Αναλυτικά στην ομιλία του στην 6η Υπουργική Συνάντηση της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC), στο Ζάππειο Μέγαρο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
«Κυρία Πρέσβη, κυρίες και κύριοι Υπουργοί, αξιότιμοι προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι,
Καλώς ήρθατε στην Αθήνα. Είναι μεγάλη μου χαρά να απευθύνομαι σε αυτή τη διάσκεψη. Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερη στιγμή ή καλύτερο μέρος για τη διεξαγωγή αυτής της διάσκεψης.
Η σύνοδος P-TEC αποτελεί μια σπουδαία ευκαιρία για την περαιτέρω ενίσχυση της διατλαντικής συμμαχίας στον τομέα της ενέργειας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι σημαντικός εξαγωγέας ενέργειας και η Ευρώπη σημαντικός εισαγωγέας. Επομένως, το πεδίο εφαρμογής αυτής της συνεργασίας είναι ευρύ και οι συμφωνίες που υπογράφηκαν και θα υπογραφούν κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ημερών καταδεικνύουν ότι η συνεργασία που οικοδομούμε έχει ουσιαστικό υπόβαθρο.
Αλλά πρέπει να επισημάνω ότι αυτή δεν είναι απλώς μια συνεργασία που βασίζεται σε εμπορικές συναλλαγές. Είναι επίσης ένας μακροχρόνιος δεσμός που βασίζεται σε ένα σύνολο παρεμφερών στρατηγικών στόχων.
Και οι δύο, Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες, έχουμε πρωταρχική ευθύνη ως κυβερνήσεις να παρέχουμε οικονομικά προσιτή ενέργεια στους πολίτες και στις επιχειρήσεις μας. Και οι δύο θέλουμε να εξασφαλίσουμε πηγές ενέργειας και κρίσιμες πρώτες ύλες, χωρίς γεωπολιτικά προβλήματα. Θέλουμε δυναμικές βιομηχανίες και δίκαιο ανταγωνισμό. Θέλουμε να «απελευθερώσουμε» την καινοτομία και θέλουμε να αναπτύξουμε νέες τεχνολογίες. Και βέβαια, θέλουμε να μειώσουμε τις εκπομπές άνθρακα, ο καθένας με τον δικό του τρόπο.
Τα τελευταία έξι χρόνια, η Ελλάδα έχει χαράξει τη δική της πορεία σε ό,τι αφορά την ενέργεια.
Στην αρχή της πρώτης θητείας μου, το 2019, λάβαμε τη στρατηγική απόφαση -συγγνώμη γι’ αυτό Doug- να απομακρυνθούμε από τον λιγνίτη, από τον οποίο προερχόταν σχεδόν το 60% της ηλεκτρικής μας ενέργειας. Αυτή η απόφαση δεν βασίστηκε μόνο σε περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και σε οικονομικούς λόγους -στην περίπτωσή μας, ο λιγνίτης ήταν απλά πολύ ακριβός για εμάς.
Αντ’ αυτού, επενδύσαμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκμεταλλευόμενοι τους εξαιρετικούς ηλιακούς και αιολικούς πόρους μας. Όπως γνωρίζει όποιος έχει επισκεφθεί ελληνικό νησί στο Αιγαίο, ο άνεμος της Ελλάδας είναι μια ισχυρή δύναμη που αξιοποιούμε προς όφελος όλων.
Ως αποτέλεσμα αυτών των επενδύσεων, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καλύπτουν πλέον περισσότερο από το 50% των αναγκών μας σε ηλεκτρική ενέργεια. Και για πρώτη φορά -και θέλω να τονίσω αυτό το σημείο- το 2024 η Ελλάδα έγινε καθαρός εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας.
Σκεφτείτε πόσο σημαντικό είναι αυτό. Το 2023 δαπανήσαμε 575 εκατομμύρια ευρώ για την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πέρυσι, κερδίσαμε 122 εκατομμύρια ευρώ από εξαγωγές. Με άλλα λόγια, σε διάστημα ενός μόνο έτους, παρατηρήσαμε μεταβολή ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ, παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια από δικούς μας πόρους ώστε να μειώσουμε το κόστος και να βελτιώσουμε το εμπορικό μας ισοζύγιο.
Παράλληλα, επενδύσαμε ιδιαίτερα στο φυσικό αέριο, προκειμένου να εξασφαλίσουμε την κάλυψη των βασικών ηλεκτροπαραγωγικών μας αναγκών σήμερα και στο ορατό μέλλον. Έχουμε ήδη θέσει σε λειτουργία δύο υπερσύγχρονες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το φυσικό αέριο. Μία ακόμη βρίσκεται υπό κατασκευή, ενώ αρκετές άλλες βρίσκονται σε φάση σχεδιασμού.
Σήμερα, αυτές οι μονάδες φυσικού αερίου παρέχουν την ευελιξία που απαιτείται, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Επενδύουμε, ασφαλώς, και στα δίκτυα μας. Το 2019, όταν αναλάβαμε την διακυβέρνηση της χώρας, η Ελλάδα επένδυε περίπου 400 εκατομμύρια ευρώ στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Πέρυσι, το ποσό αυτό έφτασε τα 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό βελτίωσε την ανθεκτικότητα και την καλύτερη αξιοποίηση της ενέργειας μέσω της ψηφιοποίησης.
Βρισκόμαστε στη μέση ενός διαγενεακού έργου αξίας 6 δισεκατομμυρίων ευρώ: τη σύνδεση των νησιών μας με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για εμάς, από οικονομική και περιβαλλοντική άποψη, αλλά και από άποψη αξιοπιστίας. Μόλις ολοκληρώθηκε η διασύνδεση του μεγαλύτερου νησιού μας, της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Κρήτης, με το δίκτυο. Χάρη σε αυτό εξοικονομούμε σημαντικά ποσά.
Καθώς αναπτύσσουμε τα δίκτυά μας, ενισχύουμε επίσης τη δυνατότητα αποθήκευσης, με μπαταρίες και αντλησιοταμίευση, προκειμένου να αναπτύξουμε τη μέγιστη δυνατή ευελιξία.
Και βέβαια, θέλουμε να βρεθούμε στην πρώτη γραμμή της εξερεύνησης νέων τεχνολογιών, κυρίως ως προς τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα και το υδρογόνο. Και, φυσικά, δεδομένου ότι είμαστε σταθερός προμηθευτής ενέργειας χαμηλού κόστους, προσελκύουμε επίσης σημαντικό ενδιαφέρον για επενδύσεις σε data centers, κάτι που καθίσταται εφικτό χάρη στην ισχυρή και προβλέψιμη προσφορά ενέργειας. Πρόκειται για έναν πολυεπίπεδο μετασχηματισμό που αξιοποιεί όλες τις ευκαιρίες.
Από τη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μας, και ιδίως από το 2022, έχουμε ενισχύσει σημαντικά το πρόγραμμα εξερεύνησης για υδρογονάνθρακες. Και μας χαροποίησε ιδιαίτερα -και θα ήθελα να συγχαρώ προσωπικά τον Υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος, κ. Σταύρο Παπασταύρου, για την εξαιρετική δουλειά προκειμένου να επιτευχθεί αυτή η συμφωνία-, μας χαροποιεί ιδιαίτερα η συμφωνία που υπογράφηκε χθες μεταξύ της ExxonMobil, της HELLENiQ Energy και της Energean. Γιατί είναι σημαντική αυτή η συμφωνία; Είμαστε σε καλό δρόμο για την πρώτη ερευνητική γεώτρηση στην Ελλάδα μετά από 40 χρόνια. Κάνουμε το λογικό, ερευνητικές γεωτρήσεις στις περιοχές μας, γιατί γνωρίζουμε ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί φυσικό αέριο για τα πολλά χρόνια ακόμα.
Η Ελλάδα, εξάλλου, έχει βάλει ένα στρατηγικό στοίχημα σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο. Βήμα-βήμα, έχουμε δημιουργήσει ένα δίκτυο υποδομών για την ενίσχυση όχι μόνο της ελληνικής, αλλά και της περιφερειακής ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Αρκεί να σκεφτούμε τι έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια, απεικονίστηκε πολύ ωραία στον όμορφο ψηφιακό χάρτη που είδαμε πριν από λίγα λεπτά: εγκαινιάσαμε τον αγωγό Trans Adriatic Pipeline (ΤΑΡ), τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), που παρείχε στη Βουλγαρία ζωτικής σημασίας προμήθεια φυσικού αερίου κατά τη διάρκεια μιας πολύ δύσκολης περιόδου για τη χώρα, και την πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRU) Αλεξανδρούπολης.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες θέσαμε σε λειτουργία έναν μεγάλο σταθμό συμπίεσης φυσικού αερίου στην Κομοτηνή, με σκοπό την ενίσχυση της εξαγωγικής μας ικανότητας. Έτσι, έχουμε καταστεί πάροχος ενεργειακής ασφάλειας για ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Και, ως αποτέλεσμα όλων αυτών των επενδύσεων, για τις οποίες τώρα βρισκόμαστε στη διαδικασία απόσβεσης, έχουμε καταστεί σημαντική χώρα διαμετακόμισης φυσικού αερίου.
Εάν δείτε τους αριθμούς, πριν από πέντε-έξι χρόνια, το 2020, ήμασταν απλώς ένας προορισμός για φυσικό αέριο, μια υποσημείωση στην ενεργειακή «γωνιά» της Ευρώπης. Τότε εισάγαμε περίπου 6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και δεν εξάγαμε σχεδόν τίποτα. Το αέριο προοριζόταν για να καλύψουμε κυρίως τις ανάγκες μας στην ηλεκτροπαραγωγή. Εάν δείτε το 2024, παρατηρούμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα. Οι εισροές θα υπερβούν τα 17 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα και οι εκροές θα προσεγγίσουν τα 11 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Με άλλα λόγια, το μεγαλύτερο ποσοστό του φυσικού αερίου που εισέρχεται στην Ελλάδα δεν παραμένει στην Ελλάδα, αλλά αποστέλλεται σε τρίτες χώρες.
Θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στις υποδομές φυσικού αερίου για να διαδραματίζουμε αυτόν τον σημαντικό περιφερειακό ρόλο, εξου και η εξαιρετική σημασία του Κάθετου Διαδρόμου φυσικού αερίου. Είμαστε πολύ χαρούμενοι που θα ανακοινωθούν νέες συμφωνίες. Είναι απόλυτα λογικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να βλέπουν τη Ελλάδα ως σημείο εισόδου για το αμερικανικό αέριο προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες μιας ολόκληρης περιοχής. Κι είμαι πολύ χαρούμενος που κάνουμε αυτό το όραμα πραγματικότητα.
Όπως γνωρίζετε, έχουμε λάβει την ιστορική απόφαση να διακόψουμε σταδιακά την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου. Η περιοχή μας, η Νοτιοανατολική Ευρώπη, είναι η τελευταία γωνιά της Ευρώπης που εξακολουθεί να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών, αλλά αυτό δεν πρόκειται να συνεχιστεί.
Επομένως, αυτή η απαγόρευση του ρωσικού φυσικού αερίου αποτελεί ουσιαστικά μια σημαντική ευκαιρία για τον επανασχεδιασμό ολόκληρου του ενεργειακού χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αλλά επιτρέψτε μου να είμαι ξεκάθαρος, και απευθύνομαι και στους δύο Υπουργούς: αυτή η απαγόρευση πρέπει να εφαρμοστεί. Αυτό είναι και ένα μήνυμα προς τους Ευρωπαίους ομολόγους μου. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε το ρωσικό φυσικό αέριο να εισέρχεται στην Ευρώπη από την πίσω πόρτα, μέσω της Τουρκίας. Διαφορετικά, όλες αυτές οι πρωτοβουλίες θα αποδειχθούν ουσιαστικά μάταιες.
Είμαστε απολύτως έτοιμοι να συνδράμουμε σε αυτή την προσπάθεια μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, με αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο που θα μεταφέρεται στην Ελλάδα και στη συνέχεια βόρεια προς τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία.
Επιτρέψτε μου να το επαναλάβω: η Ελλάδα είναι το φυσικό σημείο εισόδου για το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο, το οποίο θα αντικαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο στην περιοχή.
Αυτά είναι τα στοιχεία της ενεργειακής μας πολιτικής: εστιάζουμε στην ανάπτυξη των δικών μας πόρων, στην κατασκευή των υποδομών μας και, βέβαια, στη βοήθεια προς τους γείτονές μας και στην άσκηση ηγετικού ρόλου στα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Θα ήθελα να κλείσω με μερικές πολύ σύντομες σκέψεις σχετικά με την ενεργειακή στρατηγική της Ευρώπης, ένα ζήτημα που συζητήσαμε πρόσφατα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το οποίο συζητήθηκε επίσης σε υπουργικό επίπεδο πριν από λίγες ημέρες.
Η προσέγγισή μου όσον αφορά στην ενεργειακή μετάβαση είναι πολύ ξεκάθαρη: χρειαζόμαστε μια ενεργειακή μετάβαση που να είναι οικονομικά αποδοτική. Το νούμερο ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι πολίτες μας είναι ο πληθωρισμός. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζητάμε από τους πολίτες μας να πληρώνουν ένα συνεχώς αυξανόμενο κόστος για την ενέργεια. Είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε σε πόρους και τεχνολογίες που είναι ανταγωνιστικοί από πλευράς κόστους, και προχωρώντας την κατάλληλη στιγμή σε τομείς που είναι πιο δύσκολο να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα, όπως για παράδειγμα η ναυτιλία.
Σε αυτό το πλαίσιο, χαιρετίζουμε θερμά τη διόρθωση πορείας που παρατηρήσαμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την αναβολή της εφαρμογής του ETS2 κατά έναν χρόνο, καθώς και την προσθήκη της απαιτούμενης, προφανώς, μεγαλύτερης ευελιξίας για την επίτευξη των στόχων μας για το 2040. Αυτές είναι ευπρόσδεκτες εξελίξεις.
Καθώς προχωράμε μπροστά, πρέπει να είμαστε απολύτως ουδέτεροι από πλευράς τεχνολογιών: δεν μπορούμε να επιλέγουμε ποιες θα επικρατήσουν, εναπόκειται στις αγορές να προωθήσουν την καινοτομία. Μπορούμε να κάνουμε στρατηγικές επενδύσεις σε τεχνολογίες στις οποίες η Ευρώπη έχει ακόμη ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και σίγουρα πρέπει να το κάνουμε.
Εντός της Ευρώπης, όμως, πρέπει επίσης να προσπαθήσουμε να ολοκληρώσουμε την εσωτερική ενεργειακή αγορά. Οι διαφορές τιμών που εξακολουθούμε να παρατηρούμε, δυστυχώς, σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι άδικες, συνιστούν όμως και οικονομική σπατάλη. Και, το πιο σημαντικό, είναι πολιτικά μη βιώσιμες. Πρέπει να γίνουμε καλύτεροι, να δημιουργήσουμε μια πραγματικά ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, προς όφελος όλων των Ευρωπαίων πολιτών.
Τέλος, πρέπει να εντάξουμε την ενεργειακή μας πολιτική σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο, διασφαλίζοντας όχι μόνο την ενεργειακή ασφάλεια αλλά την απασχόληση, την κοινωνική συνοχή, την ασφάλεια εφοδιασμού, τον δυναμισμό της βιομηχανίας και τη στρατηγική αυτονομία.
Τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, η ενέργεια είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη γεωπολιτική και τη γεωοικονομία. Και γι’ αυτόν τον λόγο η διάσκεψη αυτή είναι τόσο σημαντική, επειδή μετατρέπει ένα στρατηγικό όραμα σε επιχειρηματική πραγματικότητα.
Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω λέγοντας ότι αυτή η σύναξη είναι σημαντική και από μία άλλη οπτική: συμβολίζει τους ανθεκτικούς στον χρόνο δεσμούς μεταξύ της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Όταν βλέπω τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, όταν βλέπω την υψηλού επιπέδου αντιπροσωπεία, κυρία Πρέσβη, και τον μεγαλύτερο αριθμό Αμερικάνων εκπροσώπων που έχουν έρθει ποτέ στην Ελλάδα -αυτή είναι μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή αρχή για την θητεία σας στην Ελλάδα-, όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η σχέση μας γίνεται κάθε χρόνο πιο ισχυρή και πιο βαθιά.
Έχουμε τόσα πολλά ακόμα να πετύχουμε μαζί και είμαι σίγουρος ότι όταν θέτουμε φιλόδοξους στόχους μπορούμε να εργαστούμε από κοινού για να τους πετύχουμε.
Επομένως, σας καλωσορίζω και πάλι στην Αθήνα και σας εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες σας. Σας ευχαριστώ πολύ».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
