Η δολοφονία του Τζον Κένεντι στο Ντάλας το 1963, δεν θα είχε καταγραφεί αν ο Αβραάμ Ζαπρούντερ, ένας από το πλήθος που παρακολουθούσε την αυτοκινητοπομπή του προέδρου των ΗΠΑ, δεν τραβούσε με την κάμερα 8 χιλ. (γνωστή ως Super 8) εκείνο το, διάσημο πια, ερασιτεχνικό φιλμ.
Τα ερασιτεχνικά ταινιάκια αποτελούν μια μοναδική πηγή, που συμπληρώνουν ή πολλές φορές ξεπερνούν τις επίσημες κινηματογραφήσεις. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνάντησε το Νίκο Μητρογιαννόπουλο, το μοναδικό συλλέκτη στην Ελλάδα ερασιτεχνικών φιλμ, ο οποίος μίλησε για αυτό το άγνωστο στους περισσότερους πεδίο.
Υπάρχουν σε γενικές γραμμές δυο ειδών ερασιτεχνικά φιλμ, εξηγεί ο κ. Μητρογιαννόπουλος. Οι οικογενειακές ταινίες, που κανείς κινηματογραφεί ιδιωτικές στιγμές, διακοπές, γλέντια, ταξίδια, σημαντικά προσωπικά γεγονότα κλπ. και οι ταινίες μυθοπλασίας ή ντοκιμαντέρ, όπου κινηματογραφόφιλοι ασκούνταν στα εργαλεία του σινεμά. Άλλωστε από παλιά, και στην Ελλάδα, υπήρχαν κινηματογραφικές λέσχες, όπως η ΕΛΕΚ, Ελληνική Λέσχη Ερασιτεχνών Κινηματογραφιστών, που δραστηριοποιήθηκε κυρίως τη δεκαετία του ’60.
Καταγράφοντας τόπους και σκηνές της ζωής των ανθρώπων, που δεν έχουν αποτυπωθεί από κάποιο επίσημο μέσο. Στην ταινία «Πέραμα» της δεκαετίας του ’80 του Βασίλη Τριανταφύλλου διασώζεται μια εικόνα του Περάματος, η οποία δεν έχει σωθεί από οπουδήποτε αλλού, περιγράφει ο κ. Μητρογιαννόπουλος. Χάρις σε πολλά οικογενειακά φιλμάκια, βλέπουμε στιγμές από την επαρχία, όπως Καρδίτσα, Λαμία, Καλαμάτα, Καβάλα, Σύρο, Γιάννενα, Νάξο, όπου δεν υπήρχε κινηματογράφος, αλλά και από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. «Διασώζεται η τοπική ιστορία, σκηνές της ζωής, το πώς ήταν η σχέση γονιών-παιδιών, αλλά και αποτύπωση της αλλαγής των πόλεων», εξηγεί.
Ένας ακόμη λόγος που καθιστά τις ταινίες αυτές πολύτιμες, σύμφωνα με τον κ. Μητρογιαννόπουλο, είναι το ότι αποτελούν μια απόπειρα καταγραφής της «ιστορίας από κάτω», καθώς «μειονότητες και αφανείς για την επίσημη ιστορία κοινωνικές ομάδες αποτυπώνουν τα γεγονότα μέσα από τη δική τους ματιά». Σε αρχεία στο εξωτερικό υπάρχουν συλλογές ταινιών που δείχνουν, μεταξύ άλλων, Αμερικανοϊάπωνες έγκλειστους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, Εβραίους, έγχρωμους, μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας κλπ.
Μαθαίνοντας για το δημόσιο μέσα από το ιδιωτικό. «Πολλές φορές φτάνεις στο δημόσιο μέσα από το ιδιωτικό, στην ιστορία ενός τόπου, μέσα από τις ιστορίες μιας οικογένειας», αναφέρει ο κ. Μητρογιαννόπουλος.
Στις ταινίες της οικογένειας Γεωργόπουλου, που είχε περιέλθει στο αρχείο του Μάνου Χαριτάτου, ο οποίος το έδωσε στον κ. Μητρογιαννόπουλο, μεταξύ άλλων αποτυπώνεται η κατασκευή του Υπεριρανικού σιδηροδρόμου στην -τότε- Περσία στις δεκαετίες του ’20-’30, όπου ο Δημήτρης Γεωργόπουλος εργαζόταν ως εργολάβος μηχανικός. Επίσης, σε άλλα φιλμάκια της οικογένειας Γεωργόπουλου βλέπει κανείς ταξίδια του ζεύγους Γεωργόπουλου στο εξωτερικό με το ζεύγος Γεωργίου Παπανδρέου-Κυβέλης, με το οποίο ήταν φίλοι.
Για τον κ. Μητρογιαννόπουλο, το αρχείο «Των Ανωνύμων», το οποίο ίδρυσε το 2003, περιλαμβάνει περίπου 900-1.000 ταινίες. Η καταλογογράφησή του πραγματοποιήθηκε από το τμήμα Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Σύμφωνα με όσα είπαν οι υπεύθυνοι καθηγητές, το θεωρούν «ένα από τα μεγαλύτερα-μικρά αρχεία». Σημειώνεται ότι το αρχείο εκτός από τα ερασιτεχνικά φιλμάκια, περιλαμβάνει φωτογραφίες, επιστολές, απολυτήρια από σχολεία και όσα γραπτά τεκμήρια δωρίζουν οι οικογένειες μαζί με τα φιλμ.
Περισσότερες πληροφορίες αλλά και φιλμάκια μπορεί κανείς να δει στην ιστοσελίδα «Των Ανωνύμων»: https://www.tonanonymon.gr/ και στο κανάλι του αρχείου στο YouTube:
https://www.youtube.com/@oftheanonymous-archiveofam5666
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
