Μια ηλιόλουστη φθινοπωρινή Κυριακή του Σεπτέμβρη, στο Καλαμπάκι Δράμας, η παράδοση βρήκε ξανά φωνή, γεύση και χέρια. Το 2ο εργαστήριο παρασκευής κουσκούς άνοιξε τις πόρτες του στον φιλόξενο χώρο του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου και αυτό που ακολούθησε δεν ήταν απλώς μια επίδειξη ή μια συνταγή, αλλά μια τελετουργία και μια ανάμνηση παράδοσης.
Το κουσκούς, το παραδοσιακό ζυμαρικό από σιμιγδάλι και νερό, αποτελεί το τέταρτο στοιχείο που έχει ενταχθεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ από το Καλαμπάκι. Η αναγνώριση αυτή δεν ήρθε τυχαία, είναι αποτέλεσμα χρόνων, ανθρώπων και χεριών που όλα αυτά τα χρόνια δούλεψαν, έμαθαν και προσέφεραν.
Για τους ντόπιους, το κουσκούς δεν είναι απλώς φαγητό. Είναι το άρωμα του χωριάτικου κοτόπουλου που σιγοβράζει, η προσμονή της οικογένειας στο κυριακάτικο τραπέζι, οι ιστορίες που λέγονται γύρω από την κατσαρόλα. Μπορεί κάποτε να φαινόταν πως η τέχνη του χανόταν, όμως τώρα επιστρέφει δυναμικά και συλλογικά.
Η διαδικασία της παρασκευής του κουσκούς απαιτεί υπομονή, τέχνη και παρέα, όπως τονίζουν οι γυναίκες του χωριού, που θυμούνται τις δικές τους μανάδες και γιαγιάδες να τους δείχνουν τον σωστό τρόπο. Μια τέχνη που περνούσε από τη μάνα στην κόρη, από την παλαιότερη γενιά στη νεότερη, ανάμεσα σε αστεία, γέλια και τις κουβέντες της αυλής.
Η παλιά γενιά, με την ογδοντάχρονη Ελευθερία Θεοδωρίδου και τις νεότερες κυρίες Σοφία Νταγερτζή, Ζωή Μπιλδουβά, Άννα Χατζημανώλη, αλλά και τις Ανδρονίκη Λουλούδη, Μαρία Τασάκη και άλλες, παρασκευάζουν κουσκούς με τον παραδοσιακό τρόπο κάθε χρόνο και προθυμοποιούνται να το δείξουν σε όσους ενδιαφέρονται να μάθουν την τέχνη του.
Το χειροποίητο κουσκούς και η συλλογική μνήμη
Η δραστήρια πρόεδρος του συλλόγου Αθανασία Θεοδωρίδου τονίζει ότι το χειροποίητο κουσκούς που φτιάχνεται στο Καλαμπάκι αποτελεί αγαπημένο έδεσμα των Καλαμπακιωτών, είτε μένουν στο χωριό είτε αλλού. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερες νέες γυναίκες και άνδρες ενδιαφέρονται να μάθουν την τέχνη της παρασκευής του.
Το κουσκούς παρασκευάζεται με την ίδια διαδικασία και τον ίδιο βασικό εξοπλισμό από τις νοικοκυρές του Καλαμπακίου, που ετοιμάζουν το παραδοσιακό ζυμαρικό για τον χειμώνα. Οι παραλλαγές αφορούν κυρίως τη σύνθεση του μίγματος και τη σύνθεση των συμμετεχόντων, που εστιάζει περισσότερο στις σχέσεις των γυναικών που συναντιούνται για να κάνουν κουσκούς.
Στο φετινό εργαστήριο, η προσέλευση των γυναικών από πολλές περιοχές της ανατολικής Μακεδονίας ήταν μεγάλη. Αυτές οι γυναίκες όχι μόνο έμαθαν τα μυστικά αλλά και βοήθησαν στην παρασκευή του κουσκούς, τιμώντας την αξία της συλλογικότητας και της μετάδοσης. Γιατί το κουσκούς του Καλαμπακίου δεν φτιάχνεται μόνο με υλικά, αλλά και με μνήμη, χρόνο και αγάπη.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
