Την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2025, στις 11 π.μ., η εκδήλωση στον εσωτερικό αύλειο χώρο του Γεντί-Κουλέ με πρωταγωνιστές τους μαθητές
Στο εμβληματικό Μνημείο του Επταπυργίου (Γεντί-Κουλέ), το οποίο -εκτός από κολαστήριο για χιλιάδες ποινικούς και πολιτικούς κρατούμενους- κατά τη Γερμανική Κατοχή λειτούργησε και ως φυλακή των αγωνιστών της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της Δημοκρατίας, θα εορταστεί και θα τιμηθεί φέτος από τον δήμο Νεάπολης-Συκεών η μεγάλη επέτειος της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές.
Ήταν Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 1944, όταν δυνάμεις και τμήματα του ΕΛΑΣ εφόρμησαν από τα βόρεια Τείχη και τα κάστρα στο ύψος των Συκεών αναγκάζοντας τις δυνάμεις Κατοχής να υποχωρήσουν προς το κέντρο της πόλης έως και την ολική εγκατάλειψή της. Λίγες ημέρες νωρίτερα προηγήθηκε η νικηφόρα μάχη της Νεάπολης και των Συκεών στο ύψος της Βάρνας, η οποία αποτέλεσε τον προάγγελο της επερχόμενης μεγάλης ημέρας της αποτίναξης του γερμανικού ζυγού.
Η αλλαγή του χώρου-τόπου του εορτασμού αυτού του ιστορικού γεγονότος για την Θεσσαλονίκη, ο οποίος καθιερώθηκε από τον πρώην δήμο Συκεών πολλά χρόνια πριν την επίσημη καθιέρωσή του με το Προεδρικό Διάταγμα του 2016, κρίθηκε φέτος αναγκαία καθώς στο πάρκο Εθνικής Αντίστασης στις Συκιές βρίσκονται σε εξέλιξη μεγάλης έκτασης εργασίες ανάπλασης, με αποτέλεσμα να καθίστανται δυσχερείς οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης. Υπενθυμίζεται ότι στον χώρο αυτόν, κατά τις εργασίες ανάπλασής του, αποκαλύφθηκαν ομαδικοί τάφοι και 47 ανθρώπινοι σκελετοί που, σύμφωνα με εκτιμήσεις αρχαιολόγων και ιστορικών, φέρεται να παραπέμπουν σε εκτελεσθέντες πολιτικούς κρατουμένους στις φυλακές (τότε) του Επταπυργίου κατά τα μαύρα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου.
Το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης στη Δ.Ε. Συκεών (Κανάρη και Ομήρου), ανεγέρθηκε μετά από κοινή και συντονισμένη προσπάθεια της υπό τον Σίμο Δανιηλίδη διοίκησης του τότε δήμου Συκεών και του αείμνηστου προέδρου της ΠΕΑΕΑ Συκεών Κώστα Μουτσόπουλου. Αυτό φιλοτεχνήθηκε το 1997 με τον καλλιτέχνη να εμπνέεται από τα γεγονότα του Μάη του 1936 με την απεργία των καπνεργατών και τον «Επιτάφιο» του ποιητή Γιάννη Ρίτσου, που εμπνεύστηκε από τη δολοφονία του νεαρού διαδηλωτή.
ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ
Έτσι, η φετινή 81η επέτειος της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 30 Οκτωβρίου 2025, στις 11 π.μ., στον εσωτερικό αύλειο χώρο του Μνημείου του Επταπυργίου.
Η σεμνή τελετή της εκδήλωσης, η οποία θα πραγματοποιηθεί με φόντο τους αιματοβαμμένους τείχους και τα σκοτεινά κελιά της απομόνωσης, από όπου αναδύονται ακόμη οι οσμές του αίματος και οι φωνές των φυλακισθέντων και των εκτελεσθέντων, περιλαμβάνει…
- τρισάγιο στη μνήμη των νεκρών ηρώων,
- απαγγελία ποιημάτων από μαθητές των σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και
- κατάθεση στεφάνων.
Η ιδιαίτερη αυτή εκδήλωση, ωστόσο, προσφέρει την άριστη ευκαιρία στους δεκάδες μαθητές των σχολικών αντιπροσωπειών να γνωρίσουν τους ιστορικούς χώρους του μαρτυρίου, να «συναντηθούν» νοερά με τους ήρωες αγωνιστές της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της Δημοκρατίας και να κοινωνήσουν τη βαριά ιστορία που κληροδότησαν στις επόμενες γενιές.
Να σημειωθεί ότι μια τέτοια οργανωμένη εκδήλωση στο Μνημείο του Επταπυργίου για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους ναζί κατακτητές, με κυρίαρχο στοιχείο τη μαθητιώσα νεολαία, πραγματοποιείται για πρώτη φορά, κι αυτό κατόπιν της θετικής ανταπόκρισης του ΚΑΣ της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης στο σχετικό αίτημα του δήμου Νεάπολης-Συκεών. Μάλιστα, στον ανδρικό κοιτώνα του Μνημείου, λειτουργεί και έκθεση υπό τον τίτλο «Επταπύργιο, η Ακρόπολη της Θεσσαλονίκης», όπου μεταξύ των μοναδικών εκθεμάτων-κειμηλίων περιλαμβάνονται προσωπικά αντικείμενα των φυλακισμένων της μαύρης εποχής του Μνημείου (Ώρες Λειτ.: Καθημερινά 8π.μ.-6.30 μ.μ., εκτός Τρίτης).
«ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΤΟΠΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ
ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ…»
«Ο φετινός εορτασμός της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης μεταφέρεται φέτος, για έκτακτους λόγους, στο ιστορικό και εμβληματικό Μνημείο του Επταπυργίου, του οποίου η μακραίωνη ιστορία έχει στιγματιστεί και από τις αποφράδες ημέρες της Γερμανικής Κατοχής. Είναι η περίοδος 1941-1944 κατά την οποία το άλλοτε ένδοξο φρούριο της Ακρόπολης είχε μετατραπεί και από τους Ναζί σε κολαστήριο ψυχών και τόπος εκτελέσεων για εκατοντάδες αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, που πρόσφεραν ανιδιοτελώς το αίμα τους για την ελευθερία και την ανεξαρτησία της χώρας μας. Η συγκίνησή μας είναι ιδιαίτερη και βαθύτατη που αυτή τη μέρα, 81 χρόνια μετά την ημερομηνία ορόσημο, θα βρεθούμε σ’ αυτόν τον ιερό μαρτυρικό χώρο και θα αποδώσουμε τις ελάχιστες τιμές στους ήρωες της εποχής, οι οποίοι από τις βόρειες συνοικίες της Θεσσαλονίκης, και συγκεκριμένα από τις Συκιές, μετά τις νικηφόρες μάχες της Νεάπολης και των Συκεών το 1944, εφόρμησαν για να απελευθερώσουν την πόλη μας», δηλώνει ο δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών Σίμος Δανιηλίδης.
Ταυτόχρονα, κάνει λόγο για «προσκύνημα στον ιερό τόπο του μαρτυρίου και εκτελέσεων Ελλήνων αγωνιστών της ελευθερίας», επισημαίνοντας παράλληλα την αξία της εκδήλωσης για τους μαθητές που θα βρεθούν σ’ αυτόν τον ιστορικό και εμβληματικό χώρο.
ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ
Και τη δήλωση αυτή του δημάρχου Σίμου Δανιηλίδη έρχονται να υποστηρίξουν και να τεκμηριώσουν τα ιστορικά στοιχεία και τα ντοκουμέντα, όπως αυτά έχουν καταγραφεί από τους ιστορικούς ερευνητές, μεταξύ των οποίων και ο Συκεώτης ιστορικός Κώστας Νίγδελης («Επταπύργιο-Γεντί Κουλέ», «ForgetusNot», κ.ά.).
Σύμφωνα με αυτά, την περίοδο της Γερμανικής Κατοχής 1941-1944, χιλιάδες υπήρξαν οι φυλακισμένοι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, από τους οποίους εκτιμάται ότι περισσότεροι από 500 οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα μετά τη θανατική τους καταδίκη από το Γερμανικό Στρατοδικείο.
Η πρώτη εκτέλεση πραγματοποιήθηκε στις 19 Αυγούστου 1941 με πρώτο νεκρό τον Γιώργο Πολυχρονάκη, ο οποίος «…εκτελέσθηκε εις τον χώρο του Επταπυργίου υπό των γερμανικών δυνάμεων κατοχής», καθότι «ούτος συνελήφθη και καταδικάσθη υπό του γερμανικού στρατοδικείου, διότι εβοήθησεν εις την απόκρυψιν και φυγάδευσιν Εγγλέζων στρατιωτών» («Νέα Ευρώπη», φ. 19.8.1941).
Στις 28 Δεκεμβρίου του 1941 θα εκτελεστούν 30 όμηροι, ενώ στις 5 Δεκεμβρίου θα εκτελεστεί ο αγωνιστής του ΕΑΜ, και μόλις 26 ετών, Χρήστος Ευστρατιάδης, αναφωνώντας ενώπιον του Γερμανικού Στρατοδικείου «Σκοτώστε με, μα η Ελλάδα θα ζήσει και τα εκατομμύρια των Ελλήνων που ληστεύετε και τυραννάτε θα εκδικηθούν το θάνατό μου», φράση που έμελλε να μείνει ιστορική.
Απέναντι στις αμέτρητες μαύρες σελίδες της περιόδου αυτής, υπήρξαν και κάποιες που ανέδυαν αισιοδοξία, όπως μια τέτοια υπήρξε η απελευθέρωση μεγάλου αριθμού αγωνιστών του ΕΛΑΣ και άλλων αγωνιστών κρατουμένων στο Γεντί-Κουλέ. Αυτό συνέβη από την παράνομη εκείνη την εποχή οργάνωση Γερμανών αξιωματικών και στρατιωτών «Γερμανικός Αντιφασιστικός Μαχητικός Σύνδεσμος». Αυτός ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη το φθινόπωρο του 1941 από τον Γερμανό ταγματάρχη Δρ. Γεώργιο Έκκερτ, που ήταν διοικητής των μετεωρολογικών σταθμών στη Θεσσαλονίκη, και ο οποίος έδρασε μαζί με τον Αντιφασιστικό Σύνδεσμο.
