«Διεκδικούμε σεβασμό στην ιστορική μνήμη, με όλα τα θεσμικά και ηθικά μέσα, για τα κατάλοιπα των εκτελεσθέντων στο Επταπύργιο», τονίζει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ζητώντας την οριοθέτηση του χώρου όπου βρέθηκαν τρεις ομαδικοί τάφοι με 33 σκελετούς εκτελεσμένων του Εμφυλίου ως ιστορικό τόπο.
Το εύρημα εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια δημοτικών έργων στον δήμο Νεάπολης-Συκεών, στη Θεσσαλονίκη, στον χώρο του Επταπυργίου. Σύμφωνα με τον Σύλλογο, πρόκειται για 33 από τους εκατοντάδες κομμουνιστές που εκτελέστηκαν από έκτακτα στρατοδικεία στην περιοχή. Ο χώρος, όπως σημειώνουν, συνδέεται με μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Ο ΣΕΑ καλεί το Υπουργείο Πολιτισμού να αναλάβει τις ευθύνες του και να προστατεύσει το σημαντικό αυτό εύρημα, όχι μόνο λόγω της ιστορικής του σημασίας, αλλά και για τη δυνατότητα που προσφέρει να φωτιστούν πτυχές του Εμφυλίου μέσω νέων ανθρωπολογικών και ιστορικών μελετών. Παράλληλα, αναφέρεται στη συγκλονιστική διάσταση του ευρήματος για τις οικογένειες των αγνοουμένων που αναζητούν τους συγγενείς τους, δεκαετίες μετά τις εκτελέσεις.
Σφοδρή αντίδραση στις δηλώσεις Μενδώνη
Ο Σύλλογος ασκεί έντονη κριτική στην υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, για τη δήλωσή της στη Βουλή ότι οι ομαδικοί τάφοι δεν εμπίπτουν στην αρχαιολογική νομοθεσία, καθώς είναι του 20ού αιώνα. Την κατηγορεί για «σκανδαλώδη αποποίηση ευθυνών» και υπενθυμίζει ότι ο ισχύων αρχαιολογικός νόμος (Ν. 4858/2021) αναγνωρίζει ως ιστορικούς τόπους και περιοχές μεταγενέστερες του 1830, εφόσον φέρουν σημαντικό κοινωνικό, λαογραφικό ή ιστορικό φορτίο.
Ο ΣΕΑ καταγγέλλει πως η στάση του υπουργείου υπονομεύει όχι μόνο την ιστορική τεκμηρίωση της μετεμφυλιακής περιόδου, αλλά και τις εξελίξεις της σύγχρονης αρχαιολογικής επιστήμης που πλέον περιλαμβάνει τη μελέτη του «σύγχρονου παρελθόντος».
Το Επταπύργιο ως ζωντανή μνήμη
Το Επταπύργιο, επισημαίνει ο Σύλλογος, αποτελεί ήδη τόπο ισχυρής ιστορικής μνήμης. Παρά τη μεταφορά των φυλακών το 1989, οι χώροι κράτησης και απομόνωσης διατηρήθηκαν κατόπιν γνωμοδότησης του ΚΑΣ. Η παράβλεψη του ιστορικού βάρους των εκτελέσεων και της τύχης των θυμάτων συνιστά, κατά τον ΣΕΑ, απόπειρα αποσιώπησης μιας τραυματικής περιόδου.
«Δεν θα επιστρέψουμε στους χαλεπούς καιρούς», καταλήγει η ανακοίνωση, ζητώντας να συνεχιστεί η έρευνα στην περιοχή ώστε να εντοπιστούν και άλλα πιθανά κατάλοιπα και να αποδοθεί ο απαιτούμενος σεβασμός στους «ανεπιθύμητους νεκρούς της Ιστορίας».
