Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία η τεχνητή νοημοσύνη και οι κίνδυνοι που μπορούν να προέλθουν από αυτή για το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν κεντρικό θέμα διαλόγου στην επιστημονική κοινότητα, στην πολιτική, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Με αφορμή τη συμβολή μου στο συλλογικό τόμο «Τεχνητή Νοημοσύνη, ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία και κράτος δικαίου», των εκδόσεων «Νομική Βιβλιοθήκη», υπό την επιμέλεια του Ευρ. Στυλιανίδη, Αν. Καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου και Βουλευτή Ροδόπης, και με τη συνεργασία 41 ακαδημαϊκών και διακεκριμένων επιστημόνων με βαθιά γνώση του αντικειμένου, θα ήθελα να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις, εκκινώντας από την επίδραση της ΤΝ στο δικαίωμα της ίσης μεταχείρισης.
Σήμερα κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι εφαρμογές της ΤΝ συμβάλλουν στην καταπολέμηση των προκαταλήψεων και της άνισης μεταχείρισης, προσφέροντας ασύλληπτες δυνατότητες επιτευγμάτων. Δεν μπορεί, δηλαδή, να αμφισβητηθεί η θεαματική τους συμβολή στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως της ζωής, της υγείας και της ιδιοκτησίας.
Ωστόσο, η αρχική αντίληψη ότι ο αλγόριθμος είναι «ουδέτερος» αποδείχθηκε απλοϊκή. Βρεθήκαμε αντιμέτωποι με περιστατικά, στα οποία η ΤΝ αναπαρήγαγε στερεότυπα, λειτουργώντας υπό συνθήκες αδιαφάνειας. Αυτές οι πρακτικές αποκάλυψαν το τίμημα της ανεξέλεγκτης χρήσης της ΤΝ, η οποία δύναται να υποκαταστήσει την ανθρώπινη απόφαση και να προσβάλει την προσωπική ελευθερία.
Η ανάγκη λήψης μέτρων προβάλλει επιτακτικά, με το ερώτημα του νομικού πλαισίου για την προστασία του ανθρώπου να είναι καίριο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει προχωρήσει σε ρυθμίσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και έχει ενισχύσει τη γραμμή άμυνας με ειδικούς κανόνες που ρυθμίζουν τη λειτουργία και την εποπτεία της ΤΝ.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο επισημαίνει ότι η ΤΝ πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο και την αυτονομία του, με ρυθμίσεις που διακρίνουν τέσσερα επίπεδα κινδύνου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα συστήματα ΤΝ που εντάσσονται στην κατηγορία μη αποδεκτού κινδύνου απαγορεύονται πλήρως, ενώ τα συστήματα υψηλού κινδύνου πρέπει να συμμορφώνονται με αυξημένες απαιτήσεις.
Σε κάθε περίπτωση, η ανθρώπινη εποπτεία και η διαφάνεια στη λειτουργία των συστημάτων ΤΝ αποτελούν το «κλειδί» για τον ουσιαστικό έλεγχο και τη λογοδοσία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
