Το συνέδριο CHI Greece 2025 που διεξάγεται στη Σύρο, αποτέλεσε κατά την πρώτη ημέρα του ένα ζωντανό φόρουμ για την ανταλλαγή ιδεών και την παρουσίαση καινοτόμων ερευνών στον τομέα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή. Οι δύο πρώτες ενότητες, με τίτλο Human-Centered AI and Ethical Interaction I & II έδωσαν τον τόνο, εστιάζοντας στις πολύπλοκες και συνεχώς εξελισσόμενες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Οι ομιλίες κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της ΤΝ στη σχεδιαστική διαδικασία έως τις ηθικές προκλήσεις που ανακύπτουν από την αυξανόμενη ενσωμάτωσή της στην καθημερινή ζωή.
Session 1 – Human-Centered AI and Ethical Interaction I: Επαναπροσδιορίζοντας τα Όρια
Η πρώτη ενότητα ξεκίνησε με μια κριτική ματιά στον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης. Η Theodora Chamaidi, η Helen Charoupia και ο Modestos Stavrakis παρουσίασαν την εργασία τους με τίτλο More-than-a-prediction: reframing AI’s role in more-than-human design of interactions. Η ομιλία αμφισβήτησε την κυρίαρχη αντίληψη της ΤΝ ως απλού εργαλείου παραγωγής λύσεων, προτείνοντας αντ’ αυτού έναν ρόλο σχεδιαστικού συμπαίκτη. Αυτή η αντιφατική ΤΝ δεν παράγει ιδέες, αλλά θέτει κρίσιμα ερωτήματα, ενθαρρύνοντας τους σχεδιαστές να εξετάσουν τις ανθρωποκεντρικές τους προκαταλήψεις και τις ευρύτερες οικολογικές επιπτώσεις των σχεδίων τους. Χρησιμοποιώντας το πλαίσιο BACT (Beings, Activities, Contexts, Technologies), η προσέγγισή τους στοχεύει στην ενίσχυση της κριτικής σκέψης και στην προώθηση πιο ηθικών και βιώσιμων σχεδιαστικών πρακτικών.
Στη συνέχεια, η Maria Katsikerou, η Dimitra Ioannou και ο Christos Katsanos από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης παρουσίασαν το CiApplication, μια εφαρμογή που σχεδιάστηκε για την υποστήριξη της αποκατάστασης ατόμων με κοχλιακά εμφυτεύματα. Η ομάδα ακολούθησε μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, εμπλέκοντας ενεργά χρήστες και θεραπευτές σε όλη τη διαδικασία σχεδιασμού και ανάπτυξης. Η εφαρμογή, που αναπτύχθηκε σε WordPress για ευκολία χρήσης από τους θεραπευτές, προσφέρει εξατομικευμένες ακουστικές ασκήσεις, από την αναγνώριση ήχων έως την κατανόηση ομιλίας σε πολύπλοκα περιβάλλοντα. Τα αποτελέσματα από την αξιολόγηση χρηστικότητας ήταν ενθαρρυντικά, με βαθμολογία 87 στην Κλίμακα Χρηστικότητας Συστήματος (SUS), υποδεικνύοντας μια θετική αποδοχή από τους χρήστες.
Session 1 – Human-Centered AI and Ethical Interaction II: Εφαρμογές και Προκλήσεις
Η δεύτερη ενότητα διεύρυνε τη συζήτηση, παρουσιάζοντας ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών και ερευνών. Η Dimitra Chasanidou, o Costas Boletsis και ο John Krogstie μίλησαν για την εμπειρία χρήστη στον βιώσιμο τουρισμό, παρουσιάζοντας ένα πρωτότυπο σύστημα συστάσεων για την πόλη του Όσλο. Το σύστημά τους ενσωματώνει ένα πλαίσιο λήψης αποφάσεων πολλαπλών κριτηρίων (MCDM) και εξηγήσεις φυσικής γλώσσας από μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs) για να αυξήσει τη διαφάνεια και την εμπιστοσύνη του χρήστη. Τα κριτήρια περιλαμβάνουν την κοινωνική επισκεψιμότητα, τις καιρικές συνθήκες, την απόσταση και την ποιότητα του αέρα.
Ο Felix Dietrich, η Alicia Ernst, η Rebekka Kreling, η Alicia Gilbert, η Benedikt Rohr, ο Michael Scharkow και ο Leonard Reinecke ερεύνησαν τις διαφορετικές επιπτώσεις των αλγοριθμικών συστάσεων στην εμπειρία του χρήστη στο Spotify. Η μελέτη τους έδειξε ότι, ενώ η εξατομίκευση είναι κεντρική στην πλατφόρμα, η ακρόαση μουσικής που προτείνεται από αλγόριθμους συνδέεται συχνά με μικρότερη απόλαυση σε σύγκριση με τη μουσική που επιλέγει ενεργά ο χρήστης.
Η Alicia Gilbert, ο Frauke Schöne, η Rebekka Kreling, η Felix Dietrich και ο Leonard Reinecke παρουσίασαν μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι σταματούν τη χρήση των μέσων. Η έρευνά τους ανέδειξε την ανάγκη για σαφέστερους ορισμούς και θεωρητικά μοντέλα, καθώς και για σχεδιαστικές προσεγγίσεις που υποστηρίζουν μια πιο συνειδητή και θετική εμπειρία αποδέσμευσης από τα ψηφιακά μέσα.
Ο Konstantinos Ordoumpozanis, ο Markos Konstantakis, η Stavroula Zoi και ο George Caridakis παρουσίασαν μια συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για την παραγωγική ΤΝ (Generative AI) στους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των δημιουργικών τεχνολογιών. Η έρευνα ανέδειξε την κυριαρχία των διαλογικών διεπαφών και την ανάγκη για πιο στιβαρές μεθοδολογίες συν-σχεδιασμού που να ενσωματώνουν ηθικές αρχές και να δίνουν έμφαση στην εμπειρία του χρήστη.
Η Maria-Eleni Boumpoukioti, ο Nikolaos Avouris και η Germán Arroyo παρουσίασαν το NamesPlus, μια γεω-κεντρική κοινωνική πλατφόρμα για καλλιτέχνες που χρησιμοποιεί στοιχεία παιχνιδοποίησης (gamification). Η πλατφόρμα στοχεύει στην αντιμετώπιση των αλγοριθμικών προκαταλήψεων και στην ενίσχυση της συνεργασίας και της ανακάλυψης, οργανώνοντας το περιεχόμενο σε ψηφιακές γκαλερί που αντιστοιχούν σε γεωγραφικές τοποθεσίες. Τέλος, ο Elias Dritsas, η Maria Trigka, ο Gerasimos Vonitsanos και ο Phivos Mylonas έκλεισαν την ενότητα με μια εκτενή ανασκόπηση της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με μεγάλα δεδομένα (Big Data). Η παρουσίασή τους κάλυψε τεχνικές οπτικοποίησης, αρχιτεκτονικές συστημάτων και την κρίσιμη σημασία της εξηγησιμότητας και της διαφάνειας για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης σε πολύπλοκα συστήματα που βασίζονται σε δεδομένα.
Συμπεράσματα και μελλοντικές κατευθύνσεις
Οι ομιλίες της πρώτης ημέρας του CHI Greece 2025 σκιαγράφησαν ένα τοπίο γεμάτο ευκαιρίες αλλά και σημαντικές προκλήσεις. Ένα κεντρικό συμπέρασμα είναι η επιτακτική ανάγκη για μια βαθιά ανθρωποκεντρική προσέγγιση στο σχεδιασμό συστημάτων ΤΝ. Αυτό δεν περιορίζεται απλώς στη βελτίωση της χρηστικότητας, αλλά επεκτείνεται στην ενεργό αμφισβήτηση των προκαταλήψεων, στην προώθηση της διαφάνειας και στην ενδυνάμωση των χρηστών.
Οι ερευνητές τόνισαν τη μετατόπιση από την ΤΝ ως ένα μαύρο κουτί που παρέχει λύσεις, σε έναν συνεργάτη που διευκολύνει την κριτική σκέψη και την ηθική λήψη αποφάσεων. Είτε πρόκειται για την υποστήριξη ευάλωτων ομάδων, τη διαμόρφωση βιώσιμων συμπεριφορών ή την πλοήγηση σε τεράστιους όγκους δεδομένων, ο στόχος παραμένει ο ίδιος: η δημιουργία τεχνολογίας που υπηρετεί την ανθρώπινη ευημερία και σέβεται τις ευρύτερες κοινωνικές και οικολογικές ισορροπίες. Το πρώτο session έθεσε γερές βάσεις, αναδεικνύοντας ότι το μέλλον της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή θα κριθεί από την ικανότητά μας να σχεδιάζουμε συστήματα που δεν είναι απλώς έξυπνα, αλλά και σοφά.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
