Η παγκόσμια κοινότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σοβαρή ανατροπή στη δημόσια υγεία, καθώς ασθένειες που θεωρούνταν σχεδόν εξαφανισμένες επιστρέφουν απειλητικά. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η UNICEF και η Συμμαχία για τα Εμβόλια (Gavi) προειδοποιούν ότι δεκαετίες προόδου κινδυνεύουν να χαθούν, εάν δεν υπάρξει άμεση και διαρκής ενίσχυση των εμβολιαστικών προγραμμάτων. Τα παραπάνω αναφέρονται σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό JAMA.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επιδείνωσης της κατάστασης είναι η ιλαρά, της οποίας τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 20% μέσα σε έναν μόλις χρόνο – από 8,6 εκατομμύρια το 2022 σε 10,3 εκατομμύρια το 2023. Η άνοδος αυτή συμπίπτει με την πτώση των ποσοστών εμβολιασμού, καθώς η κάλυψη της πρώτης δόσης του εμβολίου για την ιλαρά μειώθηκε από 86% το 2019 σε 81% το 2021, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2008.
Ανησυχητικές αυξήσεις σημειώνονται και σε άλλες ασθένειες, όπως στη μηνιγγίτιδα στην Αφρική, όπου μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν πάνω από 5.500 ύποπτα κρούσματα και σχεδόν 300 θάνατοι. Ο κίτρινος πυρετός, που είχε περιοριστεί μέσω εκστρατειών εμβολιασμού, επιστρέφει επικίνδυνα, με δεκάδες επιβεβαιωμένα περιστατικά σε Αφρική και Λατινική Αμερική. Ακόμη και η διφθερίτιδα, που είχε ουσιαστικά εξαφανιστεί από πολλές χώρες, θεωρείται πλέον πιθανό να επανεμφανιστεί.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αριθμοί είναι αποκαρδιωτικοί: το 2023, 14,5 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως δεν έλαβαν καμία από τις βασικές δόσεις εμβολιασμού. Περισσότερο από το 50% αυτών των παιδιών ζουν σε χώρες με ένοπλες συγκρούσεις, πολιτική αστάθεια ή ανθρωπιστικές κρίσεις.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, πολλές χώρες αντιμετωπίζουν σημαντικές περικοπές στη χρηματοδότηση για την υγεία. Έκθεση του ΠΟΥ αποκάλυψε ότι σχεδόν οι μισές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος εμφανίζουν σοβαρές διαταραχές στα προγράμματα εμβολιασμού.
Τα εμβόλια παραμένουν η πιο οικονομικά αποδοτική παρέμβαση στον χώρο της υγείας: σώζουν περίπου 4,2 εκατομμύρια ζωές ετησίως και προσφέρουν απόδοση επένδυσης που υπολογίζεται σε 54 δολάρια για κάθε 1 δολάριο που δαπανάται.
Η πρωτοβουλία «The Big Catch-Up», που ξεκίνησε το 2023, στοχεύει να καλύψει τα χαμένα εμβόλια της πανδημίας, αλλά η βιωσιμότητά της εξαρτάται από νέους οικονομικούς πόρους.
Η UNICEF, ο ΠΟΥ και η Gavi απευθύνουν επείγουσα έκκληση σε κυβερνήσεις και χορηγούς να ενισχύσουν τη στήριξή τους στα εμβολιαστικά προγράμματα. Καλούν τα κράτη να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους στο πλαίσιο της Ατζέντας Εμβολιασμού 2030 (IA2030), η οποία αποσκοπεί στην καθολική πρόσβαση σε εμβόλια.
Η Gavi θα πραγματοποιήσει σύνοδο υψηλού επιπέδου, επιδιώκοντας να συγκεντρώσει τουλάχιστον 9 δισεκατομμύρια δολάρια για την περίοδο 2026-2030, με στόχο την προστασία 500 εκατομμυρίων παιδιών και τη διάσωση 8 εκατομμυρίων ζωών.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
