Πουλώντας 66 έργα του, κατάφερε να πραγματοποιήσει το όνειρό του: να αγοράσει το πολυπόθητο εισιτήριο για να ταξιδέψει στην Ελλάδα. Η άφιξή του στη χώρα μας ήταν καθοριστική τόσο ως έμπνευση για τα έργα του, όσο και για την καλλιτεχνική του σταδιοδρομία. Ο Αλέξις Γκρίτσενκο, ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας του 20ού αιώνα, «επιστρέφει» μετά από έναν αιώνα στην Ελλάδα, μέσω της έκθεσης «Αλέξις Γκρίτσενκο (1883-1977). Η Ελληνική Περιπέτεια. Ένας Ουκρανός Πρωτοπόρος στην Ελλάδα», που ανοίγει αύριο τις πύλες της στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη (Μονή Λαζαριστών, Θεσσαλονίκη).
Με την είσοδο του επισκέπτη στον πρώτο όροφο του Μουσείου, συναντά έναν χώρο τεκμηρίωσης, ενώ η έκθεση ξεκινά χρονολογικά από το 1919, όταν ο Γκρίτσενκο εγκατέλειψε τη Σοβιετική Ρωσία και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. «Ο Γκρίτσενκο, ήδη από τα χρόνια της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, είχε εκδηλώσει μεγάλο ενδιαφέρον για τη βυζαντινή ιστορία και τέχνη.» Στην Κωνσταντινούπολη άρχισε να επισκέπτεται βυζαντινές εκκλησίες και να μελετά τα χρώματα στις εικόνες. Τα έργα της περιόδου αποδίδουν τζαμιά, παζάρια και σκηνές της πόλης, ενώ εκτίθενται σε καβαλέτα ώστε να αποπνέουν την αίσθηση ότι μόλις ολοκληρώθηκαν.
Η γνωριμία του με τον Αμερικανό αρχαιολόγο Thomas Whitmore, που εκείνη την εποχή εργαζόταν στην αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας, αποδείχθηκε καθοριστική. Ο Whitmore αγόρασε 66 ακουαρέλες, επιτρέποντας στον Γκρίτσενκο να συγκεντρώσει τα χρήματα που χρειάζονταν για να ξεκινήσει το πολυπόθητο ταξίδι του στην Ελλάδα, εν μέσω της Μικρασιατικής Εκστρατείας και των τεταμένων σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας.
Στην έκθεση παρουσιάζονται αποσπάσματα από το ημερολόγιό του, όπου καταγράφει τον ενθουσιασμό του για το ταξίδι που ξεκίνησε την 1η Απριλίου 1921 και ολοκληρώθηκε την επόμενη μέρα με τελικό προορισμό τον Πειραιά. Σημαντική είναι και η συστατική επιστολή του καθηγητή Αδαμάντιου Αδαμαντίου, τότε διευθυντή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, η οποία λειτούργησε ως πραγματικό «διαβατήριο» για τις πρώτες του εκθέσεις στη Γαλλία.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με ένα έργο του Γκρίτσενκο με θέμα το Παρίσι, το οποίο πιθανότατα κοσμούσε το εργαστήριό του.
Ο Michel Lièvre-Markovitch, συλλέκτης και συν-επιμελητής της έκθεσης, παρουσίασε τη μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή έργων του καλλιτέχνη, τονίζοντας τη δυσκολία του εγχειρήματος συγκέντρωσης των έργων λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών. Όπως σημειώνει το MOMus, η έκθεση στοχεύει να δώσει στον Αλέξις Γκρίτσενκο τη θέση που του αναλογεί μέσα στην ελληνική ιστορία της τέχνης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
