Μια σπάνια προφητεία του 16ου αιώνα προσφέρει ελπίδα για την επανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Έλληνες. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Byzantinische Zeitschrift αναδεικνύει ένα σημαντικό κείμενο της μεταβυζαντινής γραμματείας: το Vaticinium de restitutione Constantinopoleos. Πρόκειται για μια προφητεία του 16ου αιώνα που εξέφρασε τις ελπίδες των υπόδουλων Ελλήνων για την επανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης και την αποκατάστασή της στη χριστιανική οικουμένη.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι τέτοιες προφητείες λειτούργησαν και ως πολιτικό και ψυχολογικό όπλο για τους υπόδουλους πληθυσμούς. Η προφητεία, γραμμένη σε μεσαιωνική ελληνική, προβάλλει μια εικόνα ελπίδας. Καὶ λήψεται ὁ βασιλεὺς τὴν πόλιν, ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου, αναφέρεται, ενώ σε άλλο σημείο τονίζεται: Ἐκ Δυσμῶν ἐλεύσεται βοήθεια καὶ ἀναστήσει τὸ γένος τῶν Ῥωμαίων. Αυτές οι φράσεις αποτυπώνουν την πίστη ότι η απελευθέρωση θα προέλθει μέσω θείας παρέμβασης και υποστήριξης από ξένες δυνάμεις.
Η προφητεία δεν περιορίστηκε σε έναν θρησκευτικό λόγο, αλλά λειτούργησε ως πηγή ελπίδας και ενίσχυσης της συλλογικής ταυτότητας κατά τη διάρκεια των περιόδων καταπίεσης. Σε κοινωνίες όπου η επίσημη ιστορία και η πολιτική πρωτοβουλία βρίσκονταν υπό έλεγχο, οι προφητείες διατηρούσαν ζωντανή την προσδοκία και την επιθυμία για απελευθέρωση.
Η πίστη ότι η Πόλη θα ξαναγίνει ελληνική συνδέθηκε άμεσα με την ελπίδα ότι και η Κύπρος, ως μέρος του ευρύτερου Ελληνισμού, θα ανακτούσε την ελευθερία της. Η Κύπρος, που γνώρισε την οθωμανική κατάκτηση το 1571, ήταν το πλαίσιο όπου ανάλογα κείμενα και θρύλοι βρήκαν ευρεία αποδοχή. Λόγιοι και ιερωμένοι αξιοποιούσαν τέτοιες προφητείες για να ενισχύσουν το φρόνημα των πιστών.
Ο θρύλος της Πόλης πέρασε στη λαϊκή παράδοση μέσω τραγουδιών και ιστοριών που αναφέρονταν στον Μαρμαρωμένο Βασιλιά, μια μορφή που αναμένεται να επανέλθει για να οδηγήσει τον λαό στην απελευθέρωση. Αυτή η αφήγηση καθόρισε την επιθυμία για απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό, όχι μόνο στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και στην Κρήτη, στην Ήπειρο και στην Κύπρο.
Η μελέτη επισημαίνει ότι το Vaticinium de restitutione Constantinopoleos και παρόμοια κείμενα περιλαμβάνουν τον μύθο της Ανακτήσεως της Πόλης, ένα από τα πιο ισχυρά στοιχεία της ιστορικής μνήμης των Ελλήνων κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτή η παράδοση παρέμεινε ζωντανή μέχρι τον 19ο αιώνα, συνδεόμενη με την εθνική αφύπνιση και την επιδίωξη της Ένωσης.
Η Κωνσταντινούπολη λειτουργούσε έτσι ως συμβολικός τόπος προσδοκίας: η επανακατάληψή της θα σήμαινε την αποκατάσταση όχι μόνο της βυζαντινής δόξας, αλλά και της ελευθερίας των Ελλήνων όπου κι αν βρίσκονταν.
Πηγή περιεχομένου: in.gr
