Πώς θα νιώθαμε αν …ακούγαμε ένα 24ωρο από τη ζωή των ζώων; Αν αφουγκραζόμασταν τους ήχους που ακούει μια αγελάδα φάρμας, η οποία έχει αναπαραχθεί για να δίνει γάλα ή μια νεαρή ελαφίνα που προσπαθεί να επιβιώσει σε μια φύση όπου ο άνθρωπος έχει παρέμβει καταστροφικά;
Μια πρωτοποριακή παράσταση, με τον τίτλο COW | DEER, που έκανε πρεμιέρα την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2025 στη Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» (Κτήριο Τσίλλερ) του Εθνικού Θεάτρου, έρχεται όχι μόνο να μας συστήσει την εμπειρία μιας ακουστικής παράστασης, αλλά κυρίως να μας αφυπνίσει για τις δυστοπικές συνέπειες που έχει για τα ζώα η καταστροφική ανθρώπινη παρέμβαση. Ένας διάλογος μεταξύ θεάτρου, φύσης και ήχου που βγάζει από το βασικό κάδρο τον άνθρωπο και κάνει πρωταγωνιστές τα ζώα. Αλήθεια, πότε σκεφτήκαμε τελευταία φορά ότι και τα ζώα υποφέρουν από την κλιματική κρίση; Ή από την υπερκαταναλωτική μας συμπεριφορά;
Το Εθνικό Θέατρο συνεργάζεται για πρώτη φορά με το Royal Court Theatre και παρουσιάζει το Cow | Deer, το πρωτοποριακό έργο των Katie Mitchell, Nina Segal και Melanie Wilson, το οποίο έκανε θριαμβευτική πρεμιέρα στο Λονδίνο στις 3 Σεπτεμβρίου με βρετανικό θίασο. Στην ελληνική εκδοχή, συνεργάτιδα στη σκηνοθεσία είναι η Ειρήνη Φαναριώτη. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε μαζί της για την παράσταση που υπόσχεται να μας εκπλήξει όχι μόνο καλλιτεχνικά αλλά και ουσιαστικά.
Απ. Αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος: Είναι η ιστορία μιας αγελάδας και μιας ελαφίνας. Οι πρωταγωνίστριές μας, δηλαδή, είναι αυτά τα δύο ζώα και ο θεατής έχει την τύχη να απολαμβάνει μια εμπειρία ήχου από ένα εικοσιτετράωρο από τις ζωές τους -δηλαδή, τι συμβαίνει, πώς αντιλαμβάνονται τον κόσμο, πώς περνάνε τη ζωή τους αυτά τα δύο ζώα μέσα σε 24 ώρες.
Ερ. Στην παράσταση δηλαδή δεν υπάρχει αφήγηση, παρά μόνο ήχοι;
Απ. Υπάρχει, αλλά είναι ηχητική. Δεν υπάρχει αφήγηση με την έννοια του λόγου. Δεν αφηγούμαστε, δηλαδή, την ιστορία τους μέσα από τον λόγο, αλλά μέσα από την παραγωγή των ήχων και της τεχνικής του Foley, που χρησιμοποιείται κυρίως στον κινηματογράφο.
Ερ. Τι ακριβώς είναι αυτή η τεχνική;
Απ. Μέσα από τη χρήση υλικών, φυσικών και μη, παράγονται οι ήχοι του περιβάλλοντος, της φύσης, του δέρματος, του αέρα, οτιδήποτε δηλαδή ακούμε στο φυσικό μας περιβάλλον, σε συνδυασμό με ηχογραφημένα ηχοτοπία. Η αναπαραγωγή των ήχων γίνεται από τους τέσσερις performers, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στην εξειδικευμένη αυτή τεχνική από τον Foley artist που είχαμε στο Λονδίνο, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα, έμεινε 10 μέρες και τους έκανε μια πολύ εντατική εκπαίδευση. Αυτοί “ ερμηνεύουν” την αφήγηση της ιστορίας των δύο ζώων.
Ερ. Πώς προέκυψε η συνεργασία με το Royal Court Theatre του Λονδίνου;
Απ. Ξεκίνησε από μία πρωτοβουλία που είχε η Αργυρώ Χιώτη, καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Θέατρου, η οποία γνώριζε την Katie Mitchell. Η Katie Mitchell, που συνεργάζεται πολλά χρόνια με το Royal Court Theatre, βρισκόταν στη διαδικασία να ανεβάσει το έργο μαζί με την Melanie Wilson, τη sound designer της παράστασης, και την Nina Segal, η οποία έγραψε το κείμενο πάνω στο οποίο βασίστηκε η ιστορία της αφήγησης του ήχου. Από το περσινό καλοκαίρι γνώριζα την Katie Mitchell, με την οποία είχαμε παρακολουθήσει ένα τμήμα σκηνοθεσίας και είχαμε ξεκινήσει να αναπτύσσουμε μία καλλιτεχνική σχέση συνεργασίας, οπότε όταν προέκυψε η πρόταση από την Αργυρώ Χιώτη, η Katie πρότεινε εμένα στον ρόλο της σκηνοθεσίας για το ελληνικό κομμάτι της παράστασης.
Ερ. Πότε ήταν η πρεμιέρα στο Λονδίνο και ποια η ανταπόκριση του κοινού;
Απ. Στις αρχές του Σεπτεμβρίου 2025 ήταν η πρεμιέρα στην Αγγλία. Ήμασταν όλο τον Αύγουστο στο Λονδίνο εγώ και οι co-creators μαζί με τους Άγγλους performers και κάποια στιγμή, για μία εβδομάδα, ήρθαν και οι Έλληνες performers που παρακολούθησαν τη διαδικασία της πρόβας, καθώς και κάποιες παραστάσεις που έγιναν μετά. Πρόκειται για μία πραγματική συμπαραγωγή μεταξύ Εθνικού Θεάτρου και Royal Court Theatre -και τα δύο μέρη έχουν ίσα δικαιώματα πάνω στη δημιουργία αυτού του έργου.
Η αποδοχή ήταν πάρα πολύ θερμή, παρά το γεγονός ότι είναι μια αρκετά εξειδικευμένη παράσταση, ακόμα και για τους Άγγλους που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με πιο πειραματικά είδη και τρόπους ανεβάσματος παραστάσεων. Παρόλο που υπήρχε αγωνία, η ανταπόκριση ήταν πολύ θερμή και από τους κριτικούς και από το κοινό, το οποίο ήταν ενθουσιασμένο από τον τρόπο που άκουγε την παράσταση. Γιατί πιο πολύ είναι να ακούσουμε την παράσταση, πέρα από το ότι βλέπουμε τέσσερις καταπληκτικούς performers να ξεπερνούν τα όρια της τεχνικής πάνω στη σκηνή.
Ερ. Εξηγήστε μας λίγο αυτό με την τεχνική.
Απ. Οι performers μας έχουν κάνει δική τους την τεχνική Foley, στην οποία στηρίζεται όλη η παράσταση, την οποία δεν γνώριζαν παρόλο που πέρασαν από ακρόαση από την Melanie και την Katie, ούσες σε zoom meeting. Ψάχναμε ανθρώπους που να μπορούν να εκπαιδευτούν πάνω σε αυτήν την τεχνική. Γι’ αυτό και λέω performers, γιατί δεν είναι αμιγώς ηθοποιοί: Η Κορίνα Κόκκαλη και η Ιωάννα Τουμπακάρη είναι χορεύτριες και χορογράφοι, ο Αλέξανδρος Ζοτάι είναι μουσικός, ντράμερ, ο Χρήστος Θάνος είναι και ηθοποιός και μουσικός. Πέρα, λοιπόν, από το κομμάτι της πολύ καλής εκπαίδευσης που έχει γίνει, οι performers μας -κι αυτό με κάνει πολύ περήφανη για την επιλογή και τη συνεργασία μαζί τους- έχουν υπερβεί αυτήν την τεχνική, έχουν κάνει δικό τους και τον τρόπο με τον οποίο αφηγούνται και την ίδια την ιστορία.
Ερ. Ποιος είναι ο στόχος της ιδιαίτερης αυτής παράστασης;
Απ. Να βγάλει από τον πρωταγωνιστικό ρόλο τον άνθρωπο. Βάζει στο επίκεντρο τα ζώα και πώς αντιλαμβάνονται τη φύση, τον κόσμο και την ανθρώπινη επιρροή στο φυσικό τους περιβάλλον. Πώς αντιδρούν στους ήχους και στην ανθρώπινη παρουσία κοντά τους και τι συναισθήματα τους προκαλούν. Οπότε όλη η αφήγηση είναι υποκειμενική από την πλευρά των ζώων.
Ερ. Πρόκειται για αποτέλεσμα έρευνας;
Απ. Βέβαια, είναι αποτέλεσμα έρευνας που έκαναν και οι τρεις συνδημιουργοί, με την παρουσία τους, για παράδειγμα, σε περιβάλλοντα όπου ζουν αγελάδες. Η συγκεκριμένη αγελάδα ζει σε μία φάρμα, όπου αναπαράγεται για να παράξει γάλα. Αντίστοιχα, η ελαφίνα, που είναι πολύ νεαρής ηλικίας, δεν είναι ακόμη σε διαδικασία αναπαραγωγής. Έχει μόλις αποκοπεί από τη μητέρα και τα δύο αδέρφια της και, ουσιαστικά, προσπαθεί να επιβιώσει μέσα στη βρετανική φύση, η οποία δεν έχει πολύ μεγάλη διαφορά από την ελληνική. Θα έλεγα καθόλου. Υπάρχει μεγάλη ταύτιση στον τρόπο με τον οποίο τα ζώα προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα στο φυσικό περιβάλλον, στο οποίο όμως υπάρχει και ανθρώπινη παρουσία, πολλές φορές παρεμβατική.
Ερ. Είναι, λοιπόν, μια παράσταση με ακτιβιστικό χαρακτήρα;
Απ. Έχει έντονα ακτιβιστικό χαρακτήρα. Ο βασικός στόχος είναι να μπορέσει ο θεατής να ακούσει μέσα από τα αυτιά των ζώων, να νιώσει πώς είναι να είσαι ζώο σε αυτόν τον πλανήτη και στη συγκεκριμένη φάση που βιώνει αυτός ο πλανήτης, την υπερκαταναλωτική, μέσα σε ένα δυστοπικό οικοσύστημα, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες στις οποίες τα ζώα δεν είναι συνηθισμένα. Βιώνουν τον καύσωνα πολύ χειρότερα από ό,τι εμείς. Επίσης, όταν είναι ελεύθερα στη φύση, διανύουν πολλά χιλιόμετρα για να βρουν τροφή και όταν έχει ζέστη αυτό τους κάνει να κουράζονται περισσότερο -έχουν έντονη εφίδρωση, καταναλώνουν περισσότερο νερό…
Αυτός είναι και ο βασικός στόχος του COW | DEER: Να έρθουμε πιο κοντά στον τρόπο αντίληψης των ζώων και να ταυτιστούμε μαζί τους, όπως συμβαίνει στο θέατρο με τους ήρωες και τις ηρωίδες οποιασδήποτε άλλης κλασικής παράστασης.
Ερ. Θα μας εκπλήξει, δηλαδή, η παράσταση με τον ιδιαίτερο τρόπο που υιοθετεί;
Απ. Ο τρόπος είναι σίγουρα πολύ εντυπωσιακός και πρωτότυπος, θεωρώ ότι δεν έχει ξαναγίνει. Στο κομμάτι της διαπίστωσης πραγμάτων πιστεύω ότι κάπου μέσα μας θα πούμε πως ‘ήξερα ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει απλώς δεν ήμουν σίγουρος/η ότι έτσι ήταν τα πράγματα ή δεν είχα αφήσει τον χώρο να το συνειδητοποιήσω ή δεν με είχε απασχολήσει τόσο πολύ’. Θα εκπλαγούμε κάποιοι, αλλά σίγουρα θα διαπιστώσουμε πως πολλά πράγματα τα ξέραμε, τα νιώθαμε, απλώς έρχεται τώρα μία παράσταση με αυτές τις πρωταγωνίστριες να μας πει ότι είναι πραγματικότητα αυτό που διαισθανόμασταν. Και ο καθένας ας σκεφτεί πώς θέλει να σταθεί απέναντι στη ζωή. Ουσιαστικά είναι μια τέτοια απόφαση. Πώς θέλουμε οι ίδιοι να σταθούμε απέναντι στη ζωή μας.
Δείτε το τρέιλερ της παράστασης εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=dXJouJHAxBk
Πηγή φωτ.: Εθνικό Θέατρο
Φωτογράφος: Κική Παπαδοπούλου
Επεξεργασία φωτογραφιών – Τρέιλερ: Mavra Gidia
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
