Η Τοπική Αυτοδιοίκηση βρίσκεται στο επίκεντρο αυτό το διάστημα. Από τη μια, ο νέος Κώδικας του υπουργείου Εσωτερικών και από την άλλη η Γενική Συνέλευση της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το προηγούμενο διήμερο (13-14/11).
Κεντρικό πρόσωπο ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, ο οποίος μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τη Γενική Συνέλευση της Ένωσης και τον μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα της, αναφέρθηκε στον νέο Κώδικα της Αυτοδιοίκησης, τον οποίο θεωρεί αναγκαίο και σημαντικό βήμα για τη θεσμική ανασυγκρότησή της, ανέλυσε εκτενώς το σχέδιο των δύο αξόνων της ΕΝΠΕ, εξήγησε ποια είναι η διοικητική ελευθερία που θέλουν να έχουν οι 13 Περιφέρειες της χώρας και ποια η σχέση συνεργασίας που πρέπει να υπάρχει με τους Δήμους και τέλος μίλησε για την Περιφέρειά του και τα νησιά της.
Ακολουθεί η συνέντευξη του προέδρου της ΕΝΠΕ και περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γ. Χατζημάρκου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον δημοσιογράφο Δημήτρη Βασιλόπουλο
– Πρώτα απ’ όλα πείτε μας, ποιο ήταν το αντικείμενο της συζήτησης στη διήμερη Γενική Συνέλευση της ΕΝΠΕ, που ολοκληρώθηκε χθες;
«Η συζήτηση της Γενικής Συνέλευσης της ΕΝΠΕ επικεντρώθηκε στον θεμελιώδη προβληματισμό για το πώς η χώρα θα μπορέσει να αξιοποιήσει τη θετική δυναμική της και να προχωρήσει στο επόμενο μεταρρυθμιστικό άλμα. Δεν αποτέλεσε μια εσωτερική διαδικασία συντεχνιακού χαρακτήρα, αλλά μια ουσιαστική, πολιτική συζήτηση για το μέλλον της Ελλάδας και τον ρόλο των 13 Περιφερειών σε αυτό. Η Γενική Συνέλευση αποτέλεσε τόπο συνάντησης ιδεών, προτάσεων και εμπειριών από όλες τις Περιφέρειες, με κοινό στόχο την ενίσχυση της δημοκρατικής λειτουργίας και της αποκέντρωσης με όφελος για τον πολίτη.
Κεντρικό ερώτημα ήταν πώς η χώρα μπορεί να απελευθερώσει τις δημιουργικές της δυνάμεις και να εμπιστευθεί περισσότερο τους θεσμούς της. Επομένως, είχε έντονο μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα, με κύρια θεματολογία τη μετάβαση προς μια πιο ώριμη και ουσιαστική μορφή Περιφερειακής Διακυβέρνησης. Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία και η απάντησή μας πρέπει να έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και το χέρι στην καρδιά, με τη δέσμευση ότι θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές μια καλύτερη Ελλάδα. Ο δρόμος για μια βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη, με οφέλη για όλους και σε όλη την Ελλάδα, περνά μέσα από ισχυρές Περιφέρειες. Μια σύγχρονη Περιφερειακή Διακυβέρνηση είναι κορυφαία μεταρρύθμιση για την Ελλάδα που μας αξίζει».
– Πώς αξιολογείτε το Νέο Κώδικα για την Αυτοδιοίκηση του Υπουργείου Εσωτερικών;
«Ο Νέος Κώδικας για την Αυτοδιοίκηση είναι ένα πολύ σημαντικό και αναγκαίο βήμα για τη θεσμική ανασυγκρότηση και των δύο βαθμών της Αυτοδιοίκησης. Πρόκειται για μια ουσιαστική μεταρρυθμιστική τομή που δίνει απαντήσεις σε ένα πάγιο αίτημα για σαφήνεια των ρόλων, των αρμοδιοτήτων και των ορίων ευθύνης. Με την κωδικοποίηση περισσότερων από 500 διάσπαρτων νομοθετημάτων, δημιουργείται πλέον ένα σταθερό και καθαρό πλαίσιο κανόνων, που ενισχύει τη διαφάνεια, τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των επιπέδων διοίκησης και την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Ωστόσο, η ΕΝΠΕ δεν αντιμετωπίζει τον Κώδικα ως τελικό προορισμό, αλλά ως αφετηρία μιας νέας αρχής. Πάνω σε αυτό το θεμέλιο μπορεί να χτιστεί η επόμενη μεγάλη θεσμική τομή, που αφορά στην Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Πρόκειται για ένα μεταρρυθμιστικό άλμα στη θεσμική αρχιτεκτονική της χώρας, το οποίο συνιστά το διαχρονικό διεκδικητικό πλαίσιο της ΕΝΠΕ και αφορά σε μια Ελλάδα πιο ώριμη, μια Ελλάδα με εδραιωμένη την αυτοπεποίθηση της».
– Σας ακούσαμε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης να λέτε πως θα καταθέσετε ένα σχέδιο δύο αξόνων. Μπορείτε να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτό;
«Η ΕΝΠΕ εργάζεται πάνω σ’ ένα ολοκληρωμένο σχέδιο με δύο κεντρικούς άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι η αλλαγή του μίγματος της χρηματοδότησης των Περιφερειών. Είναι αδήριτη ανάγκη πλέον να εισαχθεί στη νομοθεσία της χώρας ένα χρηματοδοτικό εργαλείο που να συνδέει την αναπτυξιακή δραστηριότητα κάθε Περιφέρειας με την ενίσχυση των ιδίων πόρων της. Ένας περιφερειακός Πόρος Ανάπτυξης, στον καθορισμό του οποίου αποφασιστικό ρόλο θα έχει το Περιφερειακό Συμβούλιο της κάθε Περιφέρειας, με σκοπό τη χρηματοδότηση δράσεων, πρωτοβουλιών και έργων βιώσιμης ανάπτυξης, υποδομών και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής.
Ο δεύτερος άξονας αφορά στη μεγαλύτερη διοικητική ελευθερία, που θα δώσει υπόσταση σε μια πραγματική Περιφερειακή Διακυβέρνηση. Διοικητική ελευθερία όχι για εμάς, αλλά για να μπορέσουμε εμείς να υπηρετήσουμε ακόμη πιο στοχευμένα και πιο αποτελεσματικά τις κοινωνίες και τις οικονομίες των Περιφερειών μας. Δεν μας φοβίζει καμία αρμοδιότητα, δεν κρυβόμαστε από καμία ευθύνη. Την ευθύνη την επιζητούμε και την υπηρετούμε με αίσθημα καθήκοντος. Την αρμοδιότητα όμως που έχουμε τη δυνατότητα να εκτελέσουμε, την αρμοδιότητα που είναι υλοποιήσιμη και όχι την αρμοδιότητα που μας δόθηκε για να αποκτήσει άλλοθι όλη η υπόλοιπη δημόσια διοίκηση.
Θα ανοίξουμε λοιπόν τον δημόσιο διάλογο γι’ αυτό το σχέδιο με τους δύο κεντρικούς άξονες που ανέφερα και μάλιστα μέσα στο 2026 θα διοργανώσουμε κι ένα μεγάλο διεθνές Συνέδριο για να αξιοποιήσουμε τη διεθνή και ευρωπαϊκή εμπειρία, που υπάρχει και η οποία θα μας βοηθήσει να αφήσουμε πίσω τις λογικές του χθες και να προχωρήσουμε με εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση προς το αύριο».
– Να σταθούμε λίγο στους άξονες. Γιατί ζητάτε ίδιους πόρους; Οι Περιφέρειες δεν είναι έτσι κι αλλιώς αυτές που έχουν τα χρήματα; Τουλάχιστον αυτή η εντύπωση υπάρχει…
«Πράγματι, υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη, αλλά λανθασμένη αντίληψη ότι ‘’τα χρήματα βρίσκονται στις Περιφέρειες’’. Στην πραγματικότητα, οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι και το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης είναι σήμερα οι δύο πηγές χρηματοδότησης των Περιφερειών της χώρας. Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι καλύπτουν οριακά το λειτουργικό κόστος των Περιφερειών. Στο δε Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, δεν μπορούμε να εντάξουμε έργο χωρίς απόφαση υπουργού. Ακόμη και για τη συντήρηση του οδικού δικτύου και τον καθαρισμό ρεμάτων και ποταμών στις περιοχές ευθύνης μας.
Τώρα σε ό,τι αφορά τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως επίσης δεν είναι πόροι των Περιφερειών. Οι Περιφερειάρχες είμαστε μόνον, επικεφαλής των Διαχειριστικών Αρχών, υπεύθυνοι-υπόλογοι για τη διαχείριση των πόρων αυτών που έχουν γεωγραφική αναφορά στην Περιφέρειά μας. Στα ΠΕΠ κάνουμε τη δουλειά μας, κάτω από πολύ αυστηρούς κανονισμούς, με αφοσίωση και επιμονή, πετυχαίνουμε καλά αποτελέσματα προς όφελος των τοπικών κοινωνιών, ωστόσο κάποια στιγμή πρέπει να κατέβει αυτή η ταμπέλα που γράφει ‘’Τα χρήματα είναι στις Περιφέρειες’’».
– Σχετικά με τον δεύτερο άξονα της διοικητικής ελευθερίας, πιστεύτε πως το κεντρικό κράτος θα συναινέσει σε μια τέτοια αλλαγή, που θα σημαίνει ότι θα χάσει τον έλεγχο που έχει σήμερα;
«Είναι αλήθεια πως το κεντρικό κράτος διαχρονικά διστάζει να απεμπολήσει τον έλεγχο και τις εξουσίες του. Ωστόσο, η ίδια η ιστορία αποδεικνύει ότι ο υπερβολικός συγκεντρωτισμός δεν απέτρεψε τις κρίσεις, αλλά αντίθετα, σε κάποιες περιόδους, συνέβαλε σε αυτές. Με καθυστερήσεις, αναποτελεσματικότητα και χαμένες ευκαιρίες. Η Περιφερειακή Διακυβέρνηση δεν σημαίνει απουσία ελέγχου, αλλά μεταφορά εμπιστοσύνης και ευθύνης προς θεσμούς, που έχουν αποδείξει ωριμότητα και αποτελεσματικότητα.
Η εμπειρία δείχνει ότι οι Περιφέρειες μπορούν να λειτουργήσουν υπεύθυνα, με διαφάνεια και υψηλή αποτελεσματικότητα. Το κεντρικό κράτος δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από αυτή τη μεταρρύθμιση. Αντίθετα, θα ενισχύσει τη συνοχή, την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα της Δημοκρατίας. Είναι η ώρα να τολμήσουμε τη μεγάλη φυγή προς τα εμπρός για να συγχρονιστούμε με τα αυτονόητα και τα κεκτημένα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών».
– Η ενίσχυση των Περιφερειών μπορεί να δημιουργήσει αντιπαλότητες με τους Δήμους; Σε πολλές περιπτώσεις καταγράφονται ανταγωνιστικές σχέσεις.
«Αυτές είναι αναχρονιστικές αντιλήψεις, που εκφράζουν άλλες εποχές και σίγουρα όχι τον καινούργιο κόσμο που γεννιέται μπροστά στα μάτια μας. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι έχουν διακριτούς ρόλους και πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά, όχι ανταγωνιστικά. Οι Περιφέρειες διαθέτουν τον στρατηγικό, αναπτυξιακό ρόλο, ενώ οι Δήμοι βρίσκονται πιο κοντά στην καθημερινότητα του πολίτη. Μόνο μέσα από συνεργασία και συντονισμό μπορεί να υπάρξει ένα συνεκτικό μοντέλο τοπικής διακυβέρνησης, που θα υπηρετεί ουσιαστικά τους πολίτες.
Η ΕΝΠΕ έχει αποδείξει ότι πιστεύει στη συνεργασία και γι’ αυτό και προωθεί μεταρρυθμίσεις, που ενισχύουν συνολικά τον θεσμό της Αυτοδιοίκησης, χωρίς να επιδιώκει συγκέντρωση δύναμης. Το ζητούμενο δεν είναι ποιος έχει μεγαλύτερη εξουσία, αλλά ποιος αναλαμβάνει μεγαλύτερη ευθύνη για το κοινό καλό».
– Με την ευκαιρία αυτής της συνομιλίας δεν γίνεται να μη ρωτήσουμε και για την Περιφέρειά σας, το Νότιο Αιγαίο. Διαρκώς ακούμε μια συζήτηση για τις υποδομές στα νησιά. Εσείς τι κάνετε σε αυτό το ζήτημα;
«Με σχέδιο, με μεθοδική προσπάθεια και αξιοποιώντας όσους πόρους διαθέτουμε, δίνουμε μέρα-μέρα μια δύσκολη και επίμονη μάχη για να καλύψουμε τις ανάγκες υποδομών στο σύνολο της Περιφέρειάς μας. Δυο είναι οι βασικές κατευθύνσεις μας.
Πρώτον, ενισχύοντας τις υποδομές των νησιών μας, όπως για παράδειγμα τα οδικά δίκτυα, όπως η αντιμετώπιση της λειψυδρίας, ενισχύουμε και τον τουρισμό μας, ο οποίος είναι η ζωογόνος δύναμη των τοπικών οικονομιών μας. Αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων, αναβαθμίζουμε και την τουριστική εμπειρία των επισκεπτών μας.
Δεύτερον, τα νησιά μας τα θέλουμε πράσινα και βιώσιμα. Σε αυτή την κατεύθυνση υλοποιούνται προγράμματα βιωσιμότητας που έχουν τύχει διεθνούς αναγνώρισης, όπως το «Just Go Zero» της Τήλου, το οποίο επεκτείνεται πλέον σε 16 νησιά της Περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένου του Καστελόριζου. Η Χάλκη είναι επίσης το πρώτο ελληνικό «GR-Eco Island» νησί, που έχει επιτύχει ουσιαστικά μηδενικές εκπομπές άνθρακα, η Αστυπάλαια ξεχωρίζει ως πρωτοπόρο νησί σε επίπεδο έξυπνης κινητικότητας (e-mobility), ενώ στην Ρόδο ξεκινήσαμε το πιο φιλόδοξο έργο, το «The Rhodes Co-Lab» μέσα από το οποίο στοχεύουμε στον μετασχηματισμό της Ρόδου σε ολιστικά βιώσιμο τουριστικό προορισμό. Ταυτόχρονα, κάνουμε ένα πραγματικό άλμα στην ορθή διαχείριση και ανακύκλωση των απορριμμάτων με τη λειτουργία του ΦΟΔΣΑ Ν. Αιγαίου. Ξεκίνησε πιλοτικά με τη συνεργασία Περιφέρειας και Δήμων και αποδείχθηκε μοντέλο επιτυχίας, που προγραμματίζει πλέον έργα που θα αλλάξουν πλήρως την καθημερινότητα των νησιών στο ζήτημα των απορριμμάτων.
Κάθε επιτυχία μας γίνεται σκαλοπάτι και για νέες καινοτόμες πρωτοβουλίες για την βιωσιμότητα και το περιβάλλον, ώστε και οι επόμενες γενιές να έχουν το δικαίωμα να ζήσουν την ομορφιά των νησιών μας».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
