Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον μια θεωρητική απειλή για τον παγκόσμιο τουρισμό αλλά μια πραγματικότητα που ήδη μεταμορφώνει προορισμούς, υποδομές, εποχικότητα και επενδυτικές αποφάσεις. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η βιομηχανία βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σημείο, στο οποίο απαιτείται συνεργασία, προσαρμογή και επανασχεδιασμός των τουριστικών μοντέλων, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου ο τουρισμός αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της οικονομίας.
Η Laurie Myers, Global Strategist του Global Travel and Tourism Resilience Council, τονίζει ότι ο κλάδος είναι «απολύτως ευάλωτος στην κλιματική αλλαγή αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά ανθεκτικός», υπενθυμίζοντας πως «ο τουρισμός έχει αντιμετωπίσει αλλά και ξεπεράσει αμέτρητες κρίσεις». Οι αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες θα οδηγήσουν σε μια «επανεκκίνηση του χάρτη του τουρισμού». Εξηγεί ότι «οι παραθαλάσσιες και χαμηλού υψομέτρου περιοχές θα συνεχίσουν να υπο suffer από διάβρωση, ζημιές από καταιγίδες και απώλεια υποδομών» και παρότι δεν θα εγκαταλειφθούν εντελώς, «ορισμένα περιουσιακά στοιχεία θα καταστούν δύσκολα διαχειρίσιμα ή υπερβολικά ακριβά για προστασία».
Οι πρώτες αλλαγές στην ταξιδιωτική συμπεριφορά
Η κ. Myers υπογραμμίζει ότι η αυξανόμενη ζέστη αλλάζει ήδη τις προτιμήσεις των ταξιδιωτών. «Καθώς οι μέσες θερμοκρασίες αυξάνονται, παρατηρείται ήδη μετατόπιση ενδιαφέροντος προς ορεινές, υψηλότερες και πιο δροσερές περιοχές και προς τις λεγόμενες “εκτός αιχμής” περιόδους. Το “σημείο άνεσης” κινείται βόρεια και σε μεγαλύτερο υψόμετρο», σημειώνει. Παράλληλα, προβλέπει ότι οι επενδύσεις θα απομακρυνθούν από τις εκτεθειμένες παραθαλάσσιες ζώνες και θα κατευθυνθούν προς την ενδοχώρα, σε κοιλάδες και ημιορεινές περιοχές. Το προϊόν θα διαφοροποιηθεί, με λιγότερη εξάρτηση από το τρίπτυχο «ήλιος, θάλασσα, άμμος» και περισσότερες δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Όσοι δεν προσαρμοστούν θα βρεθούν αντιμέτωποι με «υψηλότερα ασφάλιστρα, συχνότερες επισκευές, διακοπές λειτουργίας και κίνδυνο φήμης», κάτι που θα περιορίσει τα κέρδη τους.
Η αργή αντίδραση της τουριστικής βιομηχανίας σχετίζεται με τη δομή της, λόγω έλλειψης συντονισμού και μακροπρόθεσμων στρατηγικών. Παράλληλα, άλλες κρίσεις, όπως η πανδημία, ο πληθωρισμός και η γεωπολιτική αστάθεια, μετατοπίζουν την προσοχή.
Η Ελλάδα μπροστά σε κρίσιμες προσαρμογές
Η αυξανόμενη θερμότητα, οι πυρκαγιές και η διάβρωση των ακτών απειλούν βασικά τουριστικά προϊόντα και υποδομές. Η προσαρμογή απαιτεί ανάπτυξη της ενδοχώρας και των βόρειων περιοχών, επενδύσεις σε υποδομές ανθεκτικές στο κλίμα, εκσυγχρονισμό λιμένων και συστημάτων διαχείρισης νερού και ενέργειας, καθώς και αναδιάταξη του τουριστικού brand της Ελλάδας με στόχο την ανάδειξη ορεινών και πιο δροσερών περιοχών.
Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών και η υποστήριξη των προορισμών
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού υλοποιεί «συγκεκριμένες, καινοτόμες και τεχνικές λύσεις» που βοηθούν τα κράτη να προωθήσουν τον βιώσιμο τουρισμό. Ο Patrick Fritz, Τεχνικός Συντονιστής του Τμήματος Διεθνούς Ανάπτυξης και Συνεργασίας του ΠΟΤ, υπογραμμίζει τον ρόλο του Οργανισμού στη στήριξη των κρατών για την ανάπτυξη βιώσιμων πολιτικών. Υπενθυμίζει ότι ο ΠΟΤ υπήρξε ένας από τους βασικούς φορείς της Διακήρυξης της Γλασκώβης για τη Δράση κατά της Κλιματικής Αλλαγής στον Τουρισμό, ενώ προωθεί και την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τα Πλαστικά στον Τουρισμό. Παράγει επίσης εργαλεία και γνώση, όπως ο Παγκόσμιος Οδικός Χάρτης για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων και τις Οδηγίες Κυκλικής Οικονομίας.
Ο κ. Fritz επισημαίνει ότι ο τουριστικός τομέας πρέπει να αλλάξει νοοτροπία. «Ζούμε σε έναν κόσμο με περιορισμένους πόρους και πρέπει να δούμε τα ταξίδια όχι μόνο ως δικαίωμα αλλά και ως προνόμιο», αναφέρει. Προσθέτει ότι οι λύσεις δεν θα είναι άμεσες και απαιτούν συντονισμένη δράση σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Προς ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης
Ο Νικόλαος Γκολφινόπουλος, Διευθυντής Τουρισμού της ICF, τονίζει ότι «η επιστήμη της κλιματικής αλλαγής γνωρίζει με ικανοποιητική ακρίβεια πώς θα εξελιχθεί το κλίμα παγκοσμίως μέχρι το 2050». Οι επαγγελματίες του τουρισμού έχουν την υποχρέωση να βοηθήσουν τους προορισμούς να αναγνωρίσουν «σε τοπικό επίπεδο ποιοι θα είναι οι κλιματικοί κίνδυνοι» και ποιες οι συνέπειες. Κάθε προορισμός θα επηρεαστεί διαφορετικά.
Η σύγχυση μεταξύ της ανάγκης μείωσης των ρύπων και της ανάγκης προσαρμογής στις νέες κλιματικές συνθήκες αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια. Ο κ. Γκολφινόπουλος τονίζει ότι οι στρατηγικές πρέπει να συνοδεύονται από δράσεις και επενδύσεις, ώστε να μην «μείνουν στο ράφι». Σημαντικό εμπόδιο αποτελεί και ο συντονισμός των οικονομικών τομέων, καθώς ο τουρισμός λειτουργεί διατομεακά και μπορεί να έχει τον ρόλο του καταλύτη και να ηγηθεί της αλλαγής και της προσαρμογής.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
