Ο Αλεξάντρ Λουκασένκο απελευθέρωσε σήμερα 123 κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένου του βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνης, Άλες Μπιαλιάτσκι και της ηγετικής φυσιογνωμίας της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Μαρία Κολεσνίκοβα, έπειτα από δύο ημέρες συνομιλιών που είχε ο Λευκορώσος πρόεδρος με τον Τζον Κόουλ, απεσταλμένο του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Σε αντάλλαγμα, η Ουάσινγκτον συμφώνησε να άρει τις κυρώσεις κατά του λευκορωσικού καλίου, βασικό συστατικό λιπασμάτων. Το πρώην σοβιετικό κράτος είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς καλίου παγκοσμίως.
Αυτή η απελευθέρωση κρατουμένων είναι μακράν η μεγαλύτερη που έχει κάνει ο Λουκασένκο από τότε που η αμερικανική κυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε συνομιλίες φέτος με τον αυταρχικό ηγέτη, στενό σύμμαχο του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.
Δυτικές κυβερνήσεις κρατούσαν σε απομόνωση τον Λευκορώσο πρόεδρο λόγω της καταστολής του κατά κάθε αντίθετης φωνής εντός της χώρας του και της υποστήριξής του στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος Λουκασένκο έδωσε χάρη σε «123 πολίτες από διαφορετικές χώρες», τόνισε ο λογαριασμός Poul Pervogo στο Telegram, που συνδέεται με την προεδρία, χωρίς να αναφέρει τα ονόματά τους.
Εννέα από τους απελευθερωμένους κρατούμενους έφυγαν από τη Λευκορωσία για τη Λιθουανία και 114 μεταφέρθηκαν στην Ουκρανία, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Ο Μπιαλιάτσκι, που τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης το 2022, είναι ακτιβιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα που αγωνίστηκε για χρόνια για τους πολιτικούς κρατούμενους πριν γίνει και ο ίδιος ένας. Βρισκόταν στη φυλακή από τον Ιούλιο του 2021. Ο Μπιαλιάτσκι, ιδρυτής και ‘ψυχή’ επί χρόνια της Viasna, της κυριότερης οργάνωσης για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία, ήταν φυλακισμένος κατά την απονομή του βραβείου του. Είχε καταδικαστεί σε δεκαετή κάθειρξη για χρηματοδότηση συλλογικών δράσεων που επέφεραν «μεγάλο πλήγμα στη δημόσια τάξη».
Ορατά γερασμένος από την τελευταία φορά που εθεάθη δημόσια, χαμογέλασε πλατιά αγκαλιάζοντας την εξόριστη ηγέτιδα της αντιπολίτευσης Σβιατλάνα Τσιχανόφσκαγια κατά την άφιξή του στην πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λιθουανία.
Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ εξέφρασε «μεγάλη ανακούφιση και γεμάτη χαρά» για την αποφυλάκισή του.
Η Κολεσνίκοβα, που ηγήθηκε μαζικών διαμαρτυριών κατά του Λουκασένκο το 2020, ήταν μεταξύ της μεγάλης ομάδας αποφυλακισθέντων που μεταφέρθηκε με λεωφορείο στην Ουκρανία.
«Φυσικά, πρώτα απ’ όλα, είναι ένα συναίσθημα απίστευτης χαράς: να βλέπεις με τα μάτια σου τους αγαπημένους σου ανθρώπους, να τους αγκαλιάζεις και να καταλαβαίνεις ότι τώρα είμαστε όλοι ελεύθεροι άνθρωποι. Είναι μεγάλη χαρά να βλέπω το πρώτο μου ελεύθερο ηλιοβασίλεμα», είπε η Κολεσνίκοβα σε βίντεο που δημοσιεύτηκε από το ουκρανικό κανάλι στο Telegram, Khochu Zhit.
Στο βίντεο φαινόταν να αγκαλιάζει τον Βίκτορ Μπαμπάρικο, πολιτικό της αντιπολίτευσης που συνελήφθη το 2020 ενώ ετοιμαζόταν να θέσει υποψηφιότητα εναντίον του Λουκασένκο σε εκλογές. Ο Μπαμπάρικο είπε ότι ο γιος του Έντουαρντ είναι ακόμα στη φυλακή στη Λευκορωσία.
Η Τατσιάνα Κόμιτς, αδερφή της Κολεσνίκοβα, είπε στο Reuters ότι ανησυχούσε ότι μπορεί η αδελφή της να αρνηθεί να φύγει από τη Λευκορωσία και ήταν έτοιμη να προσπαθήσει να την πείσει. «Ανυπομονώ πολύ να αγκαλιάσω τη Μαρία… τα τελευταία πέντε χρόνια ήταν πολύ δύσκολα για εμάς, αλλά τώρα μίλησα μαζί της (τηλεφωνικά) και νιώθω σαν αυτά τα πέντε χρόνια να μην υπήρξαν ποτέ», είπε.
Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters ότι η συνεργασία με τον Λουκασένκο αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας να τον απομακρύνουν από την επιρροή του Πούτιν, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό – μια προσπάθεια που η αντιπολίτευση της Λευκορωσίας, μέχρι τώρα, έβλεπε με ακραίο σκεπτικισμό.
Ο απεσταλμένος του Τραμπ, Τζον Κόουλ, είχε δηλώσει νωρίτερα σε δημοσιογράφους στο Μινσκ: «Υπό τις οδηγίες του προεδρεύοντος Τραμπ, εμείς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα άρουμε τις κυρώσεις κατά του καλίου».
Μετά τις αποφυλακίσεις ο Κόουλ δήλωσε στο Reuters ότι περίπου 1.000 εναπομείναντες πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία θα μπορούσαν να απελευθερωθούν μέσα στους επόμενους μήνες.
Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλαν ευρείες κυρώσεις στη Λευκορωσία αφότου το Μινσκ ξεκίνησε μια βίαιη καταστολή κατά διαδηλωτών στον απόηχο των αμφισβητούμενων εκλογών του 2020, φυλακίζοντας σχεδόν όλους τους αντιπάλους του Λουκασένκο που δεν διέφυγαν στο εξωτερικό.
Οι κυρώσεις έγιναν αυστηρότερες αφότου ο Λουκασένκο επέτρεψε σε ρωσικές δυνάμεις να χρησιμοποιήσουν τη Λευκορωσία ως ορμητήριο για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η εξόριστη λευκορωσική αντιπολίτευση εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της στον Τραμπ και δήλωσε ότι το γεγονός ότι ο Λουκασένκο συμφώνησε να απελευθερώσει κρατούμενους σε αντάλλαγμα για τις παραχωρήσεις στο κάλιο αποτελεί απόδειξη της αποτελεσματικότητας των κυρώσεων.
Η αντιπολίτευση έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι βλέπει την προσέγγιση του Τραμπ προς τον Λουκασένκο ως ανθρωπιστική προσπάθεια, αλλά ότι οι κυρώσεις της ΕΕ θα πρέπει να παραμείνουν σε ισχύ.
«Οι κυρώσεις των ΗΠΑ έχουν να κάνουν με ανθρώπους. Οι κυρώσεις της ΕΕ αφορούν τη συστημική αλλαγή – τον τερματισμό του πολέμου, να καταστεί δυνατή η δημοκρατική μετάβαση και η διασφάλιση της λογοδοσίας. Αυτές οι προσεγγίσεις δεν αντιφάσκουν μεταξύ τους; αλληλοσυμπληρώνονται», δήλωσε η εξόριστη ηγέτης της αντιπολίτευσης Τσιχανόφσκαγια.
Ο Λουκασένκο έχει αρνηθεί στο παρελθόν ότι υπάρχουν πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία. Μόλις τον Αύγουστο, ρώτησε γιατί θα έπρεπε να απελευθερώσει ανθρώπους που θεωρεί αντιπάλους του κράτους, οι οποίοι μπορεί να «ξανακηρύσσουν πόλεμο εναντίον μας».
Ο Τραμπ έχει αναφερθεί στον Λουκασένκο ως «τον αξιοσέβαστο πρόεδρο της Λευκορωσίας», χαρακτηρισμός που έρχεται σε αντίθεση με την αντιπολίτευση που βλέπει τον Λευκορώσο πρόεδρο ως δικτάτορα. Τον έχει προτρέψει να απελευθερώσει έως και 1.300 ή 1.400 κρατούμενους, τους οποίους ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει «ομήρους».
«Οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για πρόσθετη συνεργασία με τη Λευκορωσία που προωθεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και θα συνεχίσουν να καταβάλλουν διπλωματικές προσπάθειες για την απελευθέρωση των εναπομεινάντων πολιτικών κρατουμένων στη Λευκορωσία», τόνισε η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Λιθουανία.
Η λευκορωσική ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Viasna – την οποία το Μινσκ χαρακτηρίζει εξτρεμιστική οργάνωση – ανέβασε τον αριθμό των πολιτικών κρατουμένων σε 1.227 την παραμονή των σημερινών αποφυλακίσεων.
ΦΩΤΟ: EPA/VALDEMAR DOVEIKO POLAND OUT
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
