Η ελληνική πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μια φάση βαθιάς αποσταθεροποίησης, όχι απαραίτητα σε επίπεδο κυβερνητικής πλειοψηφίας, αλλά κυρίως σε επίπεδο κοινωνικής εμπιστοσύνης.
*Από την έντυπη έκδοση της politic στο πλαίσιο της 89ης ΔΕΘ
Η Νέα Δημοκρατία εξακολουθεί να είναι ηγεμονική δύναμη, αλλά περισσότερο επειδή δεν υπάρχει εναλλακτική παρά επειδή εμπνέει. Οι αλλεπάλληλες κρίσεις –από το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη έως το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ– έχουν ρηγματώσει τη σχέση της κυβέρνησης με την κοινωνία. Κι όμως, παρά τη φθορά, η ΝΔ παραμένει πρώτη, αποδεικνύοντας ότι στην Ελλάδα η πολιτική φθορά είναι μετρήσιμη αλλά όχι πάντα ολέθρια. Στην πράξη, η κυβέρνηση θυμίζει περισσότερο διαφημιστική εταιρεία που εμπορεύεται εικόνα και έχει αναλάβει να «παράγει έργο» κυρίως μέσω δελτίων Τύπου. Αν το έργο τυχαίνει να μην είναι βιώσιμο, είναι απλώς λεπτομέρεια.
Το ΠΑΣΟΚ εμφανίζεται ως ο φυσικός διάδοχος της κεντροαριστεράς, αλλά μοιάζει εγκλωβισμένο στην αδράνεια. Οι μετρήσεις του δίνουν μια σταθερή βάση, χωρίς όμως να του προσδίδουν δυναμική εξουσίας. Το κόμμα δείχνει να περιμένει να «πέσει το φρούτο» από μόνο του, λες και η ΝΔ θα αυτοδιαλυθεί. Η στρατηγική του θυμίζει περισσότερο θεατή που ελπίζει ότι κάποια στιγμή θα κληθεί στη σκηνή, παρά παίκτη που οργανώνει σοβαρή αντεπίθεση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ στη μετα-Τσίπρα εποχή παλεύει ακόμη με ένα έλλειμμα σαφούς πολιτικού προσανατολισμού. Η νέα ηγεσία δεν κατάφερε να πείσει ότι μπορεί να σταθεί ως συνεκτικό κέντρο και το κόμμα κατέληξε σε έναν φαύλο κύκλο εσωτερικής σύγκρουσης και χαμηλής απήχησης. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν θεσμικός μηχανισμός, θα έμοιαζε με γρανάζι που περιστρέφεται, αλλά δεν κινεί τη μηχανή. Κι αν ήταν τηλεοπτική σειρά, θα βρισκόταν ήδη σε εκείνη τη σεζόν που οι σεναριογράφοι έχουν ξεμείνει από ιδέες και απλώς ανακυκλώνουν παλιές πλοκές.
Η Πλεύση Ελευθερίας κινείται σε διαφορετικό μοτίβο: τοποθετείται ως αντισυστημική φωνή, αντλεί δύναμη από τον θυμό και την αγανάκτηση, αλλά δυσκολεύεται να περάσει από τη σφαίρα της καταγγελίας σε αυτήν της θετικής πρότασης. Είναι το κόμμα που «φωνάζει» πιο δυνατά απ’ όλους, αλλά αυτό από μόνο του δεν σημαίνει πως ακούγεται και πιο καθαρά.
Το ΚΚΕ παραμένει η πιο σταθερή πολιτική δύναμη. Η συνέπειά του, η εμμονή του στη γραμμή και η αδυναμία του να προσαρμοστεί το καθιστούν ταυτόχρονα σημείο αναφοράς και σύμβολο ακινησίας. Αν το πολιτικό σκηνικό είναι θεατρική σκηνή, το ΚΚΕ είναι ο ηθοποιός που λέει το ίδιο κείμενο εδώ και δεκαετίες με την ίδια συνέπεια – κι ας έχουν αλλάξει έργο και θεατές.
Η Ελληνική Λύση εκπροσωπεί τη δεξιά εναλλακτική φωνή, με ρητορική που ακροβατεί ανάμεσα στην εθνικιστική υπερβολή και στην απλοϊκή λύση για κάθε σύνθετο πρόβλημα. Πολιτικά, λειτουργεί σαν «βαλβίδα εκτόνωσης» για ένα κομμάτι της κοινωνίας που θέλει να διαμαρτυρηθεί χωρίς να έχει ενιαία στρατηγική.
Συνολικά, η εικόνα θυμίζει περισσότερο θέατρο σκιών παρά λειτουργία ώριμου κοινοβουλευτικού συστήματος. Τα κόμματα ανταγωνίζονται σε ατάκες και όχι σε προγράμματα, σε επικοινωνιακές εντυπώσεις και όχι σε κοινωνικές λύσεις. Η κοινωνία, κουρασμένη από κρίσεις, σκάνδαλα και υποσχέσεις, παρακολουθεί περισσότερο σαν θεατής παρά σαν ενεργός πολίτης. Και ίσως αυτό να είναι το πιο ανησυχητικό: ότι η πολιτική έχει καταντήσει παράσταση που παίζεται χωρίς κοινό.
