Η ευλογιά των αιγοπροβάτων, η οποία έχει πλήξει εκατοντάδες ποιμνιοστάσια στην Ελλάδα τους τελευταίους μήνες, απειλεί και τις αυτόχθονες ελληνικές φυλές των προβάτων. Αυτές οι φυλές, με την προσαρμοστικότητα και την ανθεκτικότητά τους, έχουν επιβιώσει επί αιώνες, συνιστώντας ένα πολύτιμο κομμάτι του εθνικού κτηνοτροφικού μας πλούτου. Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Αμάλθεια, η οποία στοχεύει στη διάσωση και διατήρηση των ελληνικών αυτοχθόνων φυλών, επισημαίνει τον σοβαρό κίνδυνο που ελλοχεύει από την υποχρεωτική σφαγή κοπαδιών, καθώς μπορεί να περιλαμβάνονται και πρόβατα αυτόχθονων φυλών. Είναι απαραίτητη η εφαρμογή διαφορετικών χειρισμών και υγειονομικών μέτρων, όπως ο διαχωρισμός και η απομόνωση των αυτοχθόνων ζώων. Σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ζωικών Γενετικών Πόρων Νέας Μεσημβρίας Θεσσαλονίκης, στην Κεντρική Μακεδονία έχει εφαρμοστεί το μέτρο της υποχρεωτικής σφαγής σε κοπάδι της αυτόχθονης φυλής Σερρών που είχε προσβληθεί από ευλογιά. Αναμένονται επίσης αποφάσεις υποχρεωτικής σφαγής κοπαδιών των σπάνιων φυλών Ρουμλουκίου και Καραγκούνικου. Ανάλογες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί και στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, όπου έχουν θανατωθεί πολλά ζώα των σπάνιων αυτοχθόνων φυλών Γλώσσης Σκοπέλου και Πηλίου. Η ευλογιά των προβάτων συνιστά πραγματική απειλή για την παραδοσιακή ελληνική προβατοτροφία, με πολλές αυτόχθονες φυλές ήδη απειλούμενες με εξαφάνιση. Ο Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, δρ κτηνίατρος-επιδημιολόγος και γενικός γραμματέας της Αμάλθειας, υπογραμμίζει ότι τα υγειονομικά μέτρα για την εκρίζωση της νόσου, κυρίως η υποχρεωτική σφαγή όλων των μολυσμένων ζώων, μπορεί να είναι καταστροφικά για τις αυτοχθόνες φυλές με μικρό πληθυσμό.
Πρόβατα των αυτοχθόνων φυλών θα μπορούσαν να επιβιώσουν από την ευλογιά
Η ευλογιά των αιγοπροβάτων συνιστά λαίλαπα για τις αυτοχθόνες φυλές, που ίσως οδηγήσει στην εξολόθρευσή τους. Επιστήμονες της Αμάλθειας υποστηρίζουν ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι πρόβατα των αυτοχθόνων φυλών θα μπορούσαν να επιβιώσουν από την ασθένεια και ότι η υποχρεωτική σφαγή τους δεν είναι σκόπιμη.
Επιπλέον, ο Παπαϊωάννου αναφέρει ότι η ευλογιά προσβάλλει αποκλειστικά τα αιγοπρόβατα και δεν έχει ανιχνευθεί σε άγρια οπληφόρα ζώα. Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως μέσω αναπνευστικών εκκρίσεων και μπορεί να προσβάλλει τα ζώα μέσω πληγών στο δέρμα τους.
Οι συνέπειες για τον άνθρωπο είναι κυρίως οικονομικές, με περιορισμούς στο εμπόριο ζώων και μείωση του ζωικού κεφαλαίου. Ο Παπαϊωάννου επισημαίνει ότι ο συνωστισμός των ζώων σε κοινές βοσκότοπους ευνοεί τη μετάδοση της νόσου, ενώ ο ιός μπορεί να μεταφερθεί μέσω ρουχισμού και οχημάτων ανθρώπων που έρχονται σε επαφή με τα ασθενή ζώα.
Βαρύτερα τα συμπτώματα στα πρόβατα από ότι στις αίγες
Τα κλινικά συμπτώματα της ευλογιάς είναι βαρύτερα στα πρόβατα σε σχέση με τις αίγες, καθώς και στα νεαρά ζώα σε σχέση με τα ενήλικα. Αν και υπάρχουν δύο εμβόλια στην αγορά, η χρήση τους δεν έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς δεν είναι νεκροί ιοί αλλά ζωντανοί ιοί ελαττωμένης λοιμογόνου ικανότητας. Επίσης, ο Παπαϊωάννου τονίζει ότι δεν υπάρχει αξιόπιστη μέθοδος διάκρισης μεταξύ του λοιμογόνου ιού και του ιού των εμβολίων, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η διαφοροποίηση των εμβολιασμένων από τα ασθενή ζώα.
Αυτά τα εμβόλια χρησιμοποιούνται σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, όπου η νόσος είναι ενδημική. Η απόφαση για τον εμβολιασμό των προβάτων δεν είναι απλή, καθώς απαιτεί καθολική εφαρμογή και η κατάσταση περιπλέκεται ακόμα περισσότερο από τις απαγορεύσεις εισαγωγής προϊόντων κρέατος από χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα εμβολιασμού.
Η Θεσσαλία, που παράγει το 15% του αιγοπρόβειου κρέατος, έχει πληγεί σοβαρά από την ευλογιά και οι αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες έχουν εστιάσει την προσοχή τους εκεί.
Ο ευρωπαϊκός κανονισμός 2020/687 προστατεύει τις σπάνιες φυλές
Η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να παρεκκλίνουν από ορισμένα υγειονομικά μέτρα, όπως η ευλογιά των προβάτων, προστατεύοντας έτσι τις σπάνιες φυλές από υποχρεωτική σφαγή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προτείνονται εναλλακτικά υγειονομικά μέτρα, όπως η απομόνωση και η κλινική επιτήρηση των σπάνιων φυλών. Ωστόσο, η εφαρμογή αυτών των παρεκκλίσεων απαιτεί επαρκή στελέχωση των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών και ενίσχυση των εργαστηρίων με εξειδικευμένο προσωπικό.
Η αναγνώριση των αυτόχθονων φυλών είναι κρίσιμη, καθώς τα αυτόχθονα ζώα παρέχουν έναντι δυσμενών συνθηκών ανθεκτικότητα και μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά. Παρά τις προσπάθειες, πολλά αυτόχθονες φυλές δεν έχουν αναγνωριστεί επίσημα, και η προστασία τους είναι επιτακτική.
Έχουμε δρόμο ακόμα για την αναγνώριση όλων των σπάνιων φυλών του προβάτου
Η διαδικασία αναγνώρισης των αυτόχθονων φυλών προβάτων δεν έχει ολοκληρωθεί. Πολλές βρίσκονται σε νησιά, όπως το πρόβατο Σητείας, ενώ στην ηπειρωτική χώρα, το βλάχικο πρόβατο αναμένει ακόμα γονεϊκή ταυτοποίηση. Αυτές οι φυλές είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο της ευλογιάς και, αν συμβούν κρούσματα, μπορεί να θεωρηθούν απλώς πρόβατα και να υποβληθούν σε σφαγή. Η ανησυχία είναι ότι πολύτιμοι γενετικοί πόροι θα χαθούν πριν γίνει η αναγνώρισή τους.
Η κατάσταση είναι επείγουσα, καθώς οι μη αναγνωρισμένες φυλές δεν προστατεύονται νομικά, θέτοντας σε κίνδυνο την επιβίωσή τους.
Τις φωτογραφίες παραχώρησε η Αμάλθεια.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
