Για ακόμη μία φορά επιχειρείται η ενδυνάμωση της αντικαπνιστικής πολιτικής στην Ελλάδα, με έμφαση στην προστασία των ανηλίκων όχι μόνο από τον καπνό, αλλά και από την κατανάλωση αλκοόλ.
Το Υπουργείο Υγείας προχώρησε στη δημοσιοποίηση νέου νομοσχέδιου για διαβούλευση, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει την επιβολή «βαριές καμπάνες» σε όσους διαθέτουν αλκοολούχα ποτά ή προϊόντα καπνού σε ανήλικα άτομα.
Το βασικό ερώτημα, ωστόσο, είναι κατά πόσο οι έλεγχοι θα πραγματοποιούνται στην πράξη και αν οι κυρώσεις θα εφαρμόζονται ουσιαστικά. Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο για το κάπνισμα έχει τροποποιηθεί τουλάχιστον δέκα φορές μέχρι σήμερα, αλλά η εφαρμογή του παραμένει ανεπαρκής, καθώς δεν υφίσταται πραγματικός μηχανισμός επιβολής. Η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες στην επιτυχή υλοποίηση των προβλεπόμενων αντικαπνιστικών ρυθμίσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η σχεδόν πλήρης απουσία ελέγχων, κάτι που γίνεται εύκολα αντιληπτό από κάθε πολίτη. Σε χώρους υγειονομικού ενδιαφέροντος —κυρίως σε μπαρ και νυχτερινά κέντρα, ιδιαίτερα τις μεταμεσονύχτιες ώρες— τα τασάκια επιστρέφουν στα τραπέζια και το κάπνισμα στους εσωτερικούς χώρους συνεχίζεται κανονικά. Παρόμοια εικόνα παρατηρείται και σε γραφεία ή άλλες επαγγελματικές εγκαταστάσεις, όπου η απουσία εποπτείας επιτρέπει τη συνεχή παραβίαση του νόμου.
Όπως προκύπτει από την τελευταία έκθεση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ)– η οποία σημειωτέον αφορά στο 2023 – οι Επιθεωρητές – Ελεγκτές της ΕΑΔ διενήργησαν ελέγχους για την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας σε 4.287 φορείς το εν λόγω έτος, εκ των οποίων μόνο στους 317 διαπιστώθηκαν παραβάσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα. Επιπλέον, διαπιστώθηκαν 96 παραβάσεις φυσικών προσώπων. Επιβλήθηκαν συνολικά 413 πρόστιμα, ύψους 383.100 ευρώ. Επίσης, η ΕΑΔ εξέδωσε 21 εντολές ελέγχου, εκ των οποίων οι 18 αφορούν στη διαπίστωση της τήρησης ή μη της αντικαπνιστικής νομοθεσίας σε δημόσιες υπηρεσίες.
Η ΕΑΔ είναι ο φορέας εκείνος που εκδίδει ενημερώσεις για την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας, ωστόσο όχι σε τόσο τακτική βάση. Πιο πρόσφατη ανακοίνωση εξέδωσε αρχές Οκτωβρίου του 2024, σύμφωνα με την οποία σε ένα διήμερο ελέγχθηκαν 52 επιχειρήσεις και διαπιστώθηκαν 15 παραβάσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τον προηγούμενο αντικαπνιστικό νόμο, το κάπνισμα απαγορεύεται και σε ανοιχτούς χώρους όπου βρίσκονται ανήλικοι (για παράδειγμα παιδικές χαρές). Παρ’ όλα αυτά, δεν πραγματοποιούνται έλεγχοι σε τέτοιους χώρους. Πλέον, με το νέο νομοσχέδιο οι έλεγχοι εκτός από τα καταστήματα πρέπει να επεκταθούν σε περίπτερα, μίνι μάρκετ και άλλα σημεία πώλησης αλκοόλ και καπνικών προϊόντων. Πρόκειται για ένα μεγάλο «στοίχημα», το οποίο μοιάζει ήδη χαμένο, εάν κρίνει κανείς από τη μέχρι τώρα πορεία της χώρας στο συγκεκριμένο πεδίο.
Ειδικά σε ό,τι αφορά στο κάπνισμα, με το νέο νομοσχέδιο, αρμόδιες αρχές για τη διασφάλιση της εφαρμογής του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου σχετικά με την ολική απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και σε όλους τους χώρους παροχής εργασίας, μέσω της διαπίστωσης των παραβάσεων και της επιβολής κυρώσεων, είναι οι υγειονομικές υπηρεσίες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α΄ και β΄ βαθμού, η δημοτική αστυνομία, οι λιμενικές αρχές στην περιοχή της ευθύνης τους, καθώς και το ένστολο προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ. Οι έλεγχοι διενεργούνται κατά περίπτωση και κατά λόγο αρμοδιότητας από τις ανωτέρω αρμόδιες αρχές, είτε μεμονωμένα είτε από μικτά κλιμάκια.
Συνολικά για την απαγόρευση πώλησης αλκοόλ και καπνικών προϊόντων, τη βεβαίωση των παραβάσεων και την επιβολή κυρώσεων αρμόδιες αρχές είναι οι Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, η Ελληνική Αστυνομία, η Δημοτική Αστυνομία και οι Λιμενικές Αρχές στην περιοχή ευθύνης τους. Όργανα ελέγχου αποτελούν τα αρμόδια υγειονομικά όργανα των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης β΄ βαθμού, οι ιατροί και οδοντίατροι Δημόσιας Υγείας του κλάδου Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.), οι επόπτες δημόσιας υγείας της κεντρικής υπηρεσίας του Υπουργείου Υγείας, το προσωπικό της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, της Ελληνικής Αστυνομίας, της Δημοτικής Αστυνομίας και των Λιμενικών Αρχών.
Οι κυρώσεις
Η βασική ρύθμιση του τωρινού νομοσχεδίου προβλέπει επίδειξη εγγράφου που πιστοποιεί την ενηλικότητα όταν πρόκειται για πώληση αλκοόλ ή καπνικών προϊόντων. Γενικά, προβλέπονται οι εξής κυρώσεις:
– Σε όσους καπνίζουν ή καταναλώνουν προϊόντα καπνού ενώ δεν έχουν συμπληρώσει τα 18 έτη επιβάλλεται πρόστιμο 50 έως 500 ευρώ. Η υποτροπή λαμβάνεται υπόψη για το ύψος του επιβαλλόμενου προστίμου.
– Σε κάθε υπεύθυνο διαχείρισης και λειτουργίας χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ. Η υποτροπή λαμβάνεται υπόψη για το ύψος του επιβαλλόμενου προστίμου. Στην τέταρτη υποτροπή ανακαλείται προσωρινά η άδεια λειτουργίας του καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος με απόφαση της αρχής, η οποία τη χορήγησε, για χρονικό διάστημα δέκα ημερών. Στην πέμπτη υποτροπή ανακαλείται οριστικά η άδεια λειτουργίας με απόφαση της αρχής, η οποία τη χορήγησε.
– Σε όσους πωλούν, προσφέρουν ή διαθέτουν με οποιονδήποτε τρόπο προϊόντα καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ. Με απόφαση της αρχής, που εξέδωσε την άδεια λειτουργίας της επιχείρησης, εκτός του διοικητικού προστίμου, ανακαλείται προσωρινά η άδεια αυτής, για χρονικό διάστημα από πέντε έως δέκα ημέρες, το οποίο προσαυξάνεται σε 30 ημέρες, σε περίπτωση πρώτης υποτροπής. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής, εκτός του διοικητικού προστίμου ανακαλείται οριστικά η άδεια λειτουργίας. Η υποτροπή λαμβάνεται υπόψη και για το ύψος του επιβαλλόμενου προστίμου.
– Σε όσους επιτρέπουν σε ανηλίκους την είσοδο και την παραμονή σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ επιβάλλεται πρόστιμο από 500 έως 10.000 ευρώ για καθεμία από τις παραβάσεις ξεχωριστά. Με απόφαση της αρμόδιας αρχής, εκτός του διοικητικού προστίμου, ανακαλείται προσωρινά η άδεια λειτουργίας της επιχείρησης, για χρονικό διάστημα πέντε ημερών, το οποίο σε περίπτωση πρώτης υποτροπής, προσαυξάνεται σε 20 ημέρες. Σε περίπτωση δεύτερης υποτροπής, εκτός του διοικητικού προστίμου, η άδεια λειτουργίας ανακαλείται οριστικά.
Πηγή: ygeiamou.gr
