Τρία ιδρύματα διαφύλαξης της ιστορικής μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού, στα οποία διασώζονται αρχειακό υλικό, μουσειακά κειμήλια και σπάνιες συλλογές, που μπορούν να αποτελέσουν βάσεις μελέτης, εργασίας για σπουδαστές και πεδίο επιστημονικού προβληματισμού, το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, η Εστία Νέας Σμύρνης και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών παρουσιάστηκαν σε ημερίδα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στην οποία αναδείχθηκαν οι στόχοι και οι προοπτικές της Επώνυμης Έδρας Διδασκαλίας και Έρευνας στις Μικρασιατικές Σπουδές.
Το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού (ΙΑΠΕ) του δήμου Καλαμαριάς αποτελεί τμήμα της Αντιδημαρχίας Ανάδειξης της Προσφυγικής Ταυτότητας της Καλαμαριάς, συνιστά έναν από τους σημαντικότερους φορείς διατήρησης της μνήμης και της ιστορικής τεκμηρίωσης του προσφυγικού Ελληνισμού και η αποστολή του υπερβαίνει την αποκλειστική συγκέντρωση προφορικών μαρτυριών και εκτείνεται σε συστηματική συλλογή, αρχειοθέτηση και μελέτη ποικίλων τεκμηρίων, όπως αρχειακού υλικού, φωτογραφικών συλλογών, εγγράφων, αντικειμένων και άλλων φορέων μνήμης, υπηγραμμίζει η ιστορικός του ΙΑΠΕ, Μαρία Καζαντζίδου. Αποτελεί τον μοναδικό δημόσιο φορέα στη Βόρεια Ελλάδα που έχει καταγράψει τα βιώματα των προσφύγων της πρώτης γενιάς, τόνισε η κ. Καζαντζίδου σημειώνοντας ότι οι προφορικές μαρτυρίες αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους θησαυρούς της σύγχρονης ιστορικής έρευνας.
Η νέα Έδρα μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη μελέτη του Μικρασιατικού Ελληνισμού και της προσφυγικής εμπειρίας, της μνήμης των κοινοτήτων της διασποράς και της ταυτότητας, είπε και πρόσθεσε ότι μπορούν να αναπτυχθούν κοινά ερευνητικά προγράμματα με το ΙΑΠΕ με έμφαση στη μνήμη, την ταυτότητα και τη συγκρότηση κοινοτήτων.
Η Εστία Νέας Σμύρνης διαθέτει μία μεγάλη και συνεχώς αναπτυσσόμενη ιστορική βιβλιοθήκη, μια πλούσια συλλογή όπως την κληροδότησαν οι πρώτες γενιές Μικρασιατών προσφύγων, επιγόνων Μικρασιατών οικογενειών, με τα ακούσματά τους, τις εμπειρίες τους, τις προσωπικές τους μαρτυρίες και έρευνες γεμάτες λαχτάρα και πόνο για τις αλησμόνητες πατρίδες. Στην ιστορική κληρονομιά με μαρτυρίες της Εστίας Νέας Σμύρνης περιλαμβάνεται το χειρόγραφο αρχείο του Συλλόγου Μικρασιατών «Η Ανατολή» με επιστολές, υπηρεσιακές εκθέσεις, αντίγραφα μελετών, άρθρων και διαλέξεων, το οποίο περιήλθε στην κυριότητα της Βιβλιοθήκης το 1950. Το 2012 η Εστία Νέας Σμύρνης εξέδωσε το ευρετήριο του αρχείου.
Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών είναι ο θεματοφύλακας της μνήμης του Μικρασιατικού Ελληνισμού και ο θεμελιωτής της έρευνας σε αυτό το πεδίο, τόνισε ο υποδιευθυντής του, Σταύρος Ανεστίδης. Το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών που δημιουργήθηκε από τον ελληνιστή Οκτάβ Μερλιέ και τη σύζυγό του, μουσικολόγο – εθνογράφο Μέλπω Μερλιέ ασχολείται από το 1930 με την έρευνα της ιστορίας και του πολιτισμού του Μικρασιατικού ελληνισμού.
Η Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών θα προσφέρει οργανωμένη και υψηλού επιπέδου διδασκαλία σε φοιτητές αναδεικνύοντας τα ιστορικά πολιτισμικά και καλλιτεχνικά στοιχεία του μικρασιατικού ελληνισμού. Παράλληλα θα ενισχύσει την ιστορική έρευνα με έμφαση στην αξιοποίηση αρχείων, πηγών και τεκμηρίων προσφέροντας στους νέους επιστήμονες τα εργαλεία για πιο βαθιά και τεκμηριωμένη κατανόηση.
Κάθε προσπάθεια διάσωσης, μελέτης και προβολής της μικρασιατικής κληρονομιάς δεν αποτελεί απλώς μια επιστημονική ιστορική πράξη, αλλά και πράξη μνήμης, ευθύνης και συνέχειας, είπε τονίζοντας ότι η Νέα Έδρα Μικρασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας έρχεται να ενισχύσει αυτόν τον πολύτιμο αγώνα.
Στόχοι της Επώνυμης Έδρας Μικρασιατικών Σπουδών, η ίδρυση της οποίας ανακοινώθηκε πριν από έναν χρόνο και διανύει τον τρίτο μήνα λειτουργίας της είναι η διδασκαλία πάνω στα σημαντικά ζητήματα της ιστορίας του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
Η έδρα δημιουργήθηκε με χρηματοδότηση των δωρητριών εταιριών-μελών του ΣΕΒΕ, Alumil, Optima Bank, Διαμαντής Μασούτης ΑΕ, Μπίκας ΑΕ και ΔΙΟΠΑΣ ΑΕ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
