρασε τα 4000 χιλιόμετρα σε επτά ημέρες, με αμέτρητες ώρες ομαδικής και ατομικής προετοιμασίας και με κεντρικό στόχο την εξωστρέφειά της, η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ) έγινε η πρώτη ελληνική ορχήστρα που παρουσίασε το έργο της στο εσθονικό κοινό. Στην αποστολή της περιλαμβανόταν κι ένα ακόμη ξεχωριστό στοιχείο: η παγκόσμια πρεμιέρα ενός έργου για αρχαία ελληνική λύρα, οργάνου που παρέμενε σιωπηλό για περίπου 1.600 χρόνια.
Η Εσθονία είναι η βορειότερη από τις τρεις βαλτικές χώρες και σε μία έκταση 45.000 τ.χλμ. ζουν μόλις 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην αντίστοιχης έκτασης Ολλανδία, ο πληθυσμός ξεπερνά τα 17 εκατομμύρια. Η αραιοκατοικημένη χώρα της μουσικής παράδοσης και των χορωδιών, λοιπόν, παρά την τεταμένη ατμόσφαιρα, λόγω της γειτνίασης με τη Ρωσία, συνεχίζει να επενδύει στον πολιτισμό της. Τόσο στο ήσυχο καλοκαιρινό θέρετρο Πάρνου όσο και στη ζωντανή πρωτεύουσα Ταλίν, οι συναυλίες της ΚΟΘ -η οποία συνεχίζει να αφήνει το στίγμα της σε σημαντικές σκηνές παγκοσμίως, έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό.
«Η Εσθονία αποτελεί ανεξερεύνητα νερά για τον ελληνικό πολιτισμό. Αισθανθήκαμε, λοιπόν, ότι λόγω του ανοιχτού πνεύματος και της διαφορετικότητας της κουλτούρας, έχουμε πάρα πολλά να κερδίσουμε από εκατέρωθεν σύμπραξη», δήλωσε στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΚΟΘ Σίμος Παπάνας. Αναφέρθηκε στις περίφημες χορωδίες, τις εξαιρετικές ορχήστρες και τους κορυφαίους Εσθονούς μουσικούς, λέγοντας ότι η χώρα αυτή έχει «πάρα πολλές βαριές παρακαταθήκες στην παγκόσμια μουσική δημιουργία».
«Ταυτόχρονα, όμως, νομίζω ότι κι εμείς για αυτούς είμαστε ενδιαφέροντες, γιατί έχουμε τον δικό μας πολιτισμό και τον δικό μας χαρακτήρα στο παίξιμο και στη μουσική που παρουσιάζουμε. Αυτοί που ήρθαν στις συναυλίες μας άκουσαν κάτι που ήταν καινούργιο και πολύ υψηλής ποιότητας», πρόσθεσε ο κ. Παπάνας.
Η περιοδεία πραγματοποιήθηκε σε συμπαραγωγή της ΚΟΘ με το Eesti Kontsert, έναν οργανισμό που υπάγεται στο υπουργείο Πολιτισμού της Εσθονίας και η συμβολή του ήταν καθοριστική, καθώς κάλυψε μέρος των εξόδων της παραγωγής -ένα κόστος ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι σχεδόν 90 άτομα έπρεπε να μετακινηθούν και να διαμείνουν για αρκετές ημέρες στη χώρα. Μάλιστα, με αυτήν την τουρνέ, ολοκληρώθηκε ο κύκλος διεθνοποίησης της ΚΟΘ στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», όπου δημιούργησε σχέσεις συνεργασίας με γειτονικές χώρες στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη και επιπλέον είχε ισχυρή παρουσία σε σημαντικά μουσικά κέντρα βορειότερα στην Ευρώπη. Μετά τη Ρώμη και τη Βιέννη, η στάση στην Εσθονία ενίσχυσε την ευρωπαϊκή παρουσία της ορχήστρας, η οποία ήδη έχει προσκληθεί να εμφανιστεί τον Φεβρουάριο στην περίφημη Elbphilharmonie του Αμβούργου, ανοίγοντας νέους δρόμους για την ΚΟΘ ως σημαντικό ορχηστρικό σύνολο της Ευρώπης.
Πάρνου: Η «καλοκαιρινή πρωτεύουσα» της Εσθονίας
Το Πάρνου, η παραλιακή πόλη 50.000 μόνιμων κατοίκων, ξεχωρίζει για τις ατέλειωτες παραλίες, τα ξύλινα αρχοντικά του 19ου αιώνα και το πλούσιο πράσινο που την περιβάλλει. Τους καλοκαιρινούς μήνες ο πληθυσμός διπλασιάζεται, ενώ από το φθινόπωρο η πόλη αποκτά μια ήσυχη ατμόσφαιρα που αναδεικνύει την καθαριότητα και την αρχιτεκτονική της γοητεία.
Το 2002 χτίστηκε το Μέγαρο Μουσικής του Πάρνου, με μοντέρνα γυάλινη πρόσοψη και αίθουσες σχεδιασμένες για εξαιρετική ακουστική. Η συναυλία της ΚΟΘ την περασμένη Παρασκευή ήταν η εναρκτήρια της σεζόν και το κοινό γέμισε την αίθουσα, συνδυάζοντας θέαμα με βραδινή έξοδο.
Οι θεατές δήλωσαν ενθουσιασμένοι για την ελληνική παρουσία και την παγκόσμια πρεμιέρα της αρχαίας λύρας, ενώ η διεύθυνση του Μεγάρου τους καλωσόρισε λέγοντας πως η ορχήστρα «ήρθε από την Ελλάδα φέρνοντας μαζί της τον ήλιο και έναν υπέροχο καιρό».
Ταλίν: Η ιστορική πρωτεύουσα
Το Ταλίν, όπου το μεσαιωνικό παρελθόν συναντά τη σύγχρονη ανάπτυξη, προσφέρει στους επισκέπτες μοναδικές εμπειρίες και περιηγήσεις στα λιθόστρωτα σοκάκια με τα τείχη και τους πύργους, που περιλαμβάνονται στα μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Το Estonia Concert Hall, χτισμένο το 1913 σε νεοκλασικό ρυθμό, είναι ένας από τους σημαντικότερους χώρους πολιτισμού και εμβληματικό σημείο συνάντησης για τη μουσική ζωή της Βαλτικής. Το βράδυ του Σαββάτου γέμισε από κοινό και περίπου οκτώ ξένους διπλωμάτες, καλεσμένους της ελληνικής πρεσβείας, για να παρακολουθήσουν για πρώτη φορά ελληνική ορχήστρα στη χώρα.
Στο Ταλίν, που είναι γνωστό για την πρωτοπορία του στις ψηφιακές τεχνολογίες, συνδυάζοντας την παράδοση με τον δυναμισμό μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας, ζουν οι περισσότεροι Έλληνες της Εσθονίας, οι οποίοι δραστηριοποιούνται κυρίως στο χώρο της πληροφορικής. Σε δηλώσεις του ο Έλληνας πρέσβης στην Εσθονία Γιώργος Παπαδόπουλος τόνισε ότι η ελληνική κοινότητα είναι πολύ μικρή, καθώς απαρτίζεται από μόλις 90 άτομα σε ολόκληρη τη χώρα, που όμως συμμετέχουν με συνέπεια στις εκδηλώσεις της πρεσβείας.
Ο Εσθονός μαέστρος που «σύστησε» την ΚΟΘ στην πατρίδα του
Τη «θαυμάσια», όπως τη χαρακτήρισε ορχήστρα, διηύθυνε στην πατρίδα του ο γνωστός Εσθονός μαέστρος -και τακτικός συνεργάτης της ΚΟΘ Mihkel Kütson (Μικέλ Κουτσόν), που δήλωσε περήφανος και χαρούμενος γι’ αυτό. «Είναι το τέταρτο πρότζεκτ μου με την ΚΟΘ, κάθε φορά παίζουμε διαφορετικά έργα και η ορχήστρα, ανάλογα με το ρεπερτόριο, ακούγεται διαφορετικά. Έχει μια εκπληκτική ευελιξία και ακολουθεί τις -ίσως όχι τρελές- αλλά σίγουρα ιδιαίτερες απαιτήσεις μου, αναζητώντας διαφορετικά χρώματα για κάθε συνθέτη», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Το πάθος, η θετική ενέργεια, η δοτικότητα, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η επικοινωνία με τους μουσικούς την ώρα της συναυλίας δεν πέρασαν απαρατήρητες από το κοινό, που χειροκροτούσε ασταμάτητα μαέστρο και μουσικούς. Αμέσως μετά την επιτυχημένη εμφάνιση, οι αγκαλιές μεταξύ των μελών της ΚΟΘ αποδεικνύουν την προσωπική αγάπη του καθενός για την ορχήστρα και την αντίληψη της σημασίας ύπαρξής της. «Αυτό που βλέπεις να συμβαίνει μετά τη συναυλία, είναι ο λόγος για το άψογο αποτέλεσμα που ακούσαμε στη διάρκειά της», εξηγεί ο κ. Παπάνας, επισημαίνοντας το πόσο ωραίο και ταυτόχρονα σπάνιο είναι το γεγονός ότι η ορχήστρα λειτουργεί σαν μια οικογένεια.
Πρόγραμμα με «άρωμα» Ελλάδας και Σούμαν
Το πρόγραμμα ξεκίνησε με τη συμφωνική εικόνα «Αυγή στον Παρθενώνα» του ιδρυτή της ΚΟΘ Σόλωνα Μιχαηλίδη (1905-1979), η οποία αποτελεί μία ευλαβική προσευχή κάτω υπό τη σκέπη του εντυπωσιακού ναού και μία εκδήλωση θαυμασμού.
Η πολύχρωμη και γεμάτη από Ελλάδα «Δωδεκανησιακή Σουίτα αρ.1» του Γιάννη Κωνσταντινίδη, ήταν το δεύτερο ελληνικό έργο, το οποίο προστέθηκε εκτάκτως, μετά την απρόσμενη ασθένεια του παγκοσμίου βεληνεκούς βιολονίστα Daniel Hope, που επρόκειτο να ερμηνεύσει τη «Σερενάτα πάνω στο Συμπόσιο του Πλάτωνα» του Λέοναρντ Μπερνστάιν. Ενημερώνοντας τους συμπατριώτες του για την αλλαγή ο μαέστρος, μίλησε για τα Δωδεκάνησα, τη γεωγραφική τους θέση και την ιστορική τους διαδρομή, ενώ δήλωσε σίγουρος ότι κάποιοι από το κοινό θα έχουν επισκεφθεί κάποια από τα πιο γνωστά νησιά, όπως τη Ρόδο, την Κω ή την Πάτμο. «Ακριβώς γι’ αυτή την περίσταση ο Γιάννης Κωνσταντινίδης έγραψε ένα μουσικό κομμάτι στο οποίο μπορεί κανείς να ακούσει αυθεντικές μελωδίες που ταξιδεύουν τον ακροατή στον κόσμο αυτών των νησιών», κατέληξε.
Το πρόγραμμα έκλεισε με τη δραματική «Συμφωνία αρ.2» του Σούμαν, όπου ο πόνος της πηγάζει από τις ολοένα πιο συχνές διαταραχές στο μυαλό του συνθέτη και οι ουράνιες μελωδίες της από την τρυφερή καρδιά του. Ο μαέστρος τόνισε: «Είναι μία από τις αγαπημένες μου συμφωνίες του Σούμαν, γραμμένη σε έναν τόνο φωτεινό, γεμάτο ελπίδα και αρμονία. Ζούμε σε δύσκολους καιρούς, όπου όλοι κάνουν αρνητικές σκέψεις για την πολιτική και το περιβάλλον. Οπότε χρειαζόμαστε μουσική που να δίνει ελπίδα», σημείωσε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Το …highlight της βραδιάς η παγκόσμια πρεμιέρα έργου για αρχαία λύρα
Ο Ντάνιελ Χόουπ, επρόκειτο επίσης να συμπράξει με τον Νίκο Ξανθούλη, έναν από τους πρωτεργάτες της αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής λύρας, στην παγκόσμια πρεμιέρα ακόμη ενός κοντσέρτου για λύρα και βιολί, που γράφτηκε με σχετική ανάθεση της ΚΟΘ, από τον διάσημο Αμερικανό συνθέτη Lowell Liebermann (Λόουελ Λίμπερμαν). Η απρόσμενη νοσηλεία του όμως, έφερε στη θέση του σολίστ τον εξάρχοντα της ΚΟΘ Αντώνη Σουσάμογλου, ο οποίος, παρά τον περιορισμένο χρόνο προετοιμασίας, αντεπεξήλθε στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του έργου, μαγεύοντας το κοινό.
Ο ήχος της αρχαίας ελληνικής λύρας εντυπωσίασε, ενώ προηγήθηκε παρουσίαση του οργάνου από τον κ. Ξανθούλη. «Μελέτησα περισσότερες από 2.000 παραστάσεις σε αγγεία και κεραμικά για να δω πώς απεικονίζονταν η θέση των χεριών πάνω στο όργανο. Κάθε παράσταση και κάθε ζωγραφιά ήταν απόλυτα ακριβής. Είναι ένας ήχος που εμείς σήμερα αναπαράγουμε», εξήγησε ο Νίκος Ξανθούλης.
«Είναι εκπληκτικό το ότι υπήρξε η δυνατότητα να ακουστεί ξανά αυτό το όργανο μετά από τόσους αιώνες και να αναπαραχθεί ο ήχος που άκουγαν και οι αρχαίοι μας πρόγονοι», ανέφερε ο Έλληνας πρέσβης, αποκαλύπτοντας πως οι ομόλογοί του εντυπωσιάστηκαν και από τη δομή του οργάνου και ειδικά το καβούκι της χελώνας που αποτελεί τη βάση της. «Ο δε ήχος που έβγαλε ήταν για μας συγκινητικός και για εκείνους πάρα πολύ ενδιαφέρων», σημείωσε ο κ. Παπαδόπουλος.
Ανησυχία και εξ ανατολών απειλή
Παρά την ατμόσφαιρα γιορτής, η γειτνίαση με τη Ρωσία δημιουργεί πλαίσιο διαρκούς επιφυλακής. Οι παραβιάσεις του εναέριου χώρου με drones πριν από λίγες μέρες που καταγγέλλει η Εσθονία, υπενθυμίζουν τη γεωπολιτική ευαισθησία της χώρας.
Ερωτηθείς από το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Έλληνας πρέσβης είπε: «Για εμάς, που γνωρίζουμε πώς έχουν τα πράγματα, εκτιμώ ότι δεν υπάρχει ανησυχία. Ούτε η επίσημη εσθονική κυβέρνηση θεωρεί ότι υπάρχει επικείμενος κίνδυνος, γι’ αυτό και δεν έχει αλλάξει τον βαθμό επιτήρησης. Παρόλα αυτά παρακολουθούν με ανησυχία τα τεκτενόμενα στην περιοχή, νιώθουν απειλή εξ ανατολών και προσπαθούν να είναι έτοιμοι για την απευκταία περίπτωση που συμβεί κάτι», είπε αρχικά για να προσθέσει ότι: «Δεν έχω δει να κάμπτεται η εμπορική δραστηριότητα ή να υπάρχει ροή εξόδου, γιατί σ’ αυτές τις περιπτώσεις, τα δύο πρώτα φαινόμενα που παρατηρεί κανείς είναι αυτά».
Από την πλευρά του, ο Εσθονός μαέστρος Μικέλ Κουτσόν, με προσωπική ιστορική μνήμη από τη σοβιετική εποχή, τόνισε: «Ξέρουμε τι είναι ικανός να κάνει ο γείτονάς μας, οπότε πρέπει να αντιμετωπίζουμε την κατάσταση. Δεν έχουμε μεγάλο φόβο, αλλά ξέρουμε ότι πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ως κράτος. Χαιρόμαστε που είμαστε μέλη της Ευρώπης, του ΝΑΤΟ, και έχουμε ισχυρή φιλία με άλλες χώρες».
Η παρουσία της ΚΟΘ στην Εσθονία απέδειξε ότι η μουσική παραμένει γέφυρα κατανόησης και πολιτισμού, ακόμη και σε περιόδους γεωπολιτικής αβεβαιότητας…
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
