Στη σκιά της κλιματικής κρίσης, μια ερευνητική συνεργασία ανάμεσα στο Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και το Human and Environmental Physiology Research Unit του Πανεπιστημίου της Οτάβα καταγράφει, για πρώτη φορά, «βιοχημικά σημάδια κινδύνου» που εκδηλώνονται στον οργανισμό ακόμη και μετά από μόλις τρεις ώρες έκθεσης σε συνθήκες καύσωνα. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε υπό την επιστημονική καθοδήγηση του καθηγητή Ανδρέα Φλουρή, ο οποίος εκτός από τη θέση του καθηγητή Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας κατέχει παράλληλα τη θέση του επισκέπτη καθηγητή στην Περιβαλλοντική Υγεία στο καναδικό πανεπιστήμιο.
Συνολικά 46 υγιή άτομα -19 νέοι (μέση ηλικία 23 ετών) και 27 μεγαλύτερης ηλικίας εθελοντές (μέση ηλικία 62 ετών)- παρέμειναν καθιστοί επί τρεις ώρες μέσα σε ένα ειδικό περιβαλλοντικό θάλαμο που προσομοίωνε τις συνθήκες ενός καύσωνα στην Ελλάδα (44 °C). Αιμοληψίες πριν και αμέσως μετά την έκθεση, αποκάλυψαν τις μεταβολές σε εννέα δείκτες που σχετίζονται με φλεγμονή, διαταραχή του εντερικού φραγμού, οξειδωτικό στρες και νεφρική δυσλειτουργία.
Αυξημένη συστημική φλεγμονή στους ηλικιωμένους
Μόνο η μεγαλύτερη ηλικιακά ομάδα εμφάνισε στατιστικά σημαντική άνοδο της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP), ενός σημαντικού δείκτη φλεγμονής που συνδέεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Η φλεγμονία χαμηλού βαθμού αποτελεί χαρακτηριστικό της γήρανσης.
Πρώιμα σημάδια οξείας νεφρικής βλάβης
Συνεχίζοντας, ο Δρ Φλουρής εξηγεί ότι ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα ευρήματα για τα νεφρά. Η λιποκαλίνη, η οποία είναι ένας από τους πιο σημαντικούς βιοδείκτες οξείας νεφρικής βλάβης, σχεδόν διπλασιάστηκε στους ηλικιωμένους μετά την έκθεση στη ζέστη, χωρίς όμως να μεταβληθεί στους νέους. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι οι νεφροί των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στη ζέστη.
Ανεπάρκεια κυτταροπροστατευτικών μηχανισμών
Την ίδια στιγμή, εξηγεί ο Δρ Φλουρής, καταγράφηκε αξιοσημείωτη διαφορά στους κυτταρο-προστατευτικούς μηχανισμούς του σώματος. Στους νέους, η αντιφλεγμονώδης και αντιγηραντική πρωτεΐνη «Κλωθώ» αυξήθηκε σημαντικά μετά την έκθεση στη ζέστη, επιβεβαιώνοντας την ικανότητα του νεανικού οργανισμού να πυροδοτεί μηχανισμούς επιδιόρθωσης. Αντίθετα, στους ηλικιωμένους η Κλωθώ παρέμεινε αμετάβλητη.
Επιβαρυμένος εντερικός φραγμός
Ο δείκτης iFABP, που απεικονίζει βλάβη στο επιθήλιο του εντέρου, ήταν μονίμως υψηλότερος στους ηλικιωμένους, υποδεικνύοντας ότι ο εντερικός φραγμός τους είναι ήδη επιβαρυμένος.
Τι σημαίνει για τη δημόσια υγεία
Όπως τονίζει ο Δρ Φλουρής, «τα ευρήματά μας καταδεικνύουν πως οι υψηλές θερμοκρασίες δεν απειλούν τα άτομα άνω των 60 ετών μόνο μέσω θερμικής εξάντλησης ή θερμοπληξίας, αλλά μπορούν να πυροδοτήσουν χαμηλού βαθμού βλάβες στα νεφρά και να ενεργοποιήσουν χρόνιες φλεγμονώδεις διεργασίες».
Αναφερόμενος στις πιθανές λύσεις, ο Δρ Φλουρής εξηγεί ότι «από πλευράς δημόσιων υπηρεσιών υγείας, προκύπτει ανάγκη για ανάπτυξη στοχευμένων προγραμμάτων προστασίας των ηλικιωμένων».
Η αξία της ελληνοκαναδικής συνεργασίας
Η ελληνοκαναδική συνεργασία αποδείχθηκε καθοριστική για την επιτυχία της μελέτης, αξιοποιώντας τη συμπληρωματική τεχνογνωσία των δύο εργαστηρίων: το FAME Lab σχεδίασε το πρωτόκολλο και συντόνισε την ανάλυση βιοδεικτών, ενώ το εργαστήριο της Οτάβας παρείχε την υποδομή ακριβούς μέτρησης της θερμορύθμισης.
Γιατί μας αφορά όλους
Ο Δρ Φλουρής τονίζει πως «η προστασία των ευάλωτων ομάδων από την ακραία ζέστη αποτελεί ζήτημα δημόσιας υγείας υψηλής προτεραιότητας».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
