Στα χωριά Πυργιώτικα και Δήμαινα της Αργολίδας, η ελιά δεν είναι απλώς μια καλλιέργεια. Είναι τρόπος ζωής. Κάθε φθινόπωρο και χειμώνα, οι ημέρες μετριούνται με τις μέρες της συγκομιδής, και ο παλμός των χωριών ακολουθεί τον ρυθμό των ελαιοραβδιστικών και των ελαιουργείων. Το ΑΠΕ-ΜΠΕ, σε ένα τηλεοπτικό οδοιπορικό, κατέγραψε την αγωνία των μικρών παραγωγών να εξασφαλίσουν καλές τιμές για τον βιοπορισμό τους, καθώς και τις δυσκολίες ανεύρεσης εργατικών χεριών, τα οποία θεωρούν ότι είναι πλέον πολύ ακριβά. Την ίδια ώρα, έμποροι και μεσάζοντες πιέζουν να ρίξουν τις τιμές όσων πουλάνε χύμα στον τενεκέ.
Το μάζεμα δεν έχει ηλικία
Καταγράφουμε με την κάμερα οικογένειες σκυμμένες κάτω από τα δέντρα. Γονείς, παιδιά, ηλικιωμένοι δουλεύουν μαζί. Ανάμεσά τους, συναντήσαμε την κυρία Σταυρούλα Μίχα, 90 ετών, που δηλώνει: «όσο αντέχουν τα πόδια μου, θα έρχομαι στο χωράφι». Έχει ζήσει πολέμους, φτώχεια και δύσκολες χρονιές. Σήμερα, όμως, όπως τονίζει, «η αγωνία είναι διαφορετική: τα έξοδα ανεβαίνουν, αλλά το λάδι το παίρνουν φτηνά ενώ τα μεροκάματα που ζητάνε είναι υπερβολικά». Τονίζει ότι οι εργάτες ζητούν υπέρογκα ποσά για απλές εργασίες, και προειδοποιεί ότι «με τέτοιο κόστος, τι θα μείνει;»
Η κυρία Μίχα σχολιάζει την πίεση από την πλευρά των εμπόρων: «θέλουν να μας πάρουν το λάδι με 5 ευρώ, ενώ μας στοιχίζει 10». Όλοι οι παραγωγοί της περιοχής αναφέρουν παρόμοιες πιέσεις. Ο κ. Ανδριανός Μπούκος, ιδιοκτήτης ελαιοτριβείου στα Πυργιώτικα, δηλώνει ότι «το λάδι φτάνει ακριβό στον καταναλωτή, αλλά εμείς το δίνουμε σε τιμές που πολλές φορές δεν καλύπτουν ούτε τα βασικά έξοδα». Οι παραγωγοί επισημαίνουν ότι δεν έχουν καμία δυνατότητα να επηρεάσουν την τελική τιμή στο ράφι.
Ο κ. Μπούκος αποδίδει την πτώση των τιμών σε «κόλπα των εμπόρων» που συγκεντρώνουν όλα τα λάδια σε χαμηλές τιμές, κάτι που είναι παράλογο και δεν ανταποκρίνεται στο αυξημένο κόστος.
«Αν δείτε πόσο πουλιέται στο σούπερ μάρκετ και πόσο το δίνουμε εμείς, θα καταλάβετε ότι το πρόβλημα δεν ξεκινά από τον παραγωγό», αναφέρει ο κ. Νίκος, αγρότης από τη Δήμαινα. Η αλυσίδα μέχρι το ράφι είναι μεγάλη και κάπου εκεί στη μέση χάνονται όλα.
Το κόστος παραγωγής συνεχώς αυξάνεται, με λιπάσματα, καύσιμα και συντηρήσεις να επιβαρύνουν τους παραγωγούς. Ο Μιχάλης Διδασκάλου, που έχει παραδώσει το παραδοσιακό ελαιοτριβείο στο γιο του, αναφέρει ότι «για να παράγεις λάδι σήμερα, πληρώνεις σχεδόν τα διπλάσια απ’ ό,τι πριν λίγα χρόνια». Η οικογένεια του έχει διαλυθεί και κανείς δεν συνεχίζει αυτή τη δουλειά.
Δυσεύρετα τα εργατικά χέρια
Σε αυτή την κατάσταση, έρχεται να προστεθεί και η έλλειψη εργατικών χεριών. Σήμερα, στα χωράφια της Αργολίδας, εργάζονται σχεδόν αποκλειστικά αλλοδαποί εργάτες. Οι νέοι έχουν εγκαταλείψει την αγροτική ζωή, ενώ πολλοί μεγαλύτεροι δεν μπορούν πλέον να ανταπεξέλθουν στη σωματική καταπόνηση.
Ο Έντυ, εργάτης γης από την Αλβανία, σημειώνει ότι «η δουλειά είναι βαριά, τα χρήματα δεν είναι πολλά». Από την άλλη πλευρά, οι παραγωγοί υποστηρίζουν ότι τα μεροκάματα ανεβαίνουν συνεχώς, καθιστώντας τη συγκομιδή οικονομικά δυσκολότερη.
Ο κ. Μ. Μπινιάρης αναγκάζεται να επιστρατεύει ολόκληρη την οικογένεια για να ανταποκριθούν στις ανάγκες, καθώς «δεν βρίσκουν εργάτες και οι λίγοι ζητούν υπέρογκα ποσά».
Καταγράφουμε τη διαδικασία καθώς οι ελιές μεταφέρονται στα ελαιουργεία. Εκεί, ο κόπος μιας ολόκληρης χρονιάς μετατρέπεται σε λάδι, σε διαδικασία που συνδυάζει παραδοσιακή γνώση με σύγχρονη τεχνολογία.
Ο κ. Κωνσταντίνος Σταμούλης, συνιδιοκτήτης του ελαιουργείου στην Δήμαινα, υπογραμμίζει ότι «το κόστος λειτουργίας έχει εκτοξευθεί, ειδικά στο ρεύμα». Πιστεύει ότι οι τιμές στους παραγωγούς είναι πολύ χαμηλές και ότι η δυσανάλογη εικόνα στο ράφι οφείλεται σε μεσάζοντες.
Η κα Ελένη, ελαιοπαραγωγός, αναγνωρίζει την πίεση που δέχονται και οι ίδιοι, τονίζοντας ότι «η μεταποίηση είναι ο τελευταίος κρίκος πριν τη διάθεση στην αγορά». Ο παραγωγός τρίτης γενιάς που επιμένει στην παράδοση δηλώνει την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει και να παράγει ποιοτικό λάδι για εξαγωγή.
Η εικόνα της 90χρονης κας Σταυρούλας στα Πυργιώτικα αντικατοπτρίζει τη σχέση των ανθρώπων με τη γη: μια ζωή δουλειάς χωρίς διακοπή, χωρίς συνταξιοδότηση από το χωράφι. Μια γενιά που κρατά την ελαιοκαλλιέργεια ζωντανή σε δύσκολες δεκαετίες και που σήμερα ανησυχεί για το μέλλον.
Στα Πυργιώτικα και τη Δήμαινα, η ελιά συνεχίζει να ριζώνει βαθιά στις ζωές των ανθρώπων. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: θα μπορέσει η νέα εποχή να στηρίξει δίκαια αυτούς που κρατούν ζωντανό τον «υγρό χρυσό»;
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
