Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί ένας εισβολέας που απειλεί την καρδιά της ευρωπαϊκής αγροτικής παραγωγής; Υπάρχει τρόπος να εξουδετερωθεί αυτή η απειλή με βιολογικά μέσα, χωρίς να επιβαρυνθεί το περιβάλλον; Την απάντηση επιχειρεί να δώσει το ερευνητικό πρόγραμμα REACT, το οποίο με «όπλο» του την Τεχνική Στειρωμένων Εντόμων (SIT), στοχεύει σε ορισμένους από τους πιο επίμονους φτερωτούς εχθρούς της γεωργίας: τη Μεσογειακή Μύγα των Φρούτων, την ασιατική μύγα των φρούτων και τη μύγα του ροδάκινου, που απειλούν καλλιέργειες-κλειδιά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για το ερευνητικό πρόγραμμα, την τεχνική SIT, αλλά και τις προεκτάσεις του REACT μίλησαν ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ.
«Το REACT στοχεύει να κόψει τα φτερά σε επικίνδυνους φτερωτούς εισβολείς της γεωργίας, χρησιμοποιώντας την Τεχνική Εξαπόλυσης Στειρωμένων Εντόμων», τονίζει ο Δρ. Αυγουστίνος.
Η μέθοδος SIT βασίζεται στην μαζική εκτροφή εντόμων σε ειδικά εργαστήρια. Στην Ελλάδα, η παραγωγή της Μεσογειακής Μύγας γίνεται με τη χρήση ενός ειδικού στελέχους που επιτρέπει το διαχωρισμό των φύλων, ώστε να εξαπολύονται μόνο αρσενικά άτομα.
«Τα αρσενικά έντομα στειρώνονται με ακτινοβόληση και απελευθερώνονται στο φυσικό περιβάλλον, όπου ζευγαρώνουν με τα άγρια θηλυκά, χωρίς να παράγουν απογόνους», εξηγεί.
Μια βιώσιμη λύση για την ευρωπαϊκή γεωργία
Η SIT θεωρείται μια περιβαλλοντικά ασφαλής μέθοδος, καθώς επιτυγχάνει τη μείωση των πληθυσμών εντόμων χωρίς την ανάγκη χημικών. Τα αποτελέσματα της μεθόδου μπορεί να προσφέρουν ένα πρότυπο για βιώσιμες πρακτικές φυτοπροστασίας στην Ευρώπη. «Σήμερα, η SIT επανέρχεται δυναμικά, καθώς οι στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνουν προτεραιότητα στη μείωση των χημικών παρεμβάσεων», προσθέτει ο Δρ. Αυγουστίνος.
Ωστόσο, η SIT δεν αποτελεί «μαγική λύση», αλλά αναμένεται να ενισχυθεί θεσμικά τα επόμενα χρόνια.
Προκλήσεις στην εφαρμογή της SIT σε μεγάλη κλίμακα
«Η SIT απαιτεί μαζική εφαρμογή και διασφάλιση της βιολογικής ανθεκτικότητας των παραγόμενων αρσενικών», επισημαίνει ο Δρ. Αυγουστίνος. Η διαδικασία ακτινοβόλησης απαιτεί εξειδικευμένο εξοπλισμό και τα έντομα πρέπει να απελευθερώνονται σωστά στις περιοχές-στόχους.
Η SIT υποστηρίζεται διεθνώς από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (IAEA), με αυστηρά πρωτόκολλα που διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.
Κεντρική Μακεδονία: Υπόθεση δοκιμής για τη SIT
Η επιλογή της Κεντρικής Μακεδονίας για τις πρώτες εφαρμογές της SIT δεν είναι τυχαία. Η αύξηση της θερμοκρασίας έχει δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της Μεσογειακής Μύγας στην περιοχή. Ο πληθυσμός παρακολουθείται συστηματικά και οι πιλοτικές εξαπολύσεις γίνονται σε επιλεγμένες ζώνες.
Οι πρώτες ενδείξεις επιτυχίας αναμένονται το 2025, με σκοπό να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα και να διαμορφωθεί η τελική εικόνα για την αποδοτικότητα της SIT.
Η σημασία της SIT για τους παραγωγούς
Η Μύγα της Μεσογείου προκαλεί μεγάλες απώλειες σε κρίσιμες καλλιέργειες. Οι παραγωγοί ενημερώνονται για την SIT και οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν ότι η μέθοδος λειτουργεί χωρίς περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις.
Το REACT ακολουθεί ολιστική προσέγγιση για την καταπολέμηση των χωροκατακτητικών εντόμων και χρηματοδοτείται με 6,65 εκατ. ευρώ μέσω του Horizon Europe.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
