Ο Μάνος Χατζιδάκις δεν είναι μόνο το μουσικό του έργο, αλλά και τα βιβλία του – η ποιητική αύρα της γραφής του και το κριτικό και καυστικό της πνεύμα. Τα βιβλία του αποτυπώνουν τον συνεχή προβληματισμό του για τέχνη, για την κοινωνία και για την πολιτική, καθώς και την αδιάκοπη ανησυχία του για την εμπορευματοποίηση του πολιτισμού. Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Χατζιδάκι (1925) τιμούμε σήμερα ενώ μια τεσσαρακονταετία περίπου μας χωρίζει από την εποχή κατά την οποία εκφωνούσε τα σχόλιά του στο πρωτοποριακό υπό τη διεύθυνσή του, Τρίτο Πρόγραμμα. Κι έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε ξανά ή να διαβάσουμε τώρα (εξαρτάται από την ηλικία και από τη γενιά) τον ραδιοφωνικό του λόγο αποτυπωμένο σε βιβλίο με τίτλο «Τα σχόλια του Τρίτου», που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ίκαρος, τα σχόλια που διάβαζε ο Χατζιδάκις από το Τρίτο Πρόγραμμα κάθε Κυριακή μεσημέρι, μεταξύ Μαΐου του 1978 και Απριλίου του 1980.
Το σημαντικότερο στο βιβλίο είναι η προφορικότητα του Χατζιδάκι – μπορεί να εκφωνούσε τα σχόλια βασισμένος σε δακτυλόγραφα διορθωμένα την τελευταία στιγμή με το χέρι, πλην ο λόγος του διέθετε τη ζωντάνια, την αμεσότητα μα και τη χαριτωμένη (γιατί όχι και κομψή) αστάθεια της προφορικής συνομιλίας. Έτσι ο Χατζιδάκις θα καλύψει με το περιπαικτικό του ύφος, καθώς και με τις αναπάντεχες και κατά κανόνα αντισυμβατικές απόψεις του, κρίσιμα ζητήματα του πολιτισμού και της πολιτιστικής παραγωγής κατά τη διάρκεια των πρώτων μεταπολιτευτικών ετών – πάντοτε μέσα από ένα διευρυμένο, ανοιχτό και δημοκρατικό πολιτικό βλέμμα.
Ξεκινώντας από τον κόσμο της μουσικής, ο Χατζιδάκις θα δηλώσει πως η ιστορία της μουσικής εν Ελλάδι είναι για κλάματα, καθώς με τη σοβαροφάνεια και τις κεφαλαιώδεις παραλείψεις τους αγνοούν τόσο την κλασική μουσική όσο και τη λαϊκή δημιουργία. Ο Χατζιδάκις ένιωθε πολύ διστακτικός με την παράδοση – την ενοχλούσε η σύνδεσή της με αμφίβολες και κούφιες διακηρύξεις.
Άλλο βιβλίο του Χατζιδάκι είναι «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι», που κυκλοφόρησε το 1988 από τον Ίκαρο. Θα βρούμε εδώ συνομιλία του Χατζιδάκι με τον Λεωνίδα Κύρκο και συνέντευξή του με τον Μωρίς Μπεζάρ. Επίσης, περιλαμβάνονται σημαντικά δοκίμια, άρθρα και ομιλίες του για καλλιτέχνες και θέματα του πολιτισμού.
Πέρα από τα συγκεκριμένα βιβλία, σημαντικά κείμενα του Χατζιδάκι έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και εφημερίδες, όπου ο ίδιος αναλύει τις απόψεις του για τη μουσική και την ποίηση. Σε αυτά τα κείμενα, ο Χατζιδάκις εξηγεί τη φιλοσοφία του για το ελληνικό τραγούδι και την ανάγκη για έναν πολιτισμό που θα εμπνέεται από τις ρίζες του.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
