Η γνώση αλλά κυρίως η εμπειρία αποτελούν πολύτιμους συμβούλους για την προστασία των καλλιεργούμενων φυτών και δέντρων από τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως ο χιονιάς και ο παγετός που επικρατεί αυτή την περίοδο σε πολλές περιοχές.
Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης, εμπνευστής και ιδρυτής της Γης του Πελίτι στο Μεσοχώρι Δράμας, της μοναδικής μέχρι σήμερα οργανωμένης προσπάθειας στην Ελλάδα για τη φύλαξη και διάδοση παραδοσιακών σπόρων και ποικιλιών που τείνουν να εκλείψουν, μιλάει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τις εύκολες και ανέξοδες δυνατότητες που έχουν τόσο οι καλλιεργητές όσο και αυτοί που αγαπούν την κηπουρική να προστατεύσουν τα φυτά και τα δέντρα τους από τον χιονιά και τις χαμηλές θερμοκρασίες.
«Το 2001 έζησα τον πιο κρύο χειμώνα ως σήμερα», θυμάται ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης και συνεχίζει την αφήγησή του: «Εκείνη τη χρονιά ζούσα στο χωριό μου, στη Βαμβακούσα Σερρών και στο Σουμάκ στα Πομακοχώρια της Π.Ε. Ροδόπης. Η θερμοκρασία είχε κατέβει στους -17 βαθμούς Κελσίου και πολύ χιόνι έπεσε παντού. Στον κήπο μου, στη Βαμβακούσα, είχα κόκκινα λάχανα. Τα λάχανα αυτά δεν έπαθαν καμία ζημιά από τον παγετό και δεν πήρα κανένα μέτρο προστασίας. Επίσης, ένας φίλος είχε ελιές, ποικιλία Πετροελιά, σε ένα χωριό στις Σέρρες. Ενώ όλοι οι καλλιεργητές είχαν πάθει μεγάλη ζημιά, αυτός έπαθε ελάχιστες ή καθόλου ζημιές στα ελαιόδεντρά του. Στο Σουμάκ, η περιοχή είχε σκεπαστεί με τρία μέτρα χιόνι. Τα οπωροφόρα δέντρα όμως δεν έπαθαν ζημιά όπως σε άλλες περιοχές. Οι ποικιλίες των δέντρων ήταν παλιές παραδοσιακές ποικιλίες».
Σύμφωνα με τον κ. Σαϊνατούδη, το πρώτο και πολύ βασικό για την προστασία των καλλιεργειών σε περιοχές που επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίας και παγετός είναι η επιλογή ποικιλιών που αντέχουν σε αυτές τις καιρικές συνθήκες. Επισημαίνει, ωστόσο, πως υπάρχουν πάντα μικρά «μυστικά», μέθοδοι απλοί, χωρίς μεγάλο κόστος, για να προστατευθούν τα δέντρα και τα φυτά. Μέθοδοι όπως: να σκεπάσουμε τα δέντρα με ειδικά υφάσματα που υπάρχουν, να καλύψουμε τους κορμούς των δέντρων με λινάτσες, να κάψουμε άχυρα για να δημιουργήσουμε ένα προστατευτικό σύννεφο πάνω από τα δέντρα και να καλύψουμε τους κορμούς των δέντρων με άχυρα ή χώμα.
Χάρη στην ετήσια Γιορτή Σπόρων, που διοργανώνεται τα τελευταία 20 χρόνια στη Γη του Πελίτι, αλλά και στην Ολυμπιακή Γιορτή Σπόρων, που διοργανώνεται τα τελευταία πέντε χρόνια με τη συμμετοχή δεκάδων προσκεκλημένων από την Ελλάδα και το εξωτερικό που ασχολούνται με την καλλιέργεια αλλά και εκατοντάδων επισκεπτών, δίνεται η δυνατότητα ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών πάνω σε θέματα που σχετίζονται και με την προστασία των καλλιεργειών.
Πώς στις Άλπεις καλλιεργούνται οπωροφόρα δέντρα
Το 2007 επισκέφθηκε τη Γιορτή Σπόρων του Πελίτι ο Ζεπ Χόλζερ από την Αυστρία, ο οποίος σχεδιάζει κτήματα με βάση τις αρχές της μόνιμης καλλιέργειας. «Ο Ζεπ», υπογραμμίζει ο κ. Σαϊνατούδης, «μας είπε για το πώς στις Άλπεις καλλιεργεί λεμόνια και σταφύλια. Μια από τις τεχνικές που χρησιμοποιεί είναι οι λίμνες που έκανε στο κτήμα του έτσι ώστε το νερό να λειτουργεί ως θερμοσυσσωρευτής και ρυθμιστής της θερμοκρασίας στο κτήμα του. Το δεύτερο σημαντικό που είπε είναι ότι στα δέντρα του στην ανατολική πλευρά βάζει πέτρες έτσι ώστε να τα προστατεύσει από τον παγετό. Οι πέτρες συγκεντρώνουν την ηλιακή θερμοκρασία και την αποδίδουν σιγά σιγά τις ώρες που δεν έχει ηλιοφάνεια».
Στην Ελλάδα, μια δραστήρια γυναικεία μοναστική κοινότητα -του Τιμίου Προδρόμου στην Ανατολή Κισσάβου, που είναι στα χίλια μέτρα υψόμετρο- διατηρεί θερμοκήπιο στο οποίο δεν υπάρχει θέρμανση κι εκεί τοποθετούνται ανοιχτά βαρέλια με νερό μπροστά από τα παρτέρια για να λειτουργήσουν ως θερμοσυσσωρευτές. Τις μέρες που οι μοναχές βλέπουν ότι θα πέσει η θερμοκρασία κάτω από το μηδέν ανάβουν μεγάλα κεριά έτσι ώστε να διατηρήσουν τη θερμοκρασία. Επίσης, χρησιμοποιούν αντιπαγετική κουρτίνα πάνω από τα λαχανικά.
Ο Παναγιώτης Σαϊνατούδης υπογραμμίζειότι και στην οικιακή καλλιέργεια των φυτών υπάρχουν ανέξοδοι μέθοδοι που μπορούν να προστατεύσουν από τον παγετό:
– Στα φυτά, μπορούμε να προσθέσουμε κοπριά έτσι ώστε να μην παγώσουν και να συνεχίσουν να παίρνουν τα θρεπτικά συστατικά από την κοπριά που χρειάζονται.
– Περιορίζουμε τα αζωτούχα λιπάσματα γιατί βοηθούν στην ανάπτυξη νεαρών βλαστών που είναι ευπαθή στον παγετό.
– Τις γλάστρες τις μεταφέρουμε στη νότια πλευρά του μπαλκονιού και σε προστατευμένο μέρος. Μπορούμε επίσης να τις βάλουμε μέσα σε μεγαλύτερες και το κενό να το γεμίσουμε με χαρτιά για να λειτουργεί ως θερμομονωτικό.
– Όταν τα φυτά είναι καλυμμένα με το χιόνι να μην ανησυχούμε γιατί τα προστατεύει από το να πέσει η θερμοκρασία κάτω από το μηδέν. Αν το χιόνι είναι πολύ και κινδυνεύουν να σπάσουν τα κλαδιά από τα δέντρα μας το τινάζουμε.
– Τις μέρες με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ή χιόνι αποφεύγουμε να κάνουμε φυτεύσεις ή μεταφυτεύσεις γιατί τα φυτά μας είναι πολύ ευαίσθητα.
– Η παγωνιά δεν έχει μόνο αρνητικές επιπτώσεις αλλά βοηθάει και στο να μειωθούν πολλά παράσιτα του εδάφους. Με το πάγωμα του νερού σπάνε οι σβόλοι στα αργιλώδη εδάφη και τα βοηθάει με αυτό τον τρόπο να γίνουν πιο γόνιμα.
του ανταποκριτή μας Β. Λωλίδη
