Η νύχτα της 1ης Φεβρουαρίου 2022 στη Θεσσαλονίκη άφησε ένα αποτύπωμα βαρύ και ανεξίτηλο στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Η δολοφονία του 19χρονου Άλκη Καμπανού, σε ένα επεισόδιο ωμής οπαδικής βίας, δεν συγκλόνισε μόνο το πανελλήνιο· έγινε και το ερέθισμα για να γεννηθεί μια λογοτεχνική καταβύθιση στη ρίζα του κακού. Το νέο βιβλίο του Τάσου Παπαναστασίου, με τίτλο Κρυφό Αίμα (εκδ. Μεταίχμιο), που κυκλοφορεί στις 7 Οκτωβρίου, δεν είναι απλώς ένα ακόμα αστυνομικό μυθιστόρημα. Είναι ένα βιβλίο που πατά σε πραγματικές μαρτυρίες, ερευνά τα πρόσωπα πίσω από τα συνθήματα και αφουγκράζεται τους κραδασμούς μιας πόλης που, όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας, «καταπίνει το αίμα που χύνεται κάθε βράδυ στις γειτονιές της».
«Ήταν συγκλονιστικό γεγονός (η δολοφονία του Άλκη) και μου δημιούργησε διάφορα ερωτήματα: πώς μπορεί να φτάσει κάποιος –κάποια παιδιά, κάποιος άνθρωπος, σε σημείο να κάνει αυτό το πράγμα που έγινε», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο συγγραφέας, ξεκαθαρίζοντας, ωστόσο, πως «δεν θέλουμε, ούτε οι εκδόσεις ούτε εγώ, το βιβλίο αυτό να ταυτιστεί με τη δολοφονία του Άλκη».
Ένα ακόμη κομβικό σημείο αφετηρίας του Κρυφού Αίματος ήταν η προσωπική εμπειρία του συγγραφέα: η απρόσμενη αποκάλυψη πως ανάμεσα στους δράστες της δολοφονίας βρισκόταν ένα παιδί που ο ίδιος γνώριζε από παλιά, από μια ακαδημία αθλητισμού στη Θεσσαλονίκη. Η συνειδητοποίηση αυτή δεν λειτούργησε μόνο ως προσωπικό σοκ, αλλά και ως κινητήρια δύναμη για τη συγγραφή του βιβλίου.
Ο αστυνόμος Απτόσογλου σε μια διαφορετική αποστολή
Το Κρυφό Αίμα συνεχίζει τη σειρά ιστοριών με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο Απτόσογλου, ωστόσο αυτή τη φορά ο ήρωας είναι πιο εύθραυστος, πιο ανθρώπινος, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στο καθήκον και την ηθική του αγωνία να «σώσει ένα από αυτά τα παιδιά». Ο συγγραφέας δεν στέκεται στη δράση, αλλά στη ρίζα: Πώς φτάνει κάποιος εκεί; Πώς στρατολογείται; Ποιοι βρίσκονται από πίσω;
«Ειδικά αυτά που είναι σε μικρή ηλικία, ανήλικα παιδιά ή στην αρχή της ενήλικης ζωής, είναι θύματα μιας γοητευτικής κατασκευής», αναφέρει ο Τάσος Παπαναστασίου. Και εξηγεί: πίσω από τις «θύρες» και τα συνθήματα υπάρχουν άνθρωποι με επιρροή, που χειραγωγούν συνειδήσεις και εκμεταλλεύονται τις ανάγκες, την αδυναμία, την ανάγκη του «ανήκειν». «Δεν πρόκειται για κλασικές συμμορίες. Πιστεύουν (τα παιδιά) στην ομάδα, ζουν για την ομάδα. Και εύκολα μετά υπάρχουν τρόποι κάποιας εξαγοράς, με την έννοια του να βγάζουν κάποιο χαρτζιλίκι με διάφορους τρόπους».
Η έρευνα πίσω από τη μυθοπλασία
Το Κρυφό Αίμα δεν είναι μυθοπλασία αποκομμένη από την πραγματικότητα. Αντίθετα, πατάει επάνω σε πραγματολογική έρευνα: «Έγιναν πάρα πολλές συνεντεύξεις, με ανθρώπους που συμμετείχαν, είτε αστυνομικούς, είτε παιδιά, είτε δικηγόρους». Μέσα από τις συνεντεύξεις αυτές αποκαλύπτεται ένα καλά δομημένο παρασκήνιο: στρατολόγηση, εσωτερική ιεραρχία, οικονομική εκμετάλλευση. Το βιβλίο αναδεικνύει όχι μόνο την ατομική τραγωδία, αλλά και το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το φαινόμενο. «Περιγράφεται πώς ανήλικοι στρατολογούνται σε σχήματα βίας που εξυπηρετούν, απ’ ό,τι καταλαβαίνω, κάποια μεγαλύτερα συμφέροντα», αναφέρει ο συγγραφέας. Ο συγγραφέας φέρνει στην επιφάνεια στοιχεία που εξέπληξαν και τον ίδιο στην πορεία της έρευνας: «Δεν ήξερα ότι οι καντίνες έξω από τα γήπεδα, αυτές που πουλάνε σάντουιτς, ελέγχονται σε κάποιες περιπτώσεις», επισημαίνει, με μια δόση απορίας.
Το Κρυφό Αίμα είναι πάνω απ’ όλα ένα βιβλίο που δεν χαρίζεται σε κανέναν. Δεν εξιδανικεύει, δεν δαιμονοποιεί, αλλά φέρνει στο φως το οικογενειακό κενό, τα εκπαιδευτικά ελλείμματα, και το υποκριτικό ενδιαφέρον μιας κοινωνίας, που ξαφνιάζεται μόνο όταν το αίμα χύνεται δημόσια.
Η Θεσσαλονίκη, η πόλη όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, φαίνεται να αγνοεί ή να αποσιωπά τη βία που εκτυλίσσεται μέσα στις γειτονιές της. «Υπάρχει κάτι σαν ομερτά, θα έλεγα, μεταξύ των ανθρώπων αυτών που συμμετέχουν σε τέτοιες συγκρούσεις», σημειώνει ο κ. Παπαναστασίου. «Κάθε βράδυ σχεδόν υπάρχουν συγκρούσεις στους δρόμους της πόλης που χάνεται». Παρά το γεγονός ότι περιστατικά όπως η δολοφονία του Άλκη καταγράφονται στα μέσα ενημέρωσης, η συνέχεια είναι μια παγωμένη σιωπή. «Εκτός από μια είδηση που λέγαμε παλιά, σε μια γωνία, μέσα στην εφημερίδα, ότι συνέβη αυτό, δεν υπάρχει μεγαλύτερη κινητοποίηση, δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτά, τα οποία ανακυκλώνονται συνεχώς».
Όπως υπογραμμίζεται και στο οπισθόφυλλο, «οι πληγές στη συμπρωτεύουσα παραμένουν ανοιχτές, οι αντιπαλότητες μεταξύ οπαδών ζωντανές». Κι όλα αυτά ενώ εκκρεμεί, στο επόμενο διάστημα, η εκδίκαση της υπόθεσης από το Εφετείο.
Μια κραυγή που ζητά να ακουστεί
Το Κρυφό Αίμα είναι μια κραυγή αγωνίας – όχι για να σοκάρει, αλλά για να προβληματίσει. Σε ερώτηση για το τι θέλει να αφήσει πίσω του το βιβλίο, ο κ. Παπαναστασίου απαντά με απόλυτη σαφήνεια: «Ένας βαθύς προβληματισμός αν μείνει, για το τι πρέπει να κάνουμε και για το πώς εμείς, οι ενήλικες, πρέπει να προσεγγίζουμε τα παιδιά μας – ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως πολιτικοί».
Σε μια εποχή που η οπαδική βία παραμένει παρούσα, που τα δικαστήρια συνεχίζουν να ασχολούνται με εγκλήματα του παρελθόντος, και που οι γειτονιές εξακολουθούν να «καταπίνουν το αίμα», το Κρυφό Αίμα είναι μια υπενθύμιση ότι τίποτα δεν αλλάζει, αν δεν δούμε κατάματα την αλήθεια.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
