Σημαντική μερίδα 16χρονων μαθητών στην Ελλάδα και πανευρωπαϊκά κάνουν χρήση ουσιών, καταναλώνουν αλκοόλ, καπνίζουν ή/και υιοθετούν συμπεριφορές όπως π.χ., τυχερά παιχνίδια και υπερβολική ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική και την ψυχοκοινωνική τους υγεία.
Αυτό είναι το συμπέρασμα της έρευνας ESPAD το 2024, που υλοποιείται σε 37 χώρες, σε συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA).
Στην Ελλάδα την έρευνα υλοποιεί το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας «Κώστας Στεφανής» (ΕΠΙΨΥ) και το 2024 επαναλήφθηκε για 7η συνεχή τετραετία.
Συγκριτικά με τις άλλες χώρες που συμμετέχουν στην πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD, τα ποσοστά στην Ελλάδα είναι το 2024 πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο:
Στους δείκτες που αφορούν τη χρήση κάνναβης, οι 16χρονοι θεωρούν ότι τους είναι «εύκολο» να τη βρουν.
Διαχρονικά, τα ποσοστά στην Ελλάδα είναι το 2024 αυξημένα στη χρήση ουσιών και στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Το ποσοστό των 16χρονων που έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας είναι σημαντικά αυξημένο το 2024 συγκριτικά με το 2019.
Ένας στους 8 (13%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει έστω και μια φορά χρήση κάποιας (οποιασδήποτε) παράνομης ουσίας, στην πλειονότητά τους (11%) κάνναβη. Ένας στους 3 (34%) εφήβους θεωρεί ότι θα του/της ήταν «αρκετά» ή «πολύ εύκολο» να βρει κάνναβη εάν το θελήσει. Πολύ πρόσφατη χρήση κάνναβης (μέσα στις 30 τελευταίες ημέρες, τρέχουσα χρήση) αναφέρεται από το 6,2% των εφήβων. Σε ποσοστό 2,0% αναφέρεται χρήση της ουσίας σε πολύ μικρή ηλικία (≤ 13 ετών).
Το ποσοστό των 16χρονων που έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας είναι στην Ελλάδα σημαντικά αυξημένο το 2024 (13%) συγκριτικά με το 2019 (9,4%), αλλά και με οποιαδήποτε άλλη περίοδο την τελευταία 25ετία.
Ένας στους 9 (11%) 16χρονους στην Ελλάδα έχει κάνει χρήση κάποιας εισπνεόμενης ουσίας που κυκλοφορεί νόμιμα στο εμπόριο (π.χ., κόλλα, βενζίνη, σπρέι) για να αλλάξει τη διάθεση. Μειούμενο διαχρονικά τείνει να είναι το ποσοστό αυτό, το 2024 (11%) καταγράφει τα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 12ετίας. Σε υψηλότερο ποσοστό (11%) οι 16χρονοι στην Ελλάδα αναφέρουν χρήση κάποιας εισπνεόμενης ουσίας συγκριτικά με τους ομοτίμους τους στις περισσότερες χώρες που συμμετέχουν στην έρευνα ESPAD (7,5%).
Ένας στους 7 (15%) 16χρονους έχει κάνει μη ιατρική χρήση συνταγογραφούμενου ψυχοδραστικού φαρμάκου. Το ποσοστό αυτό είναι σημαντικά αυξημένο το 2024 (7,8%) συγκριτικά με το 2019 (3,5%). Το ποσοστό των 16χρονων που αναφέρουν ότι έχουν κάνει μη-ιατρική χρήση ψυχοδραστικών φαρμάκων συνολικά (15%) είναι κοντά στο μέσο ποσοστό των χωρών της ESPAD (14%).
Σχεδόν όλοι οι 16χρονοι στην Ελλάδα (92%) θεωρούν ότι είναι «αρκετά» ή «πολύ» εύκολο να βρουν αλκοόλ εάν το θελήσουν. Πολύ πρόσφατη κατανάλωση αλκοόλ αναφέρουν οι τρεις στους 5 (59%). Σημαντικά αυξημένο εμφανίζεται το 2024 το ποσοστό των εφήβων που έχουν πολύ πρόσφατα πιει διαδοχικά, σε μία περίσταση, 5+ οινοπνευματώδη ποτά.
Περισσότεροι από τους μισούς (54%) 16χρονους έχουν καπνίσει παραδοσιακό ή/και ηλεκτρονικό/vape τσιγάρο. Σημαντικά αυξημένο εμφανίζεται το 2024 το ποσοστό των 16χρονων που αναφέρουν ότι έχουν καπνίσει συγκριτικά με το 2019 (από 43% το 2019 σε 54% το 2024).
Περισσότεροι από ένας στους 3 (36%) 16χρονους έχουν παίξει τυχερά παιχνίδια πρόσφατα. Σε υψηλότερο ποσοστό (36%) οι 16χρονοι στην Ελλάδα αναφέρουν ότι έχουν παίξει πρόσφατα χρήματα σε τυχερά παιχνίδια συγκριτικά με τους ομοτίμους τους στις περισσότερες από τις χώρες που συμμετέχουν στην έρευνα ESPAD (22%).
Σχεδόν τρεις στους 4 (71%) 16χρονους στην Ελλάδα έπαιξαν ηλεκτρονικά παιχνίδια πολύ πρόσφατα. Σημαντικά αυξημένο εμφανίζεται την τελευταία 5ετία το ποσοστό των 16χρονων που παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Σχεδόν οι μισοί/ες (48%) 16χρονοι στην Ελλάδα αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω της συχνότητας με την οποία είναι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία 10ετία το ποσοστό των εφήβων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες από την υπερβολική ενασχόλησή τους με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
