«Οι πρακτικές ΟΠΕΚΕΠΕ διαμορφώνουν ένα πλαίσιο νέας χρεοκοπίας κι οπισθοδρόμησης», υπογραμμίζει, σε συνέντευξή του στην politic.gr, ο Κωνσταντίνος Καλαφατάκης.
Σύμφωνα με τον νεοεκλεγέντα γραμματέα του Κινήματος Δημοκρατίας, οι πολίτες αντιλαμβάνονται όλο και πιο καθαρά ότι η ομάδα που κέρδισε την εξουσία το 2019 πείθοντας ότι συνιστά την αξιόπιστη λύση για τη χώρα στη μετα-μνημονιακή εποχή, τελικώς ανακυκλώνει τις πιο σκοτεινές νοοτροπίες που μας οδήγησαν στα μνημόνια.
Συνέντευξη στον Γιάννη Συμεωνίδη
Ως προς το γιατί, όμως, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν καρπώνονται την κυβερνητική φθορά, ο ίδιος το αποδίδει και στο ότι είναι ακόμα νωπές οι αρνητικές μνήμες της «εποχής ΣΥΡΙΖΑ» που δημιούργησαν φυγόκεντρα αντανακλαστικά σε μία μεγάλη μερίδα πολιτών, γεγονός που ακόμα και σήμερα αντανακλάται στη χαμηλή απήχηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης καθώς πολλά από αυτά προέρχονται ή σχετίζονται κατά κάποιον τρόπο με την Κουμουνδούρου. Παραλλήλως σημειώνει πως οι διαφορές στην πολιτική κουλτούρα και το πρόγραμμα μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είναι δυσδιάκριτες,
Σε σχέση με το Κίνημα Δημοκρατίας ο κ. Καλαφατάκης τονίζει πως θέλει να υπηρετήσει μία νέα κουλτούρα στην ελληνική πολιτική σκηνή και να προτείνει ένα ρηξικέλευθο πλέγμα πολιτικών που θα καταστήσουν τη χώρα οικονομικά βιώσιμη κι ανθεκτική στις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις.
Όσον αφορά το διεθνές σκηνικό, παρατηρεί πως η χώρα δεν έχει ένα συγκροτημένο σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης ούτε σχέδιο ανθεκτικότητας, προσθέτοντας πως σε όλες τις γεωπολιτικές συγκρούσεις των τελευταίων δεκαετιών η ΕΕ εμφανίζει μία αναιμική στάση και δίνεται η εντύπωση πως αρέσκεται στο ρόλο του «παρακολουθήματος» των ΗΠΑ.
Σε πιο προσωπικούς τόνους, ο κ. Καλαφατάκης, ο οποίος είναι νευρολόγος και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, μας αναφέρει πως ο κόσμος της πολιτικής σε αντίθεση με τον κόσμο της επιστήμης αξιοποιεί πολύ συχνά μεθόδους παραπλανητικής διαχείρισης πληροφοριών και γεγονότων, εντάσσοντάς τα σε ένα αφήγημα που ενδεχομένως στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης, πλην όμως ενδέχεται να είναι πολύ ελκυστικό στο θυμικό μεγάλου μέρους των πολιτών, εξασφαλίζοντας εκλογική επιρροή.
Διαβάστε όλη τη συνέντευξη Καλαφατάκη:
Έχει βάση αληθείας το επιχείρημα Μητσοτάκη πως και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ αφορά διαχρονικές παθογένειες του πολιτικού μας βίου;
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, που συγκλονίζει τη συνοχή της κυβέρνησης της ΝΔ, φέρνει στο προσκήνιο ξανά τα διαχρονικά, δομικά προβλήματα του ελληνικού κράτους με τους σκληρούς πελατειακούς δεσμούς πολιτικών, κομμάτων και ομάδων συμφερόντων. Η κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από την πλευρά του κυβερνώντος κόμματος, όχι πρωτοφανής δυστυχώς στην πρόσφατη πολιτική ιστορία της χώρας, βάζει σοβαρά εμπόδια στη βιώσιμη ανάπτυξή της. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, αντί οι πόροι να διατίθενται για το διαρκή εκσυγχρονισμό των μεθόδων παραγωγής, άρα της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τομέα, σπαταλούνται στην επέκταση των δικτύων ψηφοφόρων της ΝΔ. Αντίστοιχα παραδείγματα κακοδιαχείρισης συναντάμε σε πολλούς κλάδους στους οποίους διατέθηκαν χρήματα από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0»: από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, την υγεία και τον πολιτισμό έως τον ψηφιακό μετασχηματισμό, και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Κοινή συνισταμένη η προσπάθεια της κυβέρνησης να διατηρεί ή επεκτείνει πελατειακά δίκτυα, εμπεδώνοντας την πολιτική της κυριαρχία. Οι πρακτικές αυτές όμως χρεοκόπησαν την χώρα μόλις πριν 15 χρόνια και την κρατούν έκτοτε σε τροχιά απόκλισης από την οικονομική πορεία των υπόλοιπων ευρωπαϊκών κρατών, ειδικά των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών της ηπείρου μας, οι οποίες σχεδόν εν συνόλω μας έχουν ξεπεράσει και κινούνται πολύ ταχύτερα προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι πρακτικές λοιπόν αυτές διαμορφώνουν ένα πλαίσιο νέας χρεοκοπίας και οπισθοδρόμησης.
Οι πολίτες παρακολουθούν σαστισμένοι αυτές τις εξελίξεις. Αντιλαμβάνονται όλο και πιο καθαρά ότι η ομάδα που κέρδισε την εξουσία το 2019 πείθοντας ότι συνιστά την αξιόπιστη λύση για τη χώρα στη μετα-μνημονιακή εποχή, τελικά ανακυκλώνει τις πιο σκοτεινές νοοτροπίες που μας οδήγησαν στα μνημόνια. Τα σκάνδαλα των υποκλοπών, του εγκλήματος των Τεμπών και τώρα του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι απλά οι πιο χαρακτηριστικοί σταθμοί στο δρόμο των νέων μνημονίων. Οι πολίτες αναζητούν τη λύση, μία λύση μακριά από κόμματα που κυβέρνησαν και απογοήτευσαν με τα αποτελέσματα των πολιτικών τους. Ευελπιστώ ότι η δράση του Κινήματος Δημοκρατίας, η νέα κουλτούρα που αυτό φέρνει στο πολιτικό σύστημα, αλλά και η διάθεσή του να αντιμετωπίσει τα αίτια των χρόνιων υστερήσεων της χώρας, θα αγκαλιάζονται από όλο και περισσότερους πολίτες καθώς το Κίνημα θα ξεδιπλώνει σταδιακά το σχέδιο αναγέννησής της.
Πόσο κοντά και πόσο μακριά βρισκόμαστε από έναν Γ’ Παγκόσμιο πόλεμο; Τι θα έπρεπε να κάνουν η ΕΕ, αλλά και η χώρα μας για να τον αποτρέψουν;
Εάν μιλάμε για ανοιχτό Γ’ Παγκόσμιο πόλεμο, θεωρώ ότι δεν βρισκόμαστε κοντά, εκτός αν προκύψει κάποιο αναπάντεχο γεγονός που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οι εντάσεις είναι σκληρές, όχι όμως ανεξέλεγκτες. Βλέπουμε για παράδειγμα ότι παρά το μονοκόμματο δημόσιο λόγο του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ κρατά ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με όλες τις δυνάμεις που αυτή τη στιγμή εμπλέκονται, άμεσα ή έμμεσα, σε συγκρούσεις γεωπολιτικής ισχύος (π.χ. Ρωσία, Ουκρανία, ΕΕ, Ισραήλ, Ιράν, Τουρκία, Κίνα κ.τ.λ.). Είδαμε επίσης ότι η πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ, ήταν τελικά βραχείας διάρκειας, και οδηγήθηκε προς μία κατεύθυνση ώστε Ισραήλ και ΗΠΑ να έχουν πετύχει τους βασικούς στόχους τους χωρίς το Ιράν (και εμμέσως Ρωσία, αλλά ειδικά Κίνα) να απωλέσουν σημαντικό κομμάτι του status quo τους στην περιοχή. Δεν φαίνεται λοιπόν στον ορίζοντα μία κλιμάκωση που θα ξεφύγει εκτός κάθε μηχανισμού ελέγχου.
Είναι αλήθεια ότι σε όλες τις γεωπολιτικές συγκρούσεις των τελευταίων δεκαετιών η ΕΕ εμφανίζει μία αναιμική στάση, δίνεται η εντύπωση πως αρέσκεται στο ρόλο του «παρακολουθήματος» των ΗΠΑ. Σαφώς και για πολλούς λόγους, η ΕΕ πρέπει να βρίσκεται σε αντίστοιχο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ, ως ισότιμος όμως εταίρος, που έχει τη δυνατότητα να διαμορφώνει εξωτερική πολιτική προστασίας του εαυτού της και πρόληψης λαθών των συμμάχων της. Υπάρχει μία ανοιχτή πληγή εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία αντιτίθεται ευθέως στο αξιακό πλαίσιο που η μεταπολεμική Ευρώπη ήθελε να εμπεδώσει στους λαούς της: ότι είναι η ήπειρος που (αντίθετα από την ιστορική της διαδρομή) μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο ειρήνης, δημιουργίας και κοινωνικής ευημερίας. Αν η ΕΕ θέλει να επανέλθει σε αυτή την πορεία πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές αύξησης της διεθνούς διπλωματικής, οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος της, και αυτές οι πολιτικές περνούν μέσα από την ομοσπονδιοποίηση της ΕΕ, δηλαδή τη διαμόρφωση κοινής, πανευρωπαϊκής στρατηγικής απόκρισης σε εξωτερικές απειλές, δημοσιονομικές πιέσεις και ανάπτυξης των διεθνών μας σχέσεων.
Κατά αναλογία και η Ελλάδα οφείλει να αλλάξει τη δυναμική του ρόλου της μέσα στην ΕΕ, αν θέλει να αυξήσει την ισχύ της διπλωματικής της θέσης. Και εδώ η προσπάθεια που πρέπει να γίνει είναι έντονα κοπιώδης: η χώρα δεν έχει ισχυρούς θεσμούς που να εμπεδώνουν ένα αίσθημα δικαιοσύνης και ασφάλειας (αναφέρω τις υποθέσεις των υποκλοπών και του δυστυχήματος των Τεμπών ως ενδεικτικές, επειδή έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα, αλλά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου), η περιρρέουσα κουλτούρα αναζωπυρώνει πρακτικές πελατειασμού που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία την προηγούμενη 15ετία (αναφέρω την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, πάλι ως ενδεικτική), ενώ τέλος η χώρα δεν έχει ένα συγκροτημένο σχέδιο βιώσιμης ανάπτυξης ούτε σχέδιο ανθεκτικότητας μέσα στις σύνθετες διεθνείς εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα.
Τα σκάνδαλα ή τα φερόμενα ως σκάνδαλα χτυπούν το ένα μετά το άλλο την κυβέρνηση, παρόλα αυτά μοιάζει άφθαρτη. Γιατί δεν μπορείτε ως αντιπολίτευση να την φθείρετε;
Η εκλογική συμπεριφορά των πολιτών είναι ένα πολύ σύνθετο φαινόμενο στην ερμηνεία, διότι συνδυάζει πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους μεταβλητές. Από την ταύτιση με ένα αξιακό πλαίσιο ή ένα επικοινωνιακό μοτίβο που εκπέμπει ένας πολιτικός αρχηγός, ή το αίσθημα του διαχρονικού «ανήκειν» σε μία δεδομένη κομματική οικογένεια (όπου ενδέχεται να ενυπάρχουν και προσδοκώμενοι πελατειακοί δεσμοί), έως την τεχνοκρατική αξιολόγηση του πολιτικού προγράμματος των κομμάτων ή την ψυχική απόσταση που χωρίζει τον πολίτη από το κομματικό γίγνεσθαι (για παράδειγμα σε περιπτώσεις μεγάλης απόστασης, οι πολίτες τείνουν να απέχουν ή να κάνουν αντισυστημικές επιλογές).
Τα σκάνδαλα που προκύπτουν βάλλουν σίγουρα το αξιακό αφήγημα περί κυβέρνησης «άριστων μεταρρυθμιστών», όμως η αποτελεσματική επικοινωνιακή διαχείρισή τους από τη ΝΔ αφήνει εν πολλοίς άθικτο το προφίλ του πρωθυπουργού, ο οποίος αποτελεί και το βασικό συστατικό της δημοφιλίας της κυβέρνησης. Παράλληλα, ζητήματα γενικού οικονομικού κλίματος και καθημερινότητας βαραίνουν τελικά περισσότερο στις επιλογές των ψηφοφόρων, και η αλήθεια είναι ότι πάρα την ακρίβεια, το γενικό οικονομικό κλίμα είναι καλύτερο σε σχέση με παρελθούσες περιόδους διακυβέρνησης, κυρίως για συγκυριακούς λόγους (π.χ. λόγω της πανδημίας COVID-19 η ΕΕ ενέκρινε ένα έκτακτο μέσο ανάκαμψης που για την περίπτωση της χώρας μας ανέρχεται στο συνολικό ποσό των 36 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2026, οπότε η κυβέρνηση έχει να διαχειριστεί έκτακτους αναπτυξιακούς πόρους που, άμεσα ή έμμεσα, γίνονται με θετικό πρόσημο αντιληπτοί από διάφορες ομάδες συμφερόντων, χωρίς όμως η αξιοποίηση αυτή να δημιουργεί συνθήκες βιωσιμότητας μακροπρόθεσμα). Επιπλέον, θεωρώ ότι είναι ακόμα νωπές οι αρνητικές μνήμες της «εποχής ΣΥΡΙΖΑ» που δημιούργησαν φυγόκεντρα αντανακλαστικά σε μία μεγάλη μερίδα πολιτών, γεγονός που ακόμα και σήμερα αντανακλάται στη χαμηλή απήχηση των κομμάτων της αντιπολίτευσης (καθώς πολλά από αυτά προέρχονται ή σχετίζονται κατά κάποιον τρόπο με τον ΣΥΡΙΖΑ). Τέλος, οι διαφορές στην πολιτική κουλτούρα και το πρόγραμμα μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ είναι δυσδιάκριτες, ώστε το τελευταίο να μπορεί να εμπνεύσει ότι είναι ικανό να φέρει μία αλλαγή στο ύφος και την κατεύθυνση της διακυβέρνησης.
Αναλάβατε πρόσφατα γραμματέας του Κινήματος Δημοκρατίας. Ποιες πρωτοβουλίες σκοπεύετε να λάβετε ώστε να διορθωθούν εσωκομματικές αρρυθμίες και να γίνει η προσπάθειά σας πιο εξωστρεφής;
Το Κίνημα Δημοκρατίας έχει διανύσει μία αξιοσημείωτη πορεία συγκρότησης σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Τους τελευταίους οκτώ μήνες οργανώθηκαν εκατοντάδες ομάδες εθελοντών σε όλους σχεδόν τους δήμους της χώρας, αναπτύχθηκε η ψηφιακή υποδομή του κόμματος, συντάχθηκε καταστατικό το οποίο έτυχε καθολικής διαβούλευσης και έγκρισης, ψηφίστηκαν στη βάση αυτού τα περιφερειακά και κεντρικά όργανα του Κινήματος, διεξήχθη το ιδρυτικό συνέδριο, και πλέον ολοκληρώνεται η σύνθεση του Εκτελεστικού Γραφείου. Παράλληλα, συντάσσονται οι κανονισμοί λειτουργίας δημοτικών και περιφερειακών οργανώσεων, καθώς και των θεματικών τομέων του Κινήματος, βοηθώντας στην όσο πιο παραγωγική λειτουργία τους. Τόσο αυτοί οι κανονισμοί λειτουργίας όσο και η στενή σχέση που θα επιδιώξω να έχω με τις γραμματείες των περιφερειακών οργανώσεων και των θεματικών τομέων, προκειμένου να επιλύονται προβλήματα και να συντονίζονται οι δράσεις μεταξύ τους, ευελπιστώ να μεγιστοποιήσουν τη συντεταγμένη μας εσωτερική εξέλιξη και ταυτόχρονα εξωστρεφή διάθεση. Το Κίνημα Δημοκρατίας θέλει να υπηρετήσει μία νέα κουλτούρα στην ελληνική πολιτική σκηνή, και να προτείνει ένα ρηξικέλευθο πλέγμα πολιτικών που θα καταστήσουν τη χώρα οικονομικά βιώσιμη και ανθεκτική στις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις.
Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές εντοπίζετε ανάμεσα στον κόσμο της πολιτικής και στον κόσμo της επιστήμης από τον οποίο προέρχεστε;
Αρχικά να πω ότι η μεθοδολογία της επιστήμης πρέπει να αποτελεί τη βάση και της πολιτικής. Η μελέτη των δεδομένων, η αξιόπιστη ανάλυσή τους, η εμπεριστατωμένη γνώση και η αποτελεσματική επικοινωνία της είναι βασικά εργαλεία προαγωγής τόσο της επιστήμης όσο και (πλέον) της πολιτικής διαδικασίας. Όμως παρά τις ομοιότητες που εξ αντικειμένου έχουν τα δύο αυτά πεδία της ανθρώπινης δραστηριότητας, το πλαίσιο εντός του οποίου διεξάγονται τα καθιστά πολλές φορές ως και συγκρουόμενα μεταξύ τους. Ο κόσμος της επιστήμης έχει εγκαταστήσει προοδευτικά μηχανισμούς πολυεπίπεδης αξιολόγησης της παραγόμενης νέας γνώσης, ώστε να ελέγχεται η αξιοπιστία της (από τον τρόπο επιλογής των ομάδων που λαμβάνουν ερευνητικές χρηματοδοτήσεις, την κρίση των επιστημονικών ανακοινώσεων προ της δημοσίευσής τους, την αλληλεπίδραση μεταξύ ερευνητών του ίδιου αντικειμένου μέσω συμμετοχής σε συνέδρια ή άλλα επιστημονικά fora συγκρίνοντας ερευνητικά αποτελέσματα και μεθοδολογίες). Ενισχύεται έτσι η προσήλωση στην τεκμηρίωση, απαλλαγμένη από συναισθηματισμούς και προσωπικές φιλοδοξίες. Αντίθετα ο κόσμος της πολιτικής αξιοποιεί πολύ συχνά μεθόδους παραπλανητικής διαχείρισης πληροφοριών και γεγονότων, εντάσσοντάς τα σε ένα αφήγημα που ενδεχομένως στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης, πλην όμως ενδέχεται να είναι πολύ ελκυστικό στο θυμικό μεγάλου μέρους των πολιτών, εξασφαλίζοντας εκλογική επιρροή.
