Μία από τις πιο αναγνωρίσιμες μελωδίες της όπερας -με μία από τις πιο αναγνωρίσιμες κορώνες- από ένα από τα πιο γνωστά έργα, ενός από τους πιο διάσημους συνθέτες, σε ένα από τα αρχαιότερα θέατρα του κόσμου. Ένας συνδυασμός που δύσκολα… «χάνει». Ο λόγος, για τη διάσημη άρια «Nessun dorma» («Κανείς να μην κοιμηθεί»), από την όπερα «Τουραντότ», του Τζάκομο Πουτσίνι, η οποία θα ανεβεί στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 1, 3, 5, 6 και 8 Ιουνίου 2025, ανοίγοντας έτσι το φετινό πρόγραμμα του αρχαίου θεάτρου της Αθήνας.
Η όπερα αποτελεί το «κύκνειο άσμα» του Πουτσίνι: μία μεγαλοπρεπής όπερα που συνδυάζει το ανάλαφρο στοιχείο της κομέντια ντελ άρτε, τον βαθύ λυρισμό που χαρακτηρίζει όλες τις όπερες του κορυφαίου συνθέτη και που ενσωματώνει παραδοσιακές κινέζικες μελωδίες, προσδίδοντας μια επιπλέον εκφραστική δύναμη στη μουσική του, αντανακλώντας μία φανταστική αυτοκρατορική Κίνα.
Η νέα αυτή, μεγαλειώδης παραγωγή της «Τουραντότ», που «μετρά» σχεδόν έναν αιώνα μετά τη δημιουργία του και «έρχεται» δεκαεπτά χρόνια μετά την τελευταία παράστασή της στην Ελλάδα, θα παρουσιαστεί σε μουσική διεύθυνση Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι, σκηνοθεσία Αντρέι Σερμπάν, σκηνικά – κοστούμια Χλόης Ομπολένσκι και με μια διανομή διεθνούς ακτινοβολίας.
Ο Μπράϊαν Τζέιντ (Brian Jagde), Αμερικανός τενόρος, λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα για να τραγουδήσει τον ρόλο του Κάλαφ, στη νέα παραγωγή της ΕΛΣ, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το πώς προέκυψε η όπερα στη ζωή του, τι σημαίνει να είναι κανείς «σταρ» της όπερας, πώς αντιμετωπίζει έναν δύσκολο ρόλο και το πώς η νοοτροπία νικητή και η αυτοπεποίθηση λύνουν αινίγματα και ανοίγουν δρόμους.
Στην όπερα από… τύχη
Όπως τα περισσότερα αγόρια στις ΗΠΑ, έτσι και ο Τζέιντ δεν μεγάλωσε με τη σκέψη ότι θα γίνει τραγουδιστής όπερας. Τραγουδούσε όμως από πολύ μικρή ηλικία σε χορωδίες και πολύ ροκ-εντ- ρολ στο σπίτι και στο οικογενειακό αυτοκίνητο. «Όλα αυτά, όμως, ήταν απλώς για διασκέδαση», είπε.
Οι πρώτες του σπουδές ήταν στην Πληροφορική και Διοίκηση Επιχειρήσεων, ωστόσο και στο πανεπιστήμιο συνέχισε να τραγουδά στην πανεπιστημιακή χορωδία ή σε μικρά μιούζικαλ που ανέβαιναν. «Σκεφτόμουν, το τραγούδι είναι πάθος, δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να κάνει καριέρα», ανέφερε. Ωστόσο, η Πληροφορική φάνηκε από νωρίς ότι δεν του ταίριαζε. «Δεν μου άρεσε καθόλου η ιδέα να κάθομαι σε ένα γραφείο για ώρες και να φτιάχνω κώδικα», είπε «και έτσι κοίταξα να δω εάν μπορώ να σπουδάσω τραγούδι, μιας και μου άρεσε. Σκέφτηκα ότι με το κλασικό τραγούδι μαθαίνει κανείς πώς να τραγουδά σωστά. Δεν σχεδίαζα να σπουδάσω όπερα, αλλά στην πορεία κατάλαβα ότι άρχισα να ακολουθώ αυτές ακριβώς τις σπουδές».
Η αγάπη για την όπερα εκδηλώθηκε όταν πήρε μέρος στην πανεπιστημιακή παραγωγή του Μαγικού Αυλού του Μότσαρτ, ως χορωδός. «Σκεφτόμουν αυτό είναι το πιο τέλειο πράγμα που έχω κάνει ποτέ, γιατί για πρώτη φορά αισθάνθηκα την ακουστική μίας ορχήστρας με φυσικό ήχο, τη φυσική αντήχηση των φωνών χωρίς μικρόφωνα. Ήταν το πιο εκπληκτικό συναίσθημα που είχα νιώσει μέχρι τότε, οπότε είπα: σίγουρα αυτό είναι που θα κάνω», θυμήθηκε. Έτσι, από τότε αφοσιώθηκε, όπως είπε, σε αυτό.
«Δεν υπάρχουν πια σταρ της όπερας, υπάρχουν αφοσιωμένοι εργάτες»
Σε έναν χώρο που έχει δει πολύ μεγάλα ονόματα να ξεχωρίζουν, με διεθνή εμβέλεια και αναγνωρισιμότητα πέρα από τα όρια της όπερας, η σύγκριση μπορεί να είναι αναπόφευκτη και η πίεση για ανταπόκριση στις προσδοκίες τού κοινού μεγάλη. Ωστόσο, ο Μπράιαν Τζέιντ θεωρεί ότι ο όρος «σταρ», τουλάχιστον για τον χώρο της όπερας έχει αλλάξει πια.
«Όταν σήμερα αναφερόμαστε σε σταρ, νομίζω μιλάμε για ανθρώπους που όλοι γνωρίζουν, όπως κάποιοι παλιοί αστέρες της όπερας. Όμως είμαστε σε μία πολύ διαφορετική εποχή, από εκείνη που οι δισκογραφικές εταιρείες έκαναν τους τραγουδιστές σταρ ή τα θέατρα προωθούσαν τους καλλιτέχνες με έναν άλλο τρόπο», ανέφερε και πρόοσέθεσε: «Σήμερα, οι τραγουδιστές που εργαζόμαστε στα μεγάλα θέατρα είμαστε σαν άλογα εργασίας: δουλεύουμε πολύ και ταξιδεύουμε πολύ. Είμαστε αφοσιωμένοι στην Τέχνη και αγαπάμε αυτό που κάνουμε. Σε αυτό το πλαίσιο, εάν έρθει η φήμη, έρχεται μέσα στην κοινότητα της όπερας και είναι υπέροχο όταν συμβαίνει».
Έτσι, δεν θεωρεί τον εαυτό του σταρ, αλλά έναν αφοσιωμένο εργάτη: «Απλώς, μου αρέσει να κάνω τη δουλειά που έχω αναλάβει και να είμαι ο καλύτερος που μπορώ για το κοινό, κάθε φορά που ανεβαίνω στη σκηνή». Άλλωστε, ο ίδιος μεγάλωσε δουλεύοντας από πολύ μικρή ηλικία και, όπως είπε χαρακτηριστικά: «πάντα ήξερα ότι τίποτα δεν έρχεται δωρεάν στη ζωή».
H νίκη «κρύβεται» ήδη στις πρώτες νότες της πρώτης πράξης
H υπόθεση της όπερας «Τουραντότ» διαδραματίζεται στην Κίνα, όπου η πριγκίπισσα Τουραντότ θα παντρευτεί μόνον όποιον λύσει τα τρία αινίγματα που του θέτει. Όποιος αποτυγχάνει, χάνει και τη ζωή του. Ο Κάλαφ, άγνωστος για εκείνην πρίγκιπας, θαμπωμένος από την ομορφιά της, λύνει τα αινίγματα, αλλά η πριγκίπισσα αρνείται να τον παντρευτεί. Τότε, της προσφέρει μια ευκαιρία να απαλλαγεί από τη δέσμευσή της, εάν μαντέψει σωστά το όνομά του πριν χαράξει.
Η πιο διάσημη άρια της όπερας, «Nessun dorma», είναι η άρια που τραγουδά ο Κάλαφ όσο περιμένει να χαράξει, βέβαιος ότι η Τουραντότ δεν θα ανακαλύψει το όνομά του. Σίγουρος για τη νίκη του, στο τέλος της άριας τραγουδά ότι θα νικήσει («vinceró»).
«Είναι μία απαιτητική άρια και προκαλεί δέος», σχολίασε ο Μπράιαν Τζέιντ, ο ρόλος όμως είναι απαιτητικός στο σύνολό του. «Χρειάζεται αυτοπεποίθηση για να βγεις στη σκηνή ως Κάλαφ», εξήγησε. «Είναι ένας ρόλος που βρίσκεται στη σκηνή σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της όπερας. Βγαίνει και τραγουδά την πρώτη ψηλή νότα ήδη από το πρώτο μέτρο σχεδόν. Δεν μπορείς, λοιπόν, να βγεις στη σκηνή με φόβο. Γι’ αυτό, βγαίνω εκεί έξω σκεπτόμενος ότι θα κερδίσω. Σαν αυτό το vinceró να βγαίνει από εμένα».
Το ντεμπούτο του στον ρόλο του Κάλαφ -έναν από τους αγαπημένους του, όπως είπε- ήταν το 2016 στο Σαν Ντιέγκο, ενώ το ρεπερτόριο του Τζέιντ περιλαμβάνει δραματικούς ρόλους όπως Καβαραντόσι («Τόσκα», Τζ. Πουτσίνι), Ρανταμές («Αΐντα», Τζ. Βέρντι), Βέρθερο («Βέρθερος», Ζ. Μασνέ) Σαμψών («Σαμψών και Δαλιδά», Κ. Σαιν-Σανς) και Ντον Ζοζέ («Κάρμεν», Ζ. Μπιζέ). Όπως σημείωσε, η προσέγγιση με αυτοπεποίθηση τέτοιου είδους ρόλων είναι το «κλειδί» της επιτυχίας.
«Πολλοί από τους ρόλους μου είναι δύσκολοι, μερικοί πολύ απαιτητικοί, οπότε πρέπει να βγω στη σκηνή με τη σκέψη ότι οκ, το έχω. Δεν μπορείς να βγεις στη σκηνή με φόβο και δε μπορείς να βγεις στη σκηνή με τις προσωπικές σου… αποσκευές», είπε χαρακτηριστικά και προσέθεσε: «Αυτό που λέω πάντα στους νέους τραγουδιστές, είναι ότι η ομάδα ενός τραγουδιστή φυσικά πρέπει να περιλαμβάνει τον δάσκαλο φωνητικής, τον κορεπετίτορα, τον μάνατζερ ή τον ατζέντη, αλλά χρειάζεται επίσης έναν ψυχοθεραπευτή. Όλοι έχουμε πράγματα που δεν έχουμε ξεπεράσει, είτε από την παιδική μας ηλικία είτε από οτιδήποτε άλλο. Αν φέρουμε αυτά τα πράγματα στη σκηνή μαζί μας, απλώς θα νιώθουμε ανασφάλεια. Πρέπει κανείς, λοιπόν, να είναι σε θέση να αφήσει όλα αυτά που τον κρατούν πίσω και να έχει καθαρό μυαλό και να επικεντρωθεί στον στόχο που έχει μπροστά».
Ένας πιο πράος Κάλαφ
Για τον Τζέιντ o ρόλος του Κάλαφ είναι αρκετά περίπλοκος, και προσπαθεί να αξιοποιήσει κάθε λεπτομέρεια στο έπακρο για να μπει πιο βαθιά στον ρόλο και να δώσει μία πιο ολοκληρωμένη εικόνα της ψυχοσύνθεσης ενός ανθρώπου που έχει έρθει για να πάρει το στέμμα ενός άλλου τόπου, τη στιγμή που η πατρίδα του έχει δεχθεί επίθεση. Όπως ανέφερε, προσπαθεί να τον απεικονίσει ως έναν «πιο ήπιο και πράο χαρακτήρα», αναδεικνύοντας από κάθε μικρή λεπτομέρεια την αυτοπεποίθησή του.
Όσο για το «vinceró», που θα περιμένει το αθηναϊκό κοινό από εκείνον, ο Τζέιντ σημείωσε ότι είναι ένα σημείο που ο χαρακτήρας του Κάλαφ, ο ίδιος ως τραγουδιστής και το κοινό έρχονται κοντά. «Όταν το σκέφτομαι, σκέφτομαι ότι φέρνω το κοινό κοντά μου, ως Μπράιαν και ως Κάλαφ», εξήγησε. «Φυσικά, όλοι οι τενόροι θέλουμε να κρατήσουμε αυτό το Σι φυσικό για όσο το δυνατόν περισσότερο, αυτός είναι ο στόχος μας. Αλλά δυστυχώς, η μουσική συνήθως συνεχίζεται κανονικά», είπε αστειευόμενος.
Η αρένα της Βερόνας και το Ηρώδειο
Αν και έχει επισκεφθεί την Ελλάδα ως επισκέπτης, είναι η πρώτη φορά που ο Μπράιαν Τζέιντ θα βρεθεί στη χώρα για να τραγουδήσει και, μάλιστα, στο Ηρώδειο. «Είναι τιμή για εμένα να τραγουδήσω στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού», είπε. Στο ενεργητικό του έχει ήδη δύο εμφανίσεις στην Αρένα της Βερόνας, το 2018 και το 2022, με τον ρόλο του Ντον Ζοζέ στην «Κάρμεν» του Ζωρζ Μπιζέ, ενώ θα επιστρέψει εκεί τον ερχόμενο Ιούλιο για να τραγουδήσει τον ρόλο του Ρανταμές στην «Αΐντα» του Τζουζέπε Βέρντι. Επιπλέον, αυτό το καλοκαίρι θα τραγουδήσει στο αρχαίο θέατρο της Οράνζ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ της Αιξ-εν-Προβάνς της Γαλλίας. «Το βρίσκω πολύ ωραίο να τραγουδώ σε θέατρα σαν κι αυτά, που εξακολουθούν να λειτουργούν σε κάποιο βαθμό και, επίσης, είναι πολύ όμορφα. Θα είναι υπέροχη εμπειρία», κατέληξε.
Χρήσιμες πληροφορίες: Η νέα παραγωγή της όπερας «Τουραντότ», του Τζάκομο Πουτσίνι, θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 1, 3, 5, 6 και 8 Ιουνίου 2025, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Ο Μπράιαν Τζέιντ θα ερμηνεύσει τον ρόλο του Κάλαφ στις 1, 5 και 8 Ιουνίου 2025. Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση, στον σύνδεσμο: https://www.nationalopera.gr/hrodeio/opera-hrodeio/item/6560-tourantot.
Αθηνά Καστρινάκη
ΦΩΤΟ: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ/Α. Σιμόπουλος
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
