Εξερευνήστε τον Joseph Wright of Derby, τον καλλιτέχνη που συνδύασε το φως και το σκοτάδι στη ζωγραφική του. Στο επίκεντρο της νέας σημαντικής έκθεσης της National Gallery στο Λονδίνο βρίσκεται ένα αξιομνημόνευτο έργο: Το πείραμα σε πουλί με αντλία αέρος (1768). Η σκηνή είναι σχεδόν θεατρική, με έναν άνδρα να αντλεί τον αέρα από ένα γυάλινο δοχείο, ενώ ένα λευκό κοκατίλ προσπαθεί να ανασάνει. Γύρω του, ένα κοινό παγιδευμένο ανάμεσα στην περιέργεια και την αποστροφή παρακολουθεί. Όλα αυτά διαδραματίζονται υπό το φως ενός μοναδικού κεριού, που φωτίζει τα πρόσωπα σαν να βγαίνουν από τη σκηνή μιας ταινίας. Αυτός είναι ο Joseph Wright of Derby, ο καλλιτέχνης που απεικόνισε το δράμα που κρύβεται πίσω από τον Διαφωτισμό.
Για πρώτη φορά μετά από 35 χρόνια, το εν λόγω πείραμα εκτίθεται μαζί με δύο ακόμη σημαντικά έργα του καλλιτέχνη:
– Ένας φιλόσοφος δίνει διάλεξη μπροστά σε ένα μηχανικό μοντέλο του ηλιακού συστήματος (1766)
– Τρία πρόσωπα παρατηρούν τον μονομάχο στο φως των κεριών (1765)
Η ολοκληρωμένη σειρά, που περιλαμβάνει σχέδια, πορτρέτα και αρχειακό υλικό, θα ταξιδέψει στη συνέχεια στο μουσείο του Derby, την πόλη όπου γεννήθηκε ο Wright και η οποία αρχικά τον αγνόησε προτού τον αποθεώσει.
Ο Joseph Wright δεν προοριζόταν να γίνει καλλιτέχνης. Ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και η ζωγραφική θεωρούνταν υποδεέστερη. Ο νεαρός Wright, σχεδιάζοντας κρυφά στη σοφίτα, ανακάλυψε το ταλέντο του. Ο πατέρας του, παραδοσιακά, τον έστειλε στο Λονδίνο για μαθητεία σε έναν από τους γνωστότερους πορτρετίστες, ωστόσο ο Wright είχε διαφορετικές φιλοδοξίες. Σε μια εποχή που οι Ιταλοί και οι Γάλλοι καλλιτέχνες κυριαρχούσαν, ο Wright επιδίωκε να ξεχωρίσει μέσα από τη ζωγραφική της επιστημονικής περιέργειας.
Ο Wright παρακολούθησε δημόσιες επιδείξεις, γνωστές ως science shows του 18ου αιώνα, και τις μεταμόρφωσε σε έργα τέχνης γεμάτα συναισθηματική ένταση. Δεν απεικόνιζε ηρωικές μάχες ή μυθολογικούς θεούς, αλλά ανθρώπους που αναζητούσαν γνώση. Ακολούθησε το μυστικό όπλο του Caravaggio, το tenebrism, χρησιμοποιώντας ακραία αντίθεση φωτός και σκιάς με μια μόνο πηγή φωτός.
Οι πίνακες του Wright αποτυπώνουν μια σκοτεινή και υπαρξιακή διάσταση. Το φεγγάρι, η μελαγχολία και οι μοναχικές φιγούρες που σκέφτονται σιωπηλά συνθέτουν μια γλώσσα της εποχής, στην οποία η θλίψη θεωρούνταν σημάδι ιδιοφυΐας. Στον πίνακα Πείραμα σε πουλί, ένα κρανίο συνομιλεί με ένα πουλί που ίσως πεθάνει, υπογραμμίζοντας ηθικά διλήμματα και ερωτήματα για τη ζωή και τον θάνατο.
Το 1773, ο πίνακας Το σιδεράδικο, όπως φαίνεται από έξω καθίσταται ο πρώτος αγγλικός πίνακας που αποκτάται από το Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη, επιβεβαιώνοντας τη θέση του περιθωριακού ζωγράφου από το Derby στην ευρωπαϊκή πρωτοπορία.
Στον 21ο αιώνα, με την κυριαρχία των εικόνων που συνδέουν επιστήμη, τεχνητή νοημοσύνη και ηθικά διλήμματα, ο Wright φαίνεται απίστευτα σύγχρονος, καθώς δεν ωραιοποιεί τη γνώση, αλλά την φωτίζει και την αμφισβητεί. Και το κερί συνεχίζει να καίει.
*Wright of Derby: From the Shadows, National Gallery, Λονδίνο — 7 Νοεμβρίου 2025 έως 10 Μαΐου 2026*
*Με πληροφορίες από: The Times, Κεντρική Εικόνα: Joseph Wright of Derby, An Experiment on a Bird in the Air Pump, 1768*
Πηγή περιεχομένου: in.gr
