Η παιδική της ηλικία της Frida Kahlo (Φρίντα Κάλο) και οι οικογενειακές της ρίζες, το «Μπλε Σπίτι» που έγινε καταφύγιο και εργαστήριό της, το σώμα της που σημαδεύτηκε από ένα τροχαίο ατύχημα και ταυτόχρονα έγινε πηγή τέχνης, οι σχέσεις και οι αγώνες που διαμόρφωσαν τη ζωή της, αποτελούν φάσεις που αποκαλύπτουν την προσωπικότητά της και τις πιο ιδιωτικές της στιγμές. Αυτές ακριβώς οι πτυχές ζωντανεύουν στην έκθεση «Frida Kahlo – Her Photos», που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, στην Προβλήτα 1 του Λιμανιού.
Η έκθεση περιλαμβάνει 241 φωτογραφίες από το αρχείο που επί πέντε δεκαετίες έμενε κλειδωμένο στο Casa Azul, το θρυλικό «Μπλε Σπίτι» της Πόλης του Μεξικού. «Οι φωτογραφίες που βλέπουμε σε αυτήν την έκθεση για πάρα πολλά χρόνια ήταν φυλαγμένες μέσα στα μπάνια του σπιτιού, γιατί ο ίδιος ο Ντιέγκο Ριβέρα και η Φρίντα Κάλο είχαν ζητήσει να μείνει αυτό το υλικό μακριά από τα μάτια του κοινού. Πρόκειται για ένα αρχείο με περισσότερες από 6.000 φωτογραφίες, σχέδια, γράμματα, ρούχα και προσωπικά αντικείμενα, που αποκαλύφθηκε μόλις το 2003», τόνισε στην πρώτη ξενάγηση που έγινε στους δημοσιογράφους, η διευθύντρια του Μουσείου Frida Kahlo Perla Labarthe Álvarez (Πέρλα Λαμπάρτε Άλβαρεζ), που ήρθε από το Μεξικό στη Θεσσαλονίκη.
Από το τεράστιο αυτό υλικό, ο επιμελητής Pablo Ortiz Monasterio επέλεξε ένα σύνολο φωτογραφιών που οργανώνονται σε θεματικές ενότητες. Οι ενότητες αυτές δεν αποτελούν απλώς χρονολογικούς σταθμούς, αλλά εσωτερικά τοπία της ζωής και της τέχνης της Φρίντα.
Οι οικογενειακές ρίζες και ο πατέρας- φωτογράφος
Στην πρώτη ενότητα, οι επισκέπτες γνωρίζουν τη Φρίντα μέσα από τις οικογενειακές της φωτογραφίες. «Εδώ μπορούμε να δούμε τον πατέρα της, τον Γκιγιέρμο Κάλο, που είχε καταγωγή από τη Γερμανία και έκανε σπουδαία καριέρα ως φωτογράφος στο Μεξικό», επισήμανε η διευθύντρια. «Ο Γκιγιέρμο πειραματιζόταν με την αυτοπροσωπογραφία στη φωτογραφία, κάτι που αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την κόρη του, η οποία με τη σειρά της δημιούργησε δεκάδες αυτοπροσωπογραφίες στη ζωγραφική», συμπλήρωσε.
Η μητέρα της Ματίλντε Καλδερόν και άλλα μέλη της οικογένειάς της συμπληρώνουν αυτήν την ενότητα, ενώ η Φρίντα ήταν ιδιαίτερα περήφανη για την υβριδική της καταγωγή, για το γεγονός δηλαδή ότι είχε ρίζες και από το Μεξικό και από την Γερμανία.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λεζάντες που συνόδευαν τις φωτογραφίες του πατέρα της. Όπως εξήγησε η κ. Άλβαρεζ, αυτή η τεχνική των μικρών σχολίων κάτω από τις εικόνες αποτέλεσε, ίσως, πρότυπο για την ίδια τη Φρίντα, η οποία συνήθιζε να γράφει κείμενα επάνω στους πίνακές της. «Πιστεύαμε ότι ήταν αποκλειστικά επηρεασμένη από τα παραδοσιακά μεξικανικά τάματα· όμως φαίνεται ότι και ο πατέρας της είχε δείξει το δρόμο», παρατήρησε.
Το Μπλε Σπίτι: χώρος ζωής και δημιουργίας
Η δεύτερη ενότητα μεταφέρει το κοινό στο Casa Azul, το σπίτι που έγινε σύμβολο της ζωής και του έργου της Φρίντα. «Η ίδια το μετέτρεψε σε έναν χώρο δημιουργίας και συνύπαρξης με τους φίλους και τον Ντιέγκο Ριβέρα, τον μεγάλο Μεξικανό καλλιτέχνη με τον οποίο παντρεύτηκε όταν ήταν μόλις 22 χρονών. Στο Μπλε Σπίτι φωτογραφήθηκε πάρα πολλές φορές από τον πατέρα, συγγενείς και φίλους της, μία εκ των οποίων και η πρώτη γυναίκα φωτογράφος του Μεξικού, η Λόλα Άλβαρεζ Μπράβο, η οποία μάλιστα έκανε μόνη της την πρώτη έκθεση για την Φρίντα στο Μεξικό. «Η Φρίντα εξοικειώθηκε πάρα πολύ νωρίς με τον φακό και ένιωθε άνετα, απέπνεε αυτοπεποίθηση κι αυτό την βοήθησε να αποτελέσει η ίδια ένα πάρα πολύ ελκυστικό υλικό για τους φωτογράφους της», ανέλυσε η διευθύντρια του Μουσείου Frida Kahlo.
Στην έκθεση ξεχωρίζει μία έγχρωμη φωτογραφία -από τις ελάχιστες έγχρωμες του συγκεκριμένου αρχείου, όπου ποζάρει με ένα από τα πιο αγαπημένα της έργα και ταυτόχρονα με τα κατοικίδια της. «Τα κατοικίδια έπαιζαν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο για την ίδια. Ο πληθυσμός τους ήταν σχεδόν ίδιος με τους ανθρώπους που επισκεπτόταν το σπίτι», υπογράμμισε η κ. Άλβαρεζ. Μία άλλη ξεχωριστή φωτογραφία, η οποία υπάρχει και μεγεθυμένη, είναι αυτή που τραβήχτηκε από τον ανιψιό της Αντόνιο Κάλο, όπου η στάση του σώματός της και η ένδυσή της είναι εντελώς διαφορετική από αυτή που την έχουμε συνηθίσει, γεγονός που αποκαλύπτει μία άλλη όψη της καθημερινότητάς της.
Το «διαλυμένο κορμί» και η τέχνη μέσα από τον πόνο
Η πιο δραματική ενότητα είναι αφιερωμένη στο τρομερό ατύχημα που σημάδεψε τη ζωή της Φρίντα στα 18 της χρόνια, όταν το λεωφορείο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με τραμ. Φωτογραφίες από το πρώτο χρονικό διάστημα της ανάρρωσής της μετά από αυτό το ατύχημα, αν και για τους περισσότερους ενδεχομένως να ήταν μία δυσάρεστη εμπειρία, η Φρίντα την προσέγγισε αλλιώς. «Μία διαδικασία επίπονη, χρονοβόρα, δύσκολη, η οποία όμως απέδειξε πόσο ανθεκτική και δυνατή είναι η ίδια. Έβλεπε τα πάντα σαν μία ευκαιρία για τέχνη και μάλιστα χρησιμοποίησε μία από αυτές τις φωτογραφίες ως αφορμή για να φτιάξει τον πίνακά της με τίτλο “ Δέντρο της ελπίδας κρατήσου γερά”», επισήμανε η κ. Άλβαρεζ.
Οι έρωτες, οι φίλοι και οι πολιτικοί αγώνες
Η έκθεση φωτίζει επίσης την προσωπική ζωή της Φρίντα: τον γάμο της με τον Ντιέγκο Ριβέρα, τις σχέσεις με καλλιτέχνες, φωτογράφους και ηθοποιούς, τα πάθη και τις φιλίες της. «Εδώ βλέπουμε μια φωτογραφία του Ντιέγκο με αποτύπωμα από τα χείλη της Φρίντα, καθώς και πορτρέτα φίλων όπως η Τίνα Μοτότι ή η Δολόρες ντελ Ρίο. Πρόσωπα που γέμισαν τη ζωή της με αγάπη και σημάδεψαν την καλλιτεχνική ιστορία του Μεξικού», ανέφερε.
Ιδιαίτερο βάρος δίνεται και στην πολιτική της δράση. Μέσα από φωτογραφίες η Φρίντα και ο Ριβέρα εμπνέονται για τα έργα τους, αντλώντας εικόνες από τους αγώνες, τις επαναστάσεις αλλά και τη βιομηχανική Αμερική.
Η φωτογραφία ως τέχνη και ως εργαλείο
Η τελευταία ενότητα είναι ένας φόρος τιμής στην ίδια τη φωτογραφία. Παρουσιάζονται έργα μεγάλων φωτογράφων της εποχής, αλλά και σπάνια δείγματα της δικής της πειραματικής φωτογραφικής δουλειάς. «Η Φρίντα μπορεί να μην ασχολήθηκε συστηματικά με τη φωτογραφία, αλλά τη χρησιμοποίησε ως εργαλείο έκφρασης και πειραματισμού. Ακόμη και ένα αποτύπωμα από τα χείλη της επάνω σε μια φωτογραφία γινόταν τέχνη», σχολίασε η κ. Άλβαρεθ.
Σε μια άλλη φωτογραφία, η ίδια επιχειρεί να αποτυπώσει την εμπειρία της μετά το ατύχημα, χρησιμοποιώντας παραδοσιακά παιχνίδια του Μεξικού για να δημιουργήσει μια σύνθεση που θυμίζει έντονα το στυλ της Τίνα Μοντότι.
Η ξενάγηση ολοκληρώθηκε με μια φωτογραφία του Γκιγιέρμο Κάλο, όπου αποτυπώνεται ο Ριβέρα την ημέρα που γνώρισε τη Φρίντα. Μια εικόνα-σύμβολο για την αρχή μιας σχέσης που σημάδεψε την καλλιτεχνική ιστορία του 20ού αιώνα. Η έκθεση θα λειτουργήσει από τις 3 Οκτωβρίου έως τις 4 Ιανουαρίου 2026 στο ριζικά ανακαινισμένο και ανανεωμένο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, που ειδικά αύριο, πρώτη μέρα λειτουργίας της έκθεσης, θα είναι ανοιχτό για το κοινό 10:00-14:00, με ελεύθερη είσοδο. Η έκθεση πλαισιώνεται από ξεναγήσεις για το κοινό, εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες, εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, τα οποία ανακοινώνονται στην ιστοσελίδα www.momus.gr .
*Αναζητήστε φωτογραφικό υλικό στο αρχείο του ΑΠΕ-ΜΠΕ
[ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΝΙΚΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ]
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
