Περίπου έξι χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που 27 φοιτητές Νομικής από το Βανουάτου, ένα μικρό νησιωτικό κράτος στον Ειρηνικό, ζήτησαν την παρέμβαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης σχετικά με τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών γύρω από την κλιματική αλλαγή και τις πιθανές κυρώσεις σε περίπτωση αδράνειας. Στα τέλη του Ιουλίου, η μικρή ομάδα των φοιτητών, έχοντας συγκεντρώσει τη στήριξη άλλων 132 χωρών, είδε τους κόπους της να αποδίδουν καρπούς. Το Διεθνές Δικαστήριο δήλωσε πως η κλιματική αλλαγή είναι μία επείγουσα και υπαρξιακή απειλή, αποσαφηνίζοντας τις διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία του κλιματικού συστήματος, καθώς και τις νομικές επιπτώσεις από την αθέτησή τους.
Η γνωμοδότηση αυτή συνιστά σταθμό, καθώς αποσαφηνίζει τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών και τις συνέπειες από την αθέτησή τους, σύμφωνα με την Καθηγήτρια διεθνών θεσμών στο ΕΚΠΑ, Εμμανουέλα Δούση. Διευκρινίζει το κανονιστικό περιεχόμενο της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015, κλείνοντας τη συζήτηση περί εθελοντικών ή μη δεσμεύσεων. «Τίποτα δεν είναι εθελοντικό» υπογραμμίζει.
Καθώς η γνωμοδότηση έχει τρία πολύ σημαντικά σημεία, το πρώτο είναι ότι τα κράτη που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν από την κλιματική αλλαγή θα συνεχίσουν να υφίστανται νομικά, ακόμη και αν αυτό συμβεί. Το δεύτερο αφορά τις ευθύνες, με το Δικαστήριο να αναφέρει ιστορικές ευθύνες, και το τρίτο σχετίζεται με τη χρηματοδότηση των χωρών που πλήττονται. Η γνωμοδότηση θα γίνει σημαία για τις χώρες που πλήττονται από την κλιματική αλλαγή, καθώς διευκρινίζει τα δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις των άλλων κρατών απέναντί τους.
Αν και οι γνωμοδοτήσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου δεν είναι δεσμευτικές, έχουν μεγάλη νομική και πολιτική βαρύτητα, διευκρινίζοντας τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Η γνωμοδότηση υπογραμμίζει επίσης ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη φύση και τους ανθρώπους και ότι το Διεθνές Δίκαιο, αν και δεν μπορεί να επιλύσει όλα τα προβλήματα, μπορεί να είναι μέρος της λύσης.
Η πρόσφατη γνωμοδότηση ανοίγει τον δρόμο για διακρατικές προσφυγές σε χώρες που αθετούν τις υποχρεώσεις τους βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού, με την κ. Δούση να τονίζει ότι οι χώρες πρέπει να ευθυγραμμίσουν τις ενέργειές τους με τις διεθνείς δεσμεύσεις.
Συμπερασματικά, η γνωμοδότηση έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή και η αξιοποίησή της θα κρίνει την κατεύθυνση των διεθνών προσπαθειών για την κλιματική αλλαγή. Η COP 30 ενδέχεται να αποδειχθεί κομβική για την πολυμερή συνεργασία, καθώς θα φανεί αν οι χώρες θα ενώσουν τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν αυτή την παγκόσμια πρόκληση.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
