Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στη θέση του επικεφαλής του Eurogroup αποτελεί αναμφίβολα μια θεσμικά σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα.
Πρόκειται για έναν ρόλο υψηλής πολιτικής ευθύνης, σε έναν από τους πιο καθοριστικούς θεσμούς της Ευρωζώνης, όπου δεν απονέμονται βραβεία αριστείας, αλλά διαμορφώνονται οι βασικές κατευθύνσεις της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής.
Κι ακριβώς γι’ αυτό, η δημόσια συζήτηση που ακολούθησε, και ειδικά η δήλωση του πρωθυπουργού ότι «οι αγωνίες και η επιμονή ενός ολόκληρου λαού δικαιώθηκαν», δεν αντέχει σοβαρή πολιτική ανάγνωση.
Διότι ο Πρόεδρος του Eurogroup δεν είναι ο «καλύτερος» υπουργός Οικονομικών. Δεν πρόκειται για τη Eurovision των υπουργών Οικονομικών. Είναι ο άνθρωπος που καλείται να διαχειριστεί ισορροπίες και να υλοποιήσει τις κεντρικές οικονομικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμη κι όταν αυτές συγκρούονται με κοινωνικές ανάγκες σε εθνικό επίπεδο.
Ο πρωθυπουργός, σχολιάζοντας την εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στη θέση του επικεφαλής του Eurogroup, δήλωσε:
«Οι αγωνίες και η επιμονή ενός ολόκληρου λαού δικαιώθηκαν. Το άλλοτε “μαύρο πρόβατο” της Ευρώπης ανέρχεται στην κορυφή του Συμβουλίου Οικονομικών των πιο ανεπτυγμένων χωρών της ηπείρου, και όλα αυτά χάρη στις θυσίες των συμπολιτών μας.»
Η προσπάθεια της κυβέρνησης να παρουσιάσει την εκλογή ως εθνική και κοινωνική δικαίωση παραβλέπει το αυτονόητο: ο ελληνικός λαός δεν αισθάνεται δικαιωμένος.
Δεν υπάρχει καμία δικαίωση όταν ο μισθός εξαφανίζεται πριν τελειώσει ο μήνας, όταν η στέγη γίνεται προνόμιο για λίγους, όταν το κοινωνικό κράτος καταρρέει και όταν τα λεφτά του δημοσίου κάνουν φτερά —από επιδοτήσεις μέχρι ΟΠΕΚΕΠΕ— χωρίς κανείς να λογοδοτεί.
Οι πολίτες δεν ζουν με ευρωπαϊκές θέσεις ισχύος. Ζουν με την καθημερινή ανασφάλεια.
Οι «θυσίες» δεν ήταν συλλογικό σχέδιο
Η αναφορά στις «θυσίες των συμπολιτών μας» προϋποθέτει ότι υπήρξε ένα συλλογικό κοινωνικό συμβόλαιο: υπομονή τώρα, όφελος μετά. Στην πράξη, όμως, οι θυσίες υπήρξαν μονόπλευρες.
Κανείς δεν επέλεξε τη διαρκή ακρίβεια.
Κανείς δεν συναίνεσε στη φτωχοποίηση.
Κανείς δεν συμφώνησε να μετατραπεί η κοινωνική αντοχή σε πολιτικό καύσιμο.
Και σίγουρα κανείς δεν βλέπει σήμερα τα οφέλη αυτών των επιλογών.
Το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο και οι πραγματικές του προτεραιότητες
Η συζήτηση γίνεται ακόμη πιο ουσιαστική αν εξεταστεί το ευρύτερο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, αναθεωρώντας τις προτεραιότητές της. Όλο και περισσότεροι πόροι απομακρύνονται από το κοινωνικό κράτος και κατευθύνονται προς την ενίσχυση της πολεμικής και αμυντικής βιομηχανίας.
Αυτή η μετατόπιση δεν είναι τεχνοκρατική. Είναι πολιτική. Και προϋποθέτει ένα διαρκές κλίμα κρίσης και αστάθειας, μέσα στο οποίο οι κοινωνικές δαπάνες θεωρούνται «κόστος» και όχι επένδυση.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του επικεφαλής του Eurogroup κάθε άλλο παρά ουδέτερος είναι.
Η ελληνική ιδιαιτερότητα
Άλλες χώρες ενδέχεται να διαθέτουν ακόμη κοινωνικά και δημοσιονομικά περιθώρια. Ισχυρές δομές, ανθεκτικές οικονομίες, μηχανισμούς προστασίας.
Η Ελλάδα, όμως, δεν έχει τέτοια πολυτέλεια. Έχει ήδη εξαντλήσει τις κοινωνικές της αντοχές. Έχει «ξύσει τον πάτο του βαρελιού».
Και εδώ προκύπτει το κρίσιμο ερώτημα:
αν ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, με τη θεσμική σφραγίδα του Eurogroup πλέον, καλείται πρωτίστως να υλοποιήσει επιλογές που εξυπηρετούν τις ευρωπαϊκές οικονομικές ελίτ, ποιος θα υπερασπιστεί τις κοινωνικές ανάγκες μιας χώρας χωρίς αποθέματα;
Στην τελική δεν μιλάμε για κάποιον έξω από το σύστημα. Μιλάμε για έναν άνθρωπο του συστήματος, έναν πολιτικό καριέρας που έμαθε να παίζει σε ένα παιχνίδι όπου οι πολλοί ακούνε υποσχέσεις και οι λίγοι παίρνουν τα κέρδη.
