Επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και τη Νέα Ζηλανδία χρησιμοποίησαν λεπτομερή Ψηφιακά Μοντέλα Εδάφους (DEMs) από το Ελληνικό Κτηματολόγιο προκειμένου να χαρτογραφήσουν συστηματικά ολόκληρη τη χώρα, με στόχο την καταγραφή των ενεργών ρηγμάτων στην χερσαία Ελλάδα. Οι επιστήμονες αποκάλυψαν εκατοντάδες νέα σεισμικά ρήγματα, ενώ αποτύπωσαν με μεγαλύτερη πληρότητα τα ήδη γνωστά, δημιουργώντας την AFG (Active Faults Greece), την πρώτη βάση ενεργών ρηγμάτων στην Ελλάδα που συντάχθηκε με βάση το σεισμικό αποτύπωμα των ρηγμάτων στο ανάγλυφο, και δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Scientific Data.
Όπως σημειώνει η διεθνής επιστημονική ομάδα, πίσω από τις δραματικές αντιθέσεις του ελληνικού τοπίου κρύβεται μια αέναη γεωλογική μηχανή: «Η χώρα, σφηνωμένη ανάμεσα σε δύο ηπείρους, παραμορφώνεται από την επίμονη κίνηση της Αφρικής προς βορά και της Ευρασίας προς νότο. Το ανάγλυφο της Ελλάδας συνεχίζει σήμερα να αλλάζει, κυρίως μέσω της δράσης ενεργών σεισμικών ρηγμάτων.» Οι ερευνητές προσθέτουν: «Με την οικονομία της να βασίζεται όλο και περισσότερο στον τουρισμό και με τη φιλοδοξία να γίνει ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως να κατανοήσει καλύτερα την διασπορά των σεισμικών πηγών ανά την χώρα.»
Η AFG παραδίδει στην επιστημονική κοινότητα τον πρώτο πανελλαδικό χάρτη ενεργών ρηγμάτων βασισμένο στη μορφολογία του ανάγλυφου, σε συνεπή κλίμακα 1:25.000.
Στην AFG καταγράφονται 3.815 ίχνη ρηγμάτων, που ομαδοποιούνται σε 892 ρήγματα, με περισσότερα από τα μισά να είναι χαρτογραφημένα εδώ για πρώτη φορά, ενώ περιέχει και 35 επιφανειακές διαρρήξεις που συνδέονται με ιστορικούς σεισμούς.
Κάθε ρήγμα ταξινομείται σύμφωνα με την έρευνα ως:
Όπως τονίζει η επιστημονική ομάδα, περαιτέρω ταξινόμηση περιλαμβάνει το πόσο έντονα έχουν αφήσει τα ρήγματα το αποτύπωμά τους στο ανάγλυφο: «Ίχνη σαν ‘μαχαιριές’ υποδεικνύουν πρόσφατη δράση, ενώ πιο αποστρογγυλεμένα αποτυπώματα δηλώνουν προοδευτικά παλαιότερους σεισμούς.»
Η ανάλυση έδειξε ότι πάνω από 2.000 ίχνη ρηγμάτων στην AFG χαρακτηρίζονται ως ενεργά, ενώ περίπου 1.600 ως πιθανόν ενεργά. Συμπληρωματικά, τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι περισσότερα από τα μισά ενεργά ρήγματα της Ελλάδας ελέγχουν τη ροή των ποταμών και διαμορφώνουν τα όρια μεταξύ βουνών και κοιλάδων. Αυτές οι σχέσεις, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, υποδηλώνουν ότι κάποια ενεργά ρήγματα παραμένουν αόρατα, «θαμμένα» κάτω από νεότερα ιζήματα.
Η χαρτογράφηση ενεργών ρηγμάτων δεν αφορά μόνο την επιστήμη, διότι έχει πρακτικές επιπτώσεις για την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα των υποδομών της χώρας. Οι πληροφορίες που παρέχει η AFG, όταν συγχωνευτούν με ενόργανες καταγραφές σεισμών και εδαφικών παραμορφώσεων, μπορούν να βελτιώσουν τα ελληνικά μοντέλα σεισμικής επικινδυνότητας.
Η βάση δεδομένων AFG είναι ελεύθερα προσβάσιμη για όλους, επιτρέποντας σε μηχανικούς, ερευνητές και πολίτες να γνωρίζουν πού βρίσκονται τα ενεργά ρήγματα γύρω τους και ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά τους, ενώ η AFG ευελπιστεί να συνεισφέρει στις εθνικές προσπάθειες καταγραφής των ενεργών σεισμικών πηγών στην Ελλάδα.
Μπορείτε να διαβάσετε τη δημοσίευση στα Αγγλικά εδώ: https://www.nature.com/articles/s41597-025-06283-z, ενώ τον διαδραστικό χάρτη μπορείτε να τον δείτε εδώ: https://experience.arcgis.com/experience/a6c85b1edf9d4d17a3f01a70cef6d2b2.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
