Από τις 19 ανοικτές υποθέσεις παράβασης κατά της Ελλάδας σε περιβαλλοντικά θέματα, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει την πιθανή κακοδιαχείριση τουλάχιστον 11,9 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια σε ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης στην Ελλάδα, καθώς η συχνά επισημαινόμενη δυσκολία της χώρας να τηρήσει τα πρότυπα διαχείρισης απορριμμάτων που θέτουν οι Βρυξέλλες δεν δείχνει βελτίωση.
Η έρευνα ξεκινά μετά από εκθέσεις ελέγχου που ανέθεσε η Ε.Ε. σε Έλληνες ελεγκτές, οι οποίοι εντόπισαν παρατυπίες τόσο στο κόστος του έργου όσο και στον τρόπο λειτουργίας του.
Μία από αυτές τις εκθέσεις, την οποία είχε στη διάθεσή του το POLITICO, επισημαίνει πολλά προβλήματα στη λειτουργία των κέντρων ανακύκλωσης, περιλαμβανομένης της πλήρους έλλειψης ελέγχων σχετικά με την τύχη των απορριμμάτων που συλλέγονται.
Η έρευνα της Ε.Ε., υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), έρχεται σε συνέχεια των μακροχρόνιων προβλημάτων της Ελλάδας στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανονισμών για τη διαχείριση απορριμμάτων, που έχουν οδηγήσει σε σημαντικά πρόστιμα για τη χώρα.
Το έργο αφορά μια σειρά από «μονάδες ανακύκλωσης» ή περίπτερα που κατασκεύασε η ελληνική εταιρεία TEXAN και τοποθετήθηκαν σε Αττική, Πελοπόννησο και Κρήτη. Οι πολίτες μπορούν να λαμβάνουν χρηματικό αντάλλαγμα για την ανακύκλωση πλαστικών, μεταλλικών και γυάλινων αντικειμένων που δεν αποτελούν συσκευασίες.
«Δεν υπάρχει καμία πληροφόρηση από τον [Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Αττικής] ΕΔΣΝΑ για το τι συμβαίνει με τα απορρίμματα μετά τη συλλογή τους, πέραν μιας αναφοράς για τη μεταφορά τους σε αποθηκευτικό χώρο της TEXAN το 2023», αναφέρει η έκθεση που επικαλείται το POLITICO, προσθέτοντας ότι δεν έχουν εγκατασταθεί όλες οι αποθήκες.
Η έρευνα της EPPO βασίζεται, μεταξύ άλλων, στα πορίσματα των εκθέσεων της ελεγκτικής επιτροπής, σύμφωνα με αξιωματούχο που γνωρίζει την υπόθεση.
Το έργο, ύψους 220 εκατ. ευρώ, συγχρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε. μέσω Ευρωπαϊκού Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Το 2023, η ελεγκτική επιτροπή είχε επιβάλει στην ΕΔΣΝΑ επιστροφή 2,9 εκατ. ευρώ, αφού εντόπισε «σοβαρές παρατυπίες» στη σύμβαση που ανατέθηκε στην TEXAN.
Η εταιρεία είχε κερδίσει τον διαγωνισμό, παρότι πρότεινε κόστος για τα περίπτερα περίπου πέντε φορές υψηλότερο από αυτό που θα προέκυπτε με βάση τις τιμές αγοράς.
«Δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν η ΕΔΣΝΑ διερεύνησε ποιο θα ήταν ένα εύλογο κόστος για τα κέντρα ανακύκλωσης, δεδομένου ότι η έρευνα αγοράς που πραγματοποίησε και επικαλέστηκε δεν αφορούσε τουλάχιστον δύο ανεξάρτητες εταιρείες, αλλά δύο εταιρείες με κοινά συμφέροντα και αποκλειστική σχέση, οι οποίες βεβαίως υπέβαλαν και τη μοναδική προσφορά στον επίμαχο διαγωνισμό και κέρδισαν τη σύμβαση», αναφέρει ξεχωριστή έκθεση που δημοσιεύθηκε τότε από τα ελληνικά μέσα.
Μετά τον δεύτερο έλεγχο, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο και αποκάλυψε πρώτη η εφημερίδα Καθημερινή, επιβλήθηκε δεύτερο πρόστιμο 3 εκατ. ευρώ, δηλαδή το ήμισυ της χρηματοδότησης της Ε.Ε. που είχε διατεθεί για τις μονάδες ανακύκλωσης στις τρεις περιοχές, όπως σημειώνει η έκθεση.
«Κακοί μαθητές»
Η κακή επίδοση της Ελλάδας στην ανακύκλωση και στην τήρηση των ευρωπαϊκών νόμων για τα απόβλητα είναι διαβόητη.
Σύμφωνα με στοιχεία του Eurostat για το 2022, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα ήταν περίπου 17%, έναντι μέσου όρου 49% στην Ε.Ε.
Η χώρα αναμένεται επίσης να αποτύχει φέτος στην υποχρέωσή της να ανακυκλώσει το 55% των αστικών αποβλήτων και το 65% των αποβλήτων συσκευασίας, σύμφωνα με την Έκθεση Εφαρμογής Περιβαλλοντικής Πολιτικής 2025 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ελλάδα είχε ήδη «χάσει κατά πολύ τον στόχο του 2020 για ανακύκλωση του 50% των αστικών αποβλήτων», όπως σημειώνεται στην ίδια έκθεση.
Στην Ε.Ε., η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη-μέλη που πληρώνουν πρόστιμα για μη συμμόρφωση με τις περιβαλλοντικές πολιτικές. Μέχρι σήμερα, η χώρα έχει καταβάλει περίπου 230 εκατ. ευρώ στις Βρυξέλλες για να καλύψει αυτές τις παραβάσεις.
Από τις 19 ανοικτές υποθέσεις παράβασης κατά της Ελλάδας σε περιβαλλοντικά θέματα, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων — από την παράνομη ταφή έως τη μη ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα συσκευασίας. Παράλληλα, τοπικές ΜΚΟ έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει για συστημικές δυσλειτουργίες στον κλάδο.
